به گزارش ایسنا، پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی به همت زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و جمعی از پژوهشگران در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران در ۸ خردادماه سال ۱۳۷۰ به عنوان مرکز جراحی محدود با هدف ارائه خدمات درمانی به زوج‌های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری تأسیس شد. این مرکز در سال ۱۳۷۷ مجوز مراکز تحقیقات علوم سلولی و در سال ۱۳۸۷، مجوز مرکز تحقیقات پزشکی تولید مثل را از شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دریافت کرد. در نهایت در آبان ۱۳۸۸ با موافقت شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، از پژوهشکده به پژوهشگاه ارتقاء پیدا کرد.
حاصل تلاش پژوهشگران پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی طی ۳۰سال فعالیت، تأسیس پژوهشکده زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی، پژوهشکده زیست فناوری، پژوهشکده پزشکی تولید مثل، همچنین تأسیس مرکز خدمات تخصصی شامل مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری، مرکز سلول درمانی، مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم است. پژوهشگاه رویان اکنون در جمع ۱۰ مؤسسه برتر تحقیقاتی جهان در حوزه تحقیقات ناباروری و روش‌های کمک باروری جای گرفته است.
به مناسبت سی‌امین سالگرد تأسیس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی و به منظور آشنایی بیشتر با عرصه‌های مختلف فعالیت این پژوهشگاه، با دکتر مسعود وثوق، مدیر مرکز سلول درمانی، دکتر یاسر تهمتنی، مدیر مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم، دکتر فیروزه غفاری، رئیس کارگروه انکوفرتیلیتی و مدیر گروه پژوهشی ناباروری زنان پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل پژوهشگاه رویان به گفت‌وگو نشستیم.
فرهنگ کاری متفاوت در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی
دکتر مسعود وثوق، مدیر مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: آغاز فعالیت پژوهشگاه رویان با حضور تعدادی پژوهشگر و دانشمند جوان کشور همراه بود که ساختار چابک و چالاکی در حوزه پژوهش کشور تعریف کردند. این موضوع باعث شد تا پژوهشگاه بتواند در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، رشد و تعالی بیشتری نسبت به ساختارهای پژوهشی دیگری که پیش از این در کشور تعریف شده بودند، پیدا کند.
دکتر وثوق افزود: آنچه از ابتدا در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی اصل بوده و همواره مورد توجه قرار گرفته است، تلاش و کوشش در حد توان و حتی بالاتر از توان افراد است. می‌توان گفت، فرهنگ کار در پژوهشگاه رویان متفاوت‌تر از سایر مراکز علمی و پژوهشی کشور است، زیرا پژوهشگران این مرکز، کار خود را با علاقه و انگیزه مضاعفی انجام داده و به فکر مسائلی مانند ساعت کاری و بحث‌های موظفی نیستند. پژوهشگران و متخصصان پژوهشگاه رویان به دنبال انجام کارها و فعالیت‌های ضروری برای توسعه دانش در کشور هستند و این فعالیت‌ها را با جدیت، علاقه و پشتکار پیگیری می‌کنند.
در امر پژوهش، به دنبال حل مشکل یا معضلی در جامعه هستیم
مدیر مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی خاطر نشان کرد: در بحث سلول درمانی عنوان می‌کنیم که حلقه مفقوده بین دانش پایه و دانش کاربردی باعث شده است تا نتوانیم این دو حوزه را به یکدیگر متصل کنیم. در پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی، زمانی که یک سؤال پژوهشی تعریف می‌شود، این سؤال به دنبال یافتن پاسخ و حل یک مشکل یا معضل موجود در جامعه است و در این شرایط است که دانش پایه می‌تواند منجر به توسعه یک فناوری یا دانش فنی کاربردی شود.
دکتر وثوق افزود: زمانی که پژوهش‌های پایه و پیش‌بالینی که روی حیوانات مدل آزمایشگاهی انجام می‌شود، به نتایج قابل توجهی دست پیدا می‌کند، این نتایج تحت ضوابط و شرایط مشخص با مجوز کمیته اخلاق سازمانی و کشوری و با در نظر گرفتن چارچوب‌های مشخص که قواعد بین‌المللی تعریف‌شده‌ای برای آن وجود دارد، در بالین نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در این مسیر، پژوهش صرفاً در حد یک پایان‌نامه یا مقاله تعریف نشده و بیشتر به سمت توسعه یک فناوری و ارائه خدمت حرکت می‌کند تا عموم مردم جامعه بتوانند از آن فناوری و خدمت بهره‌مند شوند.
درمان بیماری‌های مختلف با سلول درمانی
وی تأکید کرد: به عنوان مثال، در یک سری از بیماری‌های پوستی مانند ویتیلیگو (Vitiligo) می‌توانیم از سلول درمانی برای درمان بیماران استفاده کنیم. در برخی از موارد التهابات زانو مانند استئوآرتریت زانو یا استئوآرتریت هیپ (مفصل لگن)، از سلول درمانی برای کمک به بیماران استفاده می‌شود. علاوه بر آن پروژه‌های متعدد بالینی در سطح ملی درحال اجرا داریم. پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی خدمات مختلفی را با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور به جامعه ارائه کرده است.
دکتر وثوق خاطر نشان کرد: با مرکز طبی کودکان دانشگاه علوم پزشکی تهران پروژه‌های متعددی در بیماری‌های مرتبط با نقایص مادرزادی درحال اجرا داریم. همچنین با مرکز تحقیقات بیماری‌های کبد و گوارش دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در حوزه بیماری‌های کبد و گوارش درحال همکاری مشترک هستیم. با دانشگاه علوم پزشکی شیراز، کارآزمایی بالینی سلول‌های بنیادی مزانشیمی را در اختلالات قلبی را آغاز کرده‌ایم و در بحث سوختگی با بیمارستان شهید مطهری و در بخش قلب با بیمارستان شهید رجایی همکاری و فعالیت مشترک داریم.
مدیر مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی گفت: تمامی این فعالیت‌ها، نتیجه فعالیت‌های پایه‌ای هستند که پژوهشگران در آزمایشگاه‌ها انجام داده و موفق به برقراری ارتباط کاربردی بین دانش پایه و بالین شده‌اند تا رویکرد درمانی نوینی را برای کمک به بیماران توسعه دهند.
دکتر وثوق تأکید کرد: در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، کشورهای مختلف براساس نسبت تولید ناخالص ملی (GDP) پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند. به عنوان مثال، در آمریکای شمالی، اروپای غربی و جنوب شرق آسیا در کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی و چین، پیشرفت‌های قابل توجهی در این حوزه را شاهد هستیم. ایران نیز خوشبختانه در غرب آسیا در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی و بحث گردشگری سلامت (health tourism) جایگاه مناسبی در بین کشورهای منطقه دارد. البته با توجه به شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های سفر، این فعالیت‌ها با تنگناهای مواجه شده است که امیدواریم با رفع این موانع، به شرایط دو سال قبل بازگردیم و پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی بتواند در این حوزه مانند گذشته، پیشرو در منطقه باشد.
اهمیت آزادی عمل منابع انسانی فن‌آور و صاحب دانش فنی در پژوهشگاه رویان
دکتر یاسر تهمتنی، مدیر مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: پژوهشگاه رویان، کانونی برای هم‌افزایی در حوزه فناوری‌های مرتبط با بحث سلامت در کشور است. طی بیش از یک دهه فعالیتی که در این پژوهشگاه داشته‌ام، خصوصیاتی را در این مرکز علمی شاهد بودم که معتقدم وجود این ویژگی‌ها، موجب پیشگامی پژوهشگاه رویان در حوزه کاری خود شده است.
دکتر تهمتنی خاطر نشان کرد: آزادی عمل منابع انسانی، افراد فن‌آور و تولیدکنندگان دانش فنی، یکی از مهم‌ترین خصوصیاتی است که پژوهشگاه رویان را به عنوان یکی از پژوهشگاه‌های پیشگام جهاد دانشگاهی و کشور تبدیل کرده است. منابع انسانی فن‌آور و صاحب دانش فنی، جذب پژوهشگاه رویان می‌شوند، اما آزادی عملی که گروه تصمیم‌گیری و مدیریتی به این نیروها برای تعریف، اجرا و حتی برای جذب منابع مادی و معنوی برای پروژه‌ها می‌دهد، بسیار مهم بوده و یکی از ارکان اصلی محسوب می‌شود.
مدیر مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی تأکید کرد: موضوع مهم دیگر، توجه به نیاز جامعه در تعریف فعالیت‌ها است. بازخورد مثبت فعالیت‌های پژوهشگاه رویان به جامعه است که مجدداً به پژوهشگران منتقل می‌گردد و موجب انرژی و انگیره حرکت‌های بعدی در آنها می‌شود. آنچه در پژوهشگاه رویان از جنس دانش خلق می‌شود و سپس به صورت یک خدمت درمانی یا فناورانه به جامعه منتقل می‌گردد و جامعه از آن بهره‌مند می‌شود، خوشبختانه موجب ایجاد نگاه مثبت جامعه به پژوهشگاه رویان و فعالیت‌های این مرکز گردیده است. این یک زنجیره ارزشی خلق می‌کند که همواره موجب انرژی مضاعف همکارانم در پژوهشگاه بوده است.
توجه ویژه به دو عامل آزادی عمل منابع انسانی و حفظ نگاه مثبت جامعه
دکتر تهمتنی افزود: در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی همواره سعی شده است که این دو عامل یعنی آزادی عمل منابع انسانی و چابکی در سیستم تصمیم‌گیری و تعریف پروژه‌ها، در کنار مراقبت و حفظ نگاه مثبت جامعه به فعالیت‌های پژوهشگاه، مدنظر قرار گیرد و ان‌شاالله تا زمانی که این دو خصوصیت مورد توجه واقع شوند، پژوهشگاه رویان می‌تواند پیشگام و پیشرفته، به فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود ادامه دهد.
راه‌اندازی مرکز دیابت، رویدادی بزرگ در حوزه کار بین رشته‌ای در پژوهشگاه رویان
وی در خصوص فرآیند راه‌اندازی مرکز دیابت در پژوهشگاه رویان گفت: تحقیقات در زمینه دیابت در پژوهشگاه حدود یک دهه سابقه دارد. این پژوهش‌ها بیشتر از جنس پژوهش‌های سلول‌های بنیادی و سلولی بود و هدف از انجام آنها، درمان بیماران مبتلا به دیابت بود که سلول ترشح‌کننده انسولین در لوزالمعده، از بین رفته و تلاش می‌کردیم این سلول‌ها را به نوعی بازیابی یا جایگزین کنیم. در کنار این مسئله، بحث درمان ناباروری یکی از فعالیت‌های اصلی پژوهشگاه رویان محسوب می‌شود و مشکلات متابولیسمی و غدد، یکی از مباحث مطرح در حوزه ناباروری است. به همین دلیل از ابتدا، کلینیک غدد در بخش درمان ناباروری پژوهشگاه رویان وجود داشت.
مجموعه‌ای از کلینیک‌های تخصصی برای ارائه خدمات درمانی کامل به بیماران دیابتی
مدیر مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی افزود: اتفاق بزرگی که در حوزه کار بین رشته‌ای در پژوهشگاه رویان شاهد آن بودیم، از حدود ۶ سال قبل گروهی از متخصصین غدد، تغذیه، فیزیولوژی ورزشی و سایر مباحث مرتبط با دیابت و محققان علوم پایه که در این حوزه فعالیت می‌کردند، در کنار هم قرار گرفتند و این هم افزایی موجب گردید که هم در بخش پژوهش و هم درمان دیابت، اتفاق‌های بسیار مثبتی رخ دهد. در بخش درمان، کلینیک‌های مرتبط با دیابت شامل پزشک دیابت، پزشک فوق تخصص غدد، متخصص زخم پای دیابتی، متخصص زنان، فوق تخصص چشم، متخصص فیزیولوژی ورزشی، متخصص روانشناسی، مشاور تغذیه و رژیم درمانی، ورزش و باشگاه ورزشی ویژه افرد دیابتی و چاق راه‌اندازی شدند.
وی تأکید کرد: تأسیس مجموعه کلینیک‌های مرتبط با دیابت و چاقی یک دستاورد مهم و بزرگ محسوب می‌شود، زیرا تجمیع تمام موارد مورد نیاز برای یک بیمار دیابتی در قالب یک مجموعه درمانی، بسیار کمک‌کننده خواهد بود. از سال گذشته و با همه‌گیری ویروس کرونا، همکاران بنده در بخش درمان، ویزیت‌های غیرحضوری و برخط (online) را اجرایی نمودند. با توجه به حساسیت‌هایی که در زمینه گروه‌های پرخطر به‌ویژه افراد دیابتی وجود دارد، این بیماران می‌توانند بدون نگرانی و حضور فیزیکی در کلینیک‌ها، توسط پزشکان متخصص ویزیت شوند.
مدل‌سازی از بیماری‌های متابولیک و دیابت روی مدل‌های حیوانی / زیرساختی برای کشف داروهای جدید
دکتر تهمتنی خاطر نشان کرد: در بخش پژوهش، از پژوهش‌های سلولی صِرف، فراتر رفته‌ایم و حوزه پژوهش‌ها را گسترش داده و تحقیقاتی در زمینه دیابت نوع ۲ را آغاز کرده‌ایم. روی مباحث دیابت، چاقی، مشکلات متابولیک، مباحث سلولی و حتی کشف ترکیبات دارویی جدید مشتق از گیاهان و ترکیبات طبیعی برای دیابت و بیماری‌های متابولیک دیگر متمرکز هستیم. پژوهش‌های اپیدمیولوژی در زمینه دیابت و کار با کلان داده‌ها (big data) در این حوزه را دنبال می‌کنیم. مطالعه‌های ترجمانی (translational) در زمینه بیماری‌های غدد و متابولیک را به صورت مستمر انجام می‌دهیم. طرح‌های تحقیقاتی از جنس کارآزمایی بالینی در مورد محصولات جدید و روش‌های نوین درمانی را نیز پیگیری می‌کنیم.
مدیر مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی افزود: در بخش پژوهش، یکی از منحصر به فردترین آزمایشگاه‌های تحقیقاتی در منطقه به نام آزمایشگاه بایودیسکاوری (biodiscovery) در این مرکز تأسیس شده است که در آن، مدل‌سازی از بیماری‌های متابولیک و دیابت روی مدل‌های ماهی انجام شده و سپس اقدام به غربالگری ترکیبات طبیعی برای کشف ترکیبات دارویی جدید می‌کند. در حقیقت این آزمایشگاه، یک زیرساخت (platform) برای کشف داروهای جدید است.
تولید شبه‌اندام‌های لوزالمعده با قابلیت ترشح انسولین
دکتر تهمتنی خاطر نشان کرد: از دیگر دستاوردهای مهم پژوهشی که طی یک سال اخیر حاصل شده است، تولید شبه‌اندام‌های لوزالمعده در آزمایشگاه است که ترشح انسولین را از خود نشان داده و این دستاورد، گام بسیار مهمی برای توسعه سلول درمانی در آینده محسوب می‌شود.
وی افزود: پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در همه عرصه‌هایی که ورود پیدا می‌کند، تلاش می‌کند کارهای مهم و شاخص انجام دهد. در زمینه دیابت هم این رویکرد را دنبال کرده‌ایم. فناوری‌هایی که در حوزه سلول‌های بنیادی و همینطور بایودیسکاوری توسعه داده‌ایم، در سطح کشور و منطقه کاملاً شاخص و منحصربفرد هستند. با اغلب مراکزی که در حوزه دیابت در کشور فعال هستند، ارتباط تنگاتنگ و هم‌افزایی داشته و از پژوهش‌ها و فعالیت‌های درمانی این مراکز آگاه هستیم. این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که از موازی‌کاری در انجام پژوهش‌ها در کشور جلوگیری می‌گردد.
نقش مهم خیّرین در توسعه فعالیت‌های پژوهشی در کشور
دکتر تهمتنی با اشاره به نقش خیّرین تأکید کرد: ساختمان مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم حاصل وقف یکی از خیّرین کشور است که این ساختمان را به طور کامل برای پژوهش و درمان دیابت وقف و در اختیار پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی قرار داد. توجه به هر دو حوزه پژوهش‌های زیرساختی و درمان موجب شد که این حرکت منسجم در پژوهشگاه شکل بگیرد و این ایده زیبا از سوی این خیّر، زمینه را برای متمرکز شدن تمامی فعالیت‌ها در حوزه پژوهش و درمان دیابت در یک مرکز جامع، فراهم کرد. اقداماتی از این دست و حضور گسترده‌تر خیّرین کشور می‌تواند تأثیر شگرفی بر توسعه زمینه‌های علمی و پژوهشی در کشور داشته باشد.
ورود پژوهشگاه رویان به حوزه مهم حفظ توانایی باروری بیماران مبتلا به سرطان
دکتر فیروزه غفاری، مدیر گروه پژوهشی ناباروری زنان پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر اهمیت حفظ توانایی باروری بیماران مبتلا به سرطان گفت: ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان در خانم‌ها در دوران باروری (reproduction) رخ می‌دهد. امروزه به علت بالا رفتن سن ازدواج و بارداری ، شاهد موارد بیشتری از خانم‌هایی هستیم که درگیر بیماری سرطان بوده، اما هنوز صاحب فرزند نشده یا ازدواج نکرده‌اند و این موضوع، اهمیت حفظ توانایی باروری در این بیماران را نشان می‌دهد.
رئیس کارگروه انکوفرتیلیتی پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل خاطر نشان کرد: شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا جراحی از جمله روش‌های درمانی هستند که برای بیماران مبتلا به بدخیمی انجام می‌شوند و می‌توانند به ارگان‌های جنسی صدمه‌زده و فرزندآوری را برای خانم‌ها و آقایان با مشکل مواجه کنند. راهکارهای زیادی برای غلبه به این مشکل وجود دارد.
وی افزود: برای خانم‌های مبتلا به سرطان بر حسب نوع بدخیمی، اینکه بالغ یا نابالغ هستند، ازدواج کرده یا هنوز ازدواج نکرده‌اند، زمانی که بیمار برای تاخیر درمان بدخیمی دارد، می‌توانیم از روش‌هایی مانند فریز تخمک، فریز کردن جنین، فریز بافت تخمدان، جابجایی تخمدان‌ها برای دور کردن از ناحیه رادیوتراپی،استفاده از داروهای مهار کننده فعالیت تخمدان‌ها استفاده کنیم. در آقایان نیز روش‌های فریز اسپرم، فریز بافت بیضه، استفاده از داروهایی برای مهار گنادها در مردان مبتلا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در عین حال، می‌توان از کارهای تجربی مانند استفاده از تخمدان مصنوعی (Artıfıcıal Ovary) یا استفاده از بلوغ داخل آزمایشگاهی تخمک نابالغ (IVM) نیز استفاده کرد.
ارائه درمان بهینه و به‌روز به بیماران مبتلا به سرطان در حوزه حفظ توانایی باروری
مدیر گروه پژوهشی ناباروری زنان پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل افزود: یکی از فعالیت‌های مهم پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی، ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سرطان به منظور حفظ توانایی باروری این بیماران است. در پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل دو رویکرد را دنبال می‌کنیم؛ نخست، رویکرد درمانی است که گروهی متشکل از تخصص‌های مختلف، بیماران مبتلا به سرطان را یاری کرده و برحسب مشکل بیماران، درمان مقتضی برای آنها توسط این گروه از متخصصان درنظر گرفته می‌شود.
رئیس کارگروه انکوفرتیلیتی پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل تأکید کرد: این گروه شامل فلوشیپ نازایی زنان، متخصص اورولوژی مردان، متخصص هماتولوژی انکولوژی، جراح لاپاروسکوپی ، متخصص ژنتیک، جنین‌شناس، اپیدمیولوژیست، رادیولوژیست، متخصص پزشکی قانونی و جراح سرطان پستان و متخصص بیهوشی وکادر پرستاری و مامایی است. بیمار به محض ورود به درمانگاه بلافاصله پذیرش و ویزیت شده و با مشورت تیم درمانی مرتبط، درمان مقتضی برای هر بیمار انتخاب می‌شود. همانطور که اشاره شد، از روش‌هایی مانند فریز تخمک، فریز اسپرم، فریز جنین، فریز بافت تخمدان، فریز بافت بیضه، جابجایی تخمدان‌ها خارج از محدوده رادیوتراپی برای حفظ توانایی باروری بیماران مبتلا به سرطان استفاده می‌کنیم.
دکتر غفاری گفت: رویکرد دوم، رویکرد پژوهشی است که در قالب کارگروه انکوفرتیلیتی (حفظ توانایی باروری بیماران مبتلا به سرطان) دیده شده است. از متخصصان رشته‌های مختلف که ذکر شد، به علاوه متخصصانی از گروه سلول بنیادی، یک نماینده در کارگروه انکوفرتیلیتی حضور دارند که اصطلاحاً گروه چندرشته‌ای (Multidisciplinary Team) گفته می‌شود. طرح‌های تحقیقاتی مختلف در این کارگروه مطرح شده و پس از طی مراحل مختلف در کمیته اخلاق و شورای علمی پژوهشگاه رویان، به مرحله اجرا درمی‌آید تا بتوانیم درمان بهینه و به‌روزی را به بیماران مبتلا به سرطان در حوزه حفظ توانایی باروری ارائه کنیم.
وی تأکید کرد: در این راستا دو پیوند تخمدان در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی انجام شد که تنها نمونه در ایران محسوب می‌شود. در نخستین پیوند فعالیت بافت پیوندی خوشبختانه گزارش شد ولی منجربه باروری نشد و پیوند دوم موفقیت‌آمیز نبود. همچنین بالغ بر ۱۰۰ بافت تخمدان مربوط به بیماران مبتلا به سرطان تاکنون فریز شده است که ان‌شاالله در آینده و با بهبود این بیماران، از این بافت برای حفظ باروری آنها استفاده خواهد شد. در بحث پذیرش بیماران نابالغ و افرادی که بلوغ پیدا نکرده‌اند، درصورت مناسب بودن شرایط عمومی بیمار، تنها گزینه، فریز بافت تخمدان است.
استمرار ارائه خدمات درمانی به بیماران در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا
مدیر گروه پژوهشی ناباروری زنان پژوهشکده علوم پزشکی تولیدمثل گفت: با وجود همه‌گیری ویروس کرونا در کشور طی ماه‌های گذشته، متخصصان این مجموعه با شجاعت و تمام‌قد به ارائه خدمات به بیماران ادامه داده و این روند را متوقف نکردند. به سرعت ستادی در پژوهشگاه رویان تشکیل شد و در اسفند ۱۳۹۸ و فروردین ۱۳۹۹ جلسات متعدد برگزار و فعالیت‌های درمانی از اواخر فروردین ۱۳۹۹ از سر گرفته شد. تیم درمانی و بیماران از لحاظ بیماری کووید ۱۹ به صورت مستمر تحت بررسی هستند و توانسته‌ایم در این مدت، با وجود همه‌گیری بیماری، خدمات مطلوبی به بیماران ارائه کنیم. چیدمان درمانگاه‌ها و فرایند بیمارگیری را تغییر داده‌ایم تا بتوانیم خدمات مطلوبی در این حوزه به بیماران مبتلا به سرطان ارائه کنیم.
انتهای پیام