صبح یکی از روزهای زیبای بهاری اصفهان راهی مرکز باروری و ناباروری اصفهان می‌شوم، جایی که بارها و بارها از کنار آن عبور کرده و شلوغی محیط اطرافش توجهم را جلب کرده بود. در حیاط کوچک بیرونی، روی صندلی‌های نقره‌ای‌رنگ زنان و مردان جوان زیادی نشسته و بیشترشان مضطرب، نگران و گاهی منتظر و بی‌تاب‌اند، برخی نیز باعجله در حیاط و بیرون مرکز در رفت‌وآمدند.

راهروی کوچکی در ورودی ساختمان قرار دارد که نگهبانی با تب سنج در مقابل آن ایستاده و مراجعان را به بخش‌های مختلف پذیرش، آزمایشگاه، داروخانه، اتاق‌های معاینه و عمل هدایت می‌کند. داخل مرکز هم مثل فضای بیرون شلوغ و پر رفت‌وآمد است و مراجعانش همه مصمم و امیدوارند بتوانند نعمت پدر و مادر شدن را تجربه کنند.

اگرچه در سال‌های اخیر ناباروری به دلایل مختلفی رو به افزایش رفته، اما پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده این مشکل قابل‌درمان باشد و کسی صرفاً به دلیل ناباروری از نعمت داشتن فرزند محروم نشود. هزینه‌های درمان ناباروری به خاطر استفاده از تکنولوژی‌ها و دستگاه‌ها و داروهای خارجی ازیک‌طرف و محرومیت زوج‌های نابارور از کمک‌های حمایتی دولت و حتی انجمن‌ها و نهادهای مردمی از طرف دیگر دست‌به‌دست هم داده تا مسیر رسیدن به هدف دشوارتر شود.

به گزارش ایسنا، با دکتر سید مهدی احمدی، رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان و رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران شاخه اصفهان در دفتر کارش به گفت‌وگو نشستم تا از درمان ناباروری، هزینه‌ها و مشکلات و موانع آن و البته از نگرانی‌های افزایش ناباروری و توصیه‌های جدی به جوانان بگوید.

وی نازایی و ناباروری را یکی از مشکلات جامعه عنوان و اظهار می‌کند: متأسفانه درصد ناباروری در ایران رو به افزایش است، با یک بررسی آماری شاید بتوان گفت درصد ناباروری در طول ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته شیب صعودی داشته، به‌طوری‌که تا ۵۰ سال گذشته حدود پنج تا شش درصد جمعیت در سنین باروری، نابارور بودند، درحالی‌که هم‌اکنون بیش از ۲۰ درصد افراد در سنین باروری، نابارور هستند.

معضلی به نام افزایش ناباروری در جامعه

احمدی یکی از عوامل افزایش ناباروری را بالا رفتن سن بارداری و ازدواج جوانان دانست که عامل بسیار مهم و تأثیرگذاری در شانس زوجین برای فرزند آوری است و می‌افزاید: مسائل اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و بسیاری از عوامل دیگر در این زمینه تأثیرگذار است، درعین‌حال که عوامل محیطی نیز در این زمینه تأثیرگذار است؛ مانند آلاینده‌هایی که در هوا وجود دارد و آلاینده‌های مربوط به مواد غذایی، انواع امواج، پارازیت‌ها و بسیاری از عوامل دیگر که باعث شده درصد ناباروری در جامعه افزایش یابد.

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان با بیان اینکه از ۲۰ درصد افراد در سنین باروری که نابارور هستند حدود ۳ تا ۴ درصد آن‌ها نیازمند تکنولوژی های جدید ناباروری هستند، می‌گوید: پیشرفت علم و تکنولوژی سال‌هاست به کمک درمان ناباروری آمده و ناباروری را درمان کرده است.

درمان ناباروری از انگلیس تا اصفهان

وی یکی از روش‌های درمان ناباروری را لقاح مصنوعی یا IVF اعلام و یادآور می‌شود: این روش برای اولین بار در دنیا در سال ۱۹۷۸ در انگلستان توسط دکتر رابرت ادواردز انجام شد و لوئیزی براون، کودک حاصل از این لقاح در ۲۵ ژوئیه ۱۹۷۸ به دنیا آمد. آی وی اف (IVF) به‌عنوان انقلابی در درمان ناباروری محسوب می‌شود و پس‌ازآن پیشرفت‌های متعددی در این زمینه اتفاق افتاد.

احمدی به تولد اولین فرزند آی وی اف در ایران در سال ۱۳۶۸ در یزد اشاره و خاطرنشان می‌کند: پس‌ازآن کنگره‌ای در یزد برگزار شد که دریافتیم چه تعداد زیادی از زوج‌های ایرانی در کنار مرکز ناباروری یزد چادر زده و متقاضی این روش درمانی هستند، همان‌جا جرقه‌ای به ذهن ما رسید که در اصفهان نیز این روش درمانی را برای زوج‌های نابارور اجرا کنیم و هم‌زمان از وزارت بهداشت نیز پیشنهاد راه‌اندازی مرکز ناباروری را دریافت کردیم. پس از گذراندن دوره‌های آموزشی در تهران و یزد، اولین مرکز ناباروری اصفهان را در سال ۱۳۷۰ راه‌اندازی کردیم.

وی با بیان اینکه اولین نوزاد حاصل از سیکل آی وی اف در اصفهان در فروردین سال ۱۳۷۳ متولد شد، یادآور می‌شود: مرکز ناباروری اصفهان آن زمان در یک محل استیجاری بود و بعد به‌مرور فعالیت مرکز را توسعه داده و با همکاری دکتر کلانتری، دکتر نصر و مرحوم دکتر فروهان این مرکز در اصفهان فعالیت خود را شروع کرد. تعداد زیاد مراجعان از سراسر کشور و حتی کشورهای همسایه به این مرکز باعث شد به فکر توسعه فعالیت، بهسازی و نوسازی مرکز باشیم و آخرین تکنولوژی‌های دنیا را بکار بگیریم تا هیچ کم و کاستی برای درمان زوج‌های نابارور نداشته باشیم.

شرایط اهدای تخمک، اجاره رحم و اهدای جنین

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران شاخه اصفهان با بیان اینکه مرکز ناباروری اصفهان یکی از مراکز موفق کشور است، تأکید می‌کند: هیچ‌وقت مشکلی بابت خرید تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای بهتر شدن درمان و افزایش شانس باروری زوجین نداشته و نداریم و از همه تکنولوژی‌های روز دنیا بهره برده‌ایم. در کنار درمان لقاح مصنوعی، برخی زوج‌ها بیماری‌هایی دارند که برای درمان آن الزاماً باید از تخمک اهدایی استفاده شود.

وی درباره شرایط اهدای تخمک توضیح می‌دهد: در این مرکز افراد زیر ۳۰ سال که ازدواج‌ کرده و طلاق گرفته‌اند یا شوهرشان فوت کرده می‌توانند برای اهدای تخمک اقدام کنند. بعد از تائید وضعیت سلامت آن‌ها، صیغه موقت خوانده و لقاح انجام می‌شود و جنین به داخل رحم داوطلب منتقل می‌شود.

احمدی در مورد اجاره رحم برای برخی دیگر از بیماران نابارور، می‌گوید: معمولاً از رحم زنانی که قبلاً زایمان داشته‌اند، سن بالا نداشته باشند و وضعیت سلامتی آن‌ها تائید شود، می‌توان برای انتقال جنین استفاده کرد. در این مورد خاص زنانی که شوهر دارند هم می‌توانند با رضایت شوهر داوطلب شوند و مشکل شرعی وجود ندارد. بعد از انتقال جنین به رحم داوطلب و تولد نوزاد، از بدو تولد فرزند تحویل صاحبان نطفه می‌شود.

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان با تأکید بر اینکه داوطلبان اهدای تخمک یا رحم انسان‌های خیری هستند که خدمت بزرگی به زوج‌های نابارور می‌کنند، می‌گوید: این اهدا ممکن است داوطلبانه و یا با دریافت هدیه‌ای باشد. واقعیت این است که در این زمینه قانونی نداریم و برای اهدای تخمک و رحم اجاره‌ای بیشتر بر اساس فتاوای رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید عمل می‌شود.

وی یکی دیگر از روش‌های درمان ناباروری را اهدای جنین اعلام و تصریح می‌کند: در این روش معمولاً از زوج قانونی تخمک و اسپرم گرفته می‌شود، جنین تشکیل و فریز می‌شود و سپس به داوطلبان انتقال داده می‌شود و در این مورد خاص قانون مصوب نیز داریم.

واقعیت این است که در این زمینه قانونی نداریم و برای اهدای تخمک و رحم اجاره‌ای بیشتر بر اساس فتاوای رهبر انقلاب و مراجع تقلید عمل می‌شود

چرا مکتب شیعه نسبت به درمان‌های ناباروری سخت‌گیر نیست؟

احمدی با بیان اینکه در مکتب شیعه تأکید زیادی بر فرزند آوری شده، توضیح می‌دهد: اینکه برای اهدای جنین، اهدای تخمک و رحم اجاره‌ای مانع شرعی سر راه زوجین قرار ندارد و در این زمینه سخت‌گیری نمی‌شود، به خاطر اهمیت کانون خانواده در اسلام است. همان‌گونه که بدترین موضوع در فقه شیعه، طلاق است و اصل اساسی برقرار بودن کانون خانواده است. درعین‌حال که از هم پاشیدن کانون خانواده مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی بسیاری به دنبال دارد که باید از آن پیشگیری کرد.

وی در ادامه با اشاره به فعالیت بیش از ۱۰۰ مرکز درمان ناباروری در کشور، تصریح می‌کند: مراکز موفق مراکزی هستند که درصد باروری و آمار خوبی داشته باشند، این مراکز همچنین باید با حداقل مبلغ دریافتی، حداکثر کمک را به زوج‌های نابارور کنند.

هزینه‌های درمان ناباروری

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان در مورد هزینه‌های درمان ناباروری نیز می‌گوید: هزینه درمان ناباروری شاید به‌اندازه یک ویزیت و سونوگرافی در خارج از کشور باشد، در کشورهای همسایه مانند امارات یا پاکستان برای زوج‌های نابارور ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار و هزینه یک سیکل آی وی اف در کشورهای اروپایی و آمریکایی ۱۵ تا ۳۰ هزار دلار هزینه دریافت می‌شود، اما مواد و وسایلی که به دست ما می‌رسد دو تا سه برابر گران‌تر از قیمت جهانی است چون باید از شرکت‌های مختلف وارد شود و همین باعث افزایش هزینه این تجهیزات می‌شود. به‌عنوان‌مثال یک تلسکوپ شش میلیون تومانی درحالی‌که حاضر ۳۰۰ میلیون تومان شده و مجبوریم از آخرین تکنولوژی های روز دنیا استفاده کنیم.

احمدی ادامه می‌دهد: درست است که هزینه‌های درمان ناباروری به نسبت درآمد افراد بالاست، اما نسبت به کشورهای دیگر بسیار پایین‌تر است و به همین دلیل مراجعانی از کشورهای خارجی و همسایه داریم که هزینه‌های درمان و اقامت در ایران برایشان مقرون‌به‌صرفه تر از هزینه‌های این کار در کشورهایشان است.

 وی می افزاید: ممکن است مراکز درمان ناباروری به نظر درآمدزا باشند، اما مخارج این مراکز بسیار بالاست و به‌سختی می‌توان آن را اداره کرد، به دنبال هدف مادی و درآمدزایی نیستیم، بلکه به فکر کمک کردن به زوج‌هایی هستیم که در آرزوی فرزند هستند.

حمایت نشدن مراکز خصوصی درمان ناباروری

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران شاخه اصفهان با بیان اینکه از مراکز درمان ناباروری هیچ حمایتی نمی‌شود، اظهار می‌کند: بودجه‌ای از طرف مقام معظم رهبری در اختیار وزارت بهداشت برای درمان افراد نابارور گذاشته شد که قرار بود قسمتی از آن به بخش‌های خصوصی داده شود و قسمتی به بخش دولتی اما در عمل این اتفاق نیفتاد. درمان ناباروری در مراکز دولتی هم انجام می‌شود، اما آنچه اهمیت دارد نتیجه کار است.

احمدی به پذیرش میانگین ۱۰ تا ۱۵ بیمار آی وی اف در روز در این مرکز اشاره و خاطرنشان می‌کند: برخی بیماران نیز برای انجام کارهای اولیه، آزمایش و دارو مراجعه می‌کنند، درحالی‌که ساختمان فعلی مرکز گنجایش تعداد زیاد مراجعان را ندارد و به همین خاطر مجموعه‌ای در شهرک سلامت اصفهان درحال راه‌اندازی است که ساخت و تجهیز آن در دست اجرا است و  امیدواریم هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد.

وی با اعتقاد بر اینکه اصفهان ظرفیت‌های بسیاری برای توسعه گردشگری سلامت دارد، می‌گوید: راه‌اندازی مراکز درمان ناباروری در فضایی مناسب با پذیرش بیمارانی از کشورهای خارجی می‌تواند به اقتصاد استان کمک کند. پیش‌بینی می‌کنیم این مرکز تا سال آینده با زیربنایی حدود دو هزار و ۳۰۰ مترمربع آماده‌شده و تا آن زمان شاهد کنترل پاندمی کرونا و حذف محدودیت‌های تردد بین‌المللی باشیم.

زوج‌هایی که از فرزندآوری منصرف می‌شوند

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان بر حمایت از بیماران نابارور تأکید کرده و می‌افزاید: بخشی از هزینه‌های دارویی تحت پوشش بیمه است، اما سایر هزینه‌ها را باید افراد بپردازند، درحالی‌که این هزینه‌ها نسبت به درآمد افراد زیاد است. به خاطر این شرایط و مشکلات برخی زوج‌های نابارور نمی‌توانند برای درمان مراجعه کرده و از فرزند آوری منصرف می‌شوند.

وی با ابراز امیدواری از اینکه روزی برسد که زوج‌های نابارور هیچ دغدغه‌ای به‌جز ناباروری نداشته باشند، تصریح می‌کند: بیماران خاص هرکدام انجمن‌هایی برای کمک و حمایت دارند، اما برای بیماران نابارور هیچ حمایتی وجود ندارد، درصورتی‌که معتقدم ناباروری از سرطان هم بدتر است؛ سرطان بیماری و دردی است که امید به ادامه حیات کم است، درحالی‌که فرد نابارور امیدی به زندگی ندارد. وقتی یک زوج نابارور می‌بینم که زندگی متلاطمی دارند، در حسرت فرزند مانده و سال‌ها برای رسیدن به آرزوی در آغوش کشیدن فرزند اشک می‌ریزند از صمیم قلب می‌خواهم به آن‌ها کمک کنم، چون بیش از ۹۰ درصد می‌توان به این زوج‌ها کمک و ناباروری را درمان کرد و شاید بتوان از طلاق و از هم گسیختن خانواده‌های بسیاری جلوگیری کرد.

بیشترین شانس باروری در فروردین، اردیبهشت تا نیمه خرداد است و در اوج سرما و گرما درصد موفقیت باروری کم می‌شود، در همه جای دنیا همین اتفاق می‌افتد اما علت آن مشخص نیست

عوامل مؤثر در موفقیت درمان ناباروری

احمدی با بیان اینکه در یک سیکل درمانی بین ۳۵ تا ۴۰ درصد و در سه سیکل درمانی حدود ۸۰ درصد شانس باروری وجود دارد، می‌گوید: بیشترین شانس باروری در فروردین، اردیبهشت تا نیمه خرداد است و در اوج سرما و گرما درصد موفقیت باروری کم می‌شود، در همه جای دنیا همین اتفاق می‌افتد اما علت آن مشخص نیست.

وی عامل دیگر در موفقیت درمان ناباروری را نوع داروهای مصرفی برای تحریک تخمک گذاری و آماده‌سازی رحم برشمرده و می‌افزاید: در این زمینه تحریم‌ها قطعاً تأثیر زیادی بر داروهای مورد نیاز برای درمان ناباروری گذاشته، اگرچه دارو نباید تحریم باشد، اما در عمل دسترسی به داروهای مؤثر محدودشده است.

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران شاخه اصفهان با بیان اینکه تجهیزات مورد نیاز درمان ناباروری نیز گران و دسترسی به آن‌ها بسیار مشکل شده، می‌گوید: متأسفانه تجهیزات مورد نیاز را به‌راحتی در اختیار ما قرار نمی‌دهند و همین موضوع بر نتیجه درمان تأثیرگذار است.

تأثیر اپیدمی کرونا بر درمان ناباروری

احمدی در مورد تأثیر اپیدمی کرونا بر درمان ناباروری نیز می‌گوید: اپیدمی کرونا تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر مراجعه زوج‌های نابارور به مرکز گذاشته است. در اوایل همه‌گیری کرونا دو تا سه ماه این مرکز تعطیل شد تا شاید وضعیت بهبود یابد، اما از اواخر خرداد سال گذشته دوباره شروع به فعالیت کردیم وتعداد زیادی بیمار مراجعه و سیکل درمانی خود را شروع کردند. تا پیش‌ازاین مراجعانی از استان‌های دیگر و خارج از کشور داشتیم، اما درحال حاضر بیشتر مراجعان از اصفهان و به‌ندرت از استان‌های مجاور هستند.

وی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از تأثیرات اپیدمی کرونا این است که نمی‌دانیم مراجعان مبتلا به کرونا هستند یا خیر و به همین خاطر باید تمام اصول پیشگیری و حفاظت را با جدیت رعایت کنیم که هزینه‌های جانبی به مرکز تحمیل می‌کند. از طرف دیگر تمام مراجعان در ورودی چک می‌شوند و در زمان شروع درمان و گرفتن تخمک و نیز در زمان انتقال جنین تست پی سی آر انجام می‌شود. این موارد به هزینه بیماران اضافه می‌کند، اما راهی جز این نداریم. چون باوجود تمام این حفاظت‌ها همچنان نمی‌توانیم از احتمال سرایت ویروس کرونا اطمینان داشته باشیم، تعطیلی مرکز هم بی‌فایده است چون مشخص نیست شرایط اپیدمی کرونا تا چه زمانی ادامه دارد.

 یکی از مسائل و معضلات جامعه ما تأخیر در ازدواج است که باعث می‌شود قدرت باروری پایین بیاید، بنابراین به زوج‌های جوان توصیه می‌کنم برای فرزند آوری خیلی سخت نگیرند و منتظر نباشند همه‌چیز آماده باشد و بچه‌دار شوند

راهکارهایی برای پیشگیری از ناباروری

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای پیشگیری از ناباروری را ازدواج و باروری به هنگام دانست و می‌گوید: درحال حاضر یکی از مسائل و معضلات جامعه ما تأخیر در ازدواج است که باعث می‌شود قدرت باروری پایین بیاید، به‌طوری‌که قدرت باروری از ۳۵ سالگی پایین می‌آید و تا ۴۰ سالگی کم می‌شود، بنابراین به زوج‌های جوان توصیه می‌کنم، برای فرزندآوری خیلی سخت نگیرند و منتظر نباشند همه‌چیز آماده باشد تا بچه‌دار شوند. برخی زوج‌ها به مرکز مراجعه می‌کنند که ۱۰ سال ازدواج‌کرده و بچه‌دار نشده‌اند، می‌گویند درس می‌خواندم، می‌خواستم استخدام شوم، خانه و ماشین بخرم و ... اینکه چند سال صبر کنند تا همه امکانات فراهم و بعد بچه‌دار شوند بسیار اشتباه است.

وی می‌افزاید: دخترانی که ازدواج ‌نکرده‌اند، قبل از اینکه ذخیره تخمدان آنها کم شود می‌توانند به این مرکز مراجعه و تخمک فریز کنند تا نگهداری و بعد که تصمیم به بچه‌دار شدن گرفتند از این تخمک‌ها برای باروری استفاده شود. همچنین افرادی که دچار ضایعات و بیماری مانند سرطان هستند قبل از شیمی‌درمانی و مصرف دارو می‌توانند به مرکز مراجعه و تخمک یا جنین فریز کنند. تخمک و جنین تا سال‌ها نگهداری می‌شود و می‌توانند زمانی که خواهان بچه‌دار شدن هستند، اقدام کنند.

توصیه‌هایی به زوج‌های جوان

رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران شاخه اصفهان به زوج‌های نابارور توصیه می‌کند به‌هیچ‌عنوان از درمان ناباروری ناامید نباشند و اگر چند بار مراجعه کردند و درمان موفق نبود باید آن را تکرار کنند، چون درصد موفقیت درمان بالا می‌رود.

وی همچنین خواستار قرار گرفتن ناباروری در گروه بیماری‌های خاص از سوی وزارت بهداشت شد و اضافه می‌کند: آنچه مهم است این‌که از ناباروری حمایت شود تا زوج‌های جوان بتوانند برای درمان ناباروری مراجعه کنند. همچنین باید در زمینهٔ آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی ناباروری در جامعه بیشتر فعالیت کرد و به‌عنوان‌مثال همان‌گونه که زوج‌های جوان در ابتدای ازدواج ازنظر تالاسمی بررسی می‌شوند، توسط یک متخصص یا مامای باتجربه با مسائل مربوط به باروری و ناباروری آشنا شوند، حتی در مدارس نیز فرزندانمان را با ناباروری آشنا کنیم.

احمدی بار دیگر به زوج‌ها به‌خصوص زوج‌های جوان توصیه کرد صبر نکنند زمان بگذرد و بعد از حل شدن همه مسائل بچه‌دار شوند، ممکن است زمان و شانس فرزند آوری را از دست بدهید، بنابراین اگر بعد از یک سال ازدواج و بدون جلوگیری بچه‌دار نشدید یا در سن بالای ۳۵ سال بعد از شش ماه باردار نشدید باید حتماً به پزشک مراجعه و علت را پیگیری کنید.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه روزبه‌روز درصد ناباروری در جامعه افزایش می‌یابد، خاطرنشان می‌کند: درحال حاضر بیش از ۲۰ درصد جمعیت در سنین باروری، نابارور هستند یعنی سه تا چهار میلیون نابارور در کشور داریم. درست است هزینه درمان ناباروری نسبت به بیماری‌های دیگر بالا است، اما اگر دولت در این زمینه هزینه نکند مشکلات بعدی بسیار بیشتر خواهد بود.

رئیس هیئت‌مدیره مرکز باروری و ناباروری اصفهان در خاتمه با یادآوری اینکه دو سال قبل قرار بود جشن هدیه‌های آسمانی برای فرزندان متولدشده در این مرکز گرفته شود، می‌گوید: حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار فرزند در این مرکز متولدشده‌اند که با پدر و مادرهایشان نزدیک به ۶۰ هزار نفر می‌شدند و برای گرفتن چنین جشنی نیاز به یک استادیوم بود، به خاطر همین حدود ۵۰۰ خانواده از شهرهای مختلف انتخاب کردیم که از دانشجوی سال آخر تا پزشک و افراد مقیم خارج از کشور را دربر می‌گرفت، همچنین با بیش از ۵۰۰ هزار جنین فریز، بیشترین جنین فریز شده را در این مرکز داریم.

انتهای پیام