به گزارش ایسنا، معرق هنر چسباندن قطعاتی مانند چوب، فلز، سنگ و استخوان به شیوه‌ای هنرمندانه در کنار یکدگیر است، خلق آثار چشم‌نواز با اجسام بی‌جان، معجزه‌ای است که با هنر، عشق و اعتقاد تلفیق می‌شود، خانم فاطمه مسیبی یکی از بانوان هنرمند دانش‌آموخته رشته صنایع‌دستی دانشگاه الزهرا تهران است که در گرایش کار با چوب در شاخه معرق به‌عنوان یکی از کارآفرینان موفق فعالیت می‌کند.
ظرافت دستان این بانوی هنرمند در اثر او هویدا است، این کارگاه کوچک خانگی با دستان هنرمند این بانوی کارآفرین و خلق آثار چشم‌نواز و دلنواز جان تازه‌ای می‌گیرد، زمانی‌که مهمان این کارگاه کوچک می‌شوی، شوق و شور این بانوی هنرمند نیز ناخوداگاه روی شما نیز تاثیر می‌گذارد.
در این سرزمین هستند افرادی که باوجود تحصیلات عالی دانشگاهی به‌دنبال پست اداری و کار دولتی نبودند، کمر همت را بستند و برای خود و سایرین کارآفرینی کردند تا از این طریق رونقی در کسب و کار جامعه ایجاد کنند.
پای صحبت‌های این بانوی هنرمند معرق کار که در تولید آثار هنری با چوب، دستی بر آتش دارد، می‌نشینیم.
ایسنا: خودتان را به‌طور کامل معرفی کنید و بفرمایید چگونه وارد رشته صنایع‌دستی شدید؟
فاطمه مسیبی متولد سال ۱۳۶۴ هستم، بنده در رشته صنایع‌دستی و در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه الزهرا تهران فارغ‌التحصیل شده‌ام و اکنون نیز در دانشگاه هنر فارسان مشغول تدریس رشته صنایع‌دستی هستم.
رشته صنایع‌دستی دارای گرایش‌های مختلف است، دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی تا ترم شش عموما آموزش‌های مورد نیاز در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی را می‌گذارند، سپس در ترم هفت و هشت وارد گرایش‌های مختلف در این رشته می‌شوند، باتوجه به علاقه‌ام به شاخه چوب این گرایش را انتخاب کردم، در طول دوره تحصیل از محضر اساتید برجسته معرق مانند استاد فتحی‌زاده نیز بهره‌مند شدم، این استاد برجسته در حوزه معرق یک سبک بسیار خاصی را ابداع کرده بودند.
قبل از ورود به رشته هنر علاقه شدیدی به نگارگری داشتم، اما زمانی‌که واحدهای دروس مربوط به چوپ را گذراندم، احساس کردم به رشته معرق علاقه خاصی دارم و بنابراین این رشته را ادامه دادم، رشته‌های معرق، منبت، خراطی و مجسمه‌سازی از شاخه‌های گرایش چوب در رشته صنایع‌دستی هستند.
در مقطع کارشناسی ارشد در رشته صنایع‌دستی عموما کارها بیش‌تر در حوزه پژوهشی خلاصه می‌شود و دانشجویان کار عملی چندانی را فرا نمی‌گیرند، اما من رشته معرق را به‌صورت عملی در دوره کارشناسی ارشد دنبال کردم، در مقاطعی در انجام کار معرق دچار وقفه شدم، برای مثال بنده در مقطعی کار مرمت و نقاشی دیوارهای قلعه چالشتر را انجام می‌دادم.
ایسنا: در خصوص فعالیت‌های هنری خود در رشته معرق بیش‌تر توضیح دهید؟
مسیبی: بنده در مقطعی در کارگاه‌های آموزشی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری به‌عنوان مربی فعالیت می‌کردم، در آن زمان دوره‌های آموزشی بسیار خوبی در زمینه هنر معرق و منبت برگزار می‌شد، اما از حدود ۱۰ سال گذشته بنا به دلایل گوناگون این کلاس‌ها برگزار نشد.
برخی از افرادی که به هنر معرق علاقه خاصی دارند، زمانی‌که در دوره‌های آموزشی شرکت می‌کنند در پایان دوره موفق به خلق آثار هنری خاص می‌شوند، اما برخی نیز صرفا برای گذراندن اوقات فراغت وارد دوره‌های آموزشی می‌شوند و پس از پایان دوره نیز این کار را ادامه نمی‌دهند و نمی‌توانند از این آموزش‌ها در راستای کارآفرینی استفاده کنند.
بنده اکنون در کارگاه خانگی خود مشغول فعالیت هستم، همچنین در حال حاضر آموزش دانشگاه‌ها نیز به‌صورت مجازی است، بنابراین برای دانشجویانم کلیپ‌های آموزشی تهیه و آن‌ها را برای استفاده دانشجویان بارگذاری می‌کنم، خوشبختانه دانشجویان نیز با این روش خود را وفق داده‌اند و آموزش ادامه دارد.
ایسنا: مواد اولیه موردنیاز برای هنر معرق را چگونه تهیه می‌کنید؟
مسیبی: برخی از مواد اولیه مورد نیاز مانند چوب گلابی و چوب گردو در چهارمحال و بختیاری موجود است، اما برخی از چوب‌های موردنیاز مانند چوب کرات صورتی، چوب گز، چوب نارنج، راش، صنوبر و ... باید از سایر استان‌ها و در مواردی که نیاز باشد از خارج از کشور تهیه شود، هزینه مواد اولیه برای انجام کارهای خاص بسیار بالا است.
برای مثال برای برش‌های دارای ظرافت در هنر معرق نیازمند اره‌های خاص هستیم، برخی از این اره‌ها تولید کشور سوئیس هستند و عموما وارداتی هستند، برای خرید مواد اولیه برای کارهای خاص باید هزینه زیادی صرف شود، همچنین این آثار زحمت زیادی لازم دارد، اما متاسفانه صنایع‌دستی در سبد خانوارها جایگاهی ندارد و برای آن هزینه پرداخت نمی‌کنند، می‌توان گفت تنها عشق به کار هنرمندان را سرپا نگه داشته است.
در یکسال اخیر قیمت اجناس به شدت افزایش داشته است، عموما خانوارها تنها برای خرید مایحتاج ضروری خود هزینه می‌کنند، کاهش قدرت خرید مردم بر روی خرید و فروش صنایع‌دستی نیز تاثیر گذاشته است و شاید بتوان گفت امروز دیگر صنایع‌دستی در اولویت خرید خانوارها قرار ندارد.
ایسنا: چه ظرفیت‌های برای کارآفرینی در بین فعالان و دانشجویان رشته صنایع‌دستی وجود دارد؟
مسیبی: امروزه مهم‌ترین دغدغه دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی ورود به بازار کار است، بسیاری از افراد جامعه بنا بر فرهنگ موجود در جامعه و خانواده شغل را صرفا کار اداری می‌دانند، در حالیکه می‌توانند با راه‌اندازی یک کارگاه کوچک خانگی برای خود شغل ایجاد و درآمدزایی کنند.
راه‌اندازی یک کارگاه کوچک معرق‌کاری در شرایط فعلی هزینه چندانی ندارد و افراد می‌توانند با صرف هزینه یک میلیون تومانی وسایل کار موردنیاز خود را تهیه و شغل ایجاد کنند.
در ابتدا افراد می‌توانند با ساخت زیورآلات چوبی کوچک مانند انگشتر، گردنبند، گیره سر و ... کار خود را شروع کنند و سپس کار خود را گسترش دهند، عموما زیورآلات در هر زمینه‌ای در بین بانوان طرفداران زیادی دارد، شاید کارآفرینی در برخی رشته‌های دانشگاهی دشوار باشد، اما دانشجویان صنایع‌دستی می‌توانند به راحتی برای خود کارگاه کوچک خانگی راه‌اندازی و درآمدزایی کنند.
برخی از دانشجویان بنده در حال حاضر با راه‌اندازی کارگاه خانگی در این زمینه بسیار موفق عمل کرده‌اند و تولیدات خود را از طریق فضای مجازی و نمایشگاه‌های صنایع‌دستی به‌فروش می‌رسانند، داشتن اعتماد به‌نفس و تعامل برای انجام کار گروهی از ضرورت‌های برای کارآفرینی است.
متاسفانه برای راه‌اندازی یک کارگاه کوچک و ایجاد اشتغال بروکراسی اداری شدیدی در دستگاه‌های دولتی حاکم است و بنده نیز ترجیح می‌دهم به‌صورت انفرادی در کارگاه خانگی خود فعالیت کنم.
متاسفانه تنها حدود ۴۰ درصد دانشجویان حوزه صنایع‌دستی بالافاصله پس از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار می‌شوند، عموما بخش زیادی از دانشجویان به‌دنبال تحصیلات تکمیلی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا می‌روند، به همین دلیل فرصت چندانی برای پرداختن به کار عملی ندارند.
متاسفانه امروز مدرک‌گرایی مانعی بزرگ برای استفاده از ظرفیت اساتید برجسته در دانشگاه‌های سراسر کشور برای آموزش هنرهای صنایع‌دستی شده است، بسیاری از اساتید برجسته در زمینه معرق مانند استاد فتحی‌پور مدرک مرتبط با صنایع‌دستی ندارند و این هنر را صرفا به‌صورت تجربی آموخته‌اند، بسیاری از اساتید برجسته در رشته‌های صنایع‌دستی به همین شیوه این هنر را آموخته‌اند و این مسئله یک ایراد بزرگ در سیستم آموزشی به‌ویژه رشته صنایع‌دستی محسوب می‌شود.
ایسنا: تا چه اندازه خلاقیت را در خلق آثار هنری خود در اولویت قرار می‌دهید؟
مسیبی: عموما تمام تلاش من این است که آثار هنری تولیدی‌ام کپی نباشد، بنابراین طراحی تمامی آثار هنری‌ام را شخصا انجام می‌دهم، پدرم بهترین مشوقم برای تولید آثار هنری خاص بود، بسیاری از آثار هنری بنده دارای گواهی ثبت هنری هستند.
فرآیند ثبت یک اثر معرق تقریبا حدود ۹ ماه زمان می‌برد، آخرین طرح به ثبت رسیده بنده یک ظرف پذیرایی بود، اما متاسفانه در ایران قانون کپی رایت به خوبی اجرا نمی‌شود و بسیاری از افراد از طرح‌های دیگران استفاده می‌کنند.
خلاقیت در هنر معرق جایگاه ویژه‌ای دارد، می‌توان هنر معرق و منبت را با یکدیگر تلفیق و آثار چشم‌نوازی خلق کرد، معمولا در هنر معرق اصول اولیه به هنرآموزان آموزش داده می‌شود و سپس آن‌ها با خلاقیت خود می‌توانند آثار جدیدی را خلق کنند، متاسفانه خلاقیت در این رشته کم است و افراد به دنبال کپی هستند.
برای خلق یک تابلوی معرق ممکن است بیش از پنج ماه زمان صرف شود، بنابراین افرادی که می‌خواهند وارد این هنر شوند، باید به غیر از علاقه، صبور نیز باشند، هنر معرق ظرافت بسیار بالایی نیاز دارد، افرادی برای موفقیت در این رشته می‌توانند دوره‌های آموزشی طراحی صنعتی را نیز بگذارنند.
سخن پایانی:
هنر بسیار مظلوم است، عموما به رشته‌های صنایع‌دستی به‌ویژه در استان‌های محروم از جمله چهارمحال و بختیاری بهای چندانی داده نمی‌شود، گاهی مسئولان این حوزه نقدناپذیر هستند و ضعف‌ها را نمی‌بینند، همچنین حمایت‌ها از هنرمندان صنایع‌دستی بسیار ضعیف است.
معمولا چهارمحال و بختیاری سهمیه چندانی برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی ندارد و سهمیه عموما به استان‌های بزرگ نظیر اصفهان و تهران اختصاص داده می‌شود، همچنین در سال‌های اخیر سهمیه استان برای دریافت نشان ملی بسیار کم شده است و به‌نظر می‌رسد یک حصار برای هنرمندان فعال در این حوزه ایجاد شده است.
امروز یکی از بزرگترین چالش‌های هنرمندان معرق‌کار در چهارمحال و بختیاری موضوع بیمه است، کارشناسان بیمه با هنر معرق آشنایی ندارند و به بهانه‌های واهی از جمله کند بودن تکمیل کار بیمه هنرمندان این حوزه را قطع می‌کنند، هنر معرق نیازمند ظرافت کاری است و نمی‌توان آن را با سایر صنایع‌دستی مانند گلیم و قالی مقایسه کرد و پیشرفت کار را ملاک فعالیت یک هنرمند قرار داد، سازمان‌های بیمه‌گر باید برای این منظور از کارشناسان خبره استفاده کنند تا از تضییع حقوق هنرمندان فعال در زمینه معرق جلوگیری شود.
انتهای پیام