فاطمه شادفر کارشناس ارشد مشاوره است که در زمینه کودک و نوجوان در مجتمع مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش شهرستان نیشابور مشغول به کار است؛ او در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: انسان موجودی اجتماعی است که دوست دارد خود را عضوی از یک گروه بداند که در این گروه محبوب باشد و احساس تعلق کند در کودکان این نیاز با پیوستن به گروه‌ها و تشکل‌هایی که در محله است، همچون مدرسه، مسجد و یا پیوستن به گروه‌های سرود، تئاتر و گروه‌های ورزشی و کلاسی همچنین در فضای خانواده تامین می‌شود.
مشکلات اعتماد به نفس، رشد عاطفی و اجتماعی پیامدهای پاندمی کرونا در کودکان
وی ادامه داد: این احساس تعلق کردن و محبوب بودن زمینه ساز اعتماد به نفس کودکان است بنابراین در دوران پاندمی کرونا که کودکان نمی‌توانند در این فضاها باشند و این احساس تعلق را از این گروه‌ها به دست آورند باعث می‌شود که اعتماد به نفسشان کاهش پیدا کند که این بر روی رشد اجتماعی آنها تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث مشکلاتی در رشد اجتماعی و روابط بین فردی آنها شود.
این مشاور کودک و نوجوان افزود: همچنین برای کودکان هشت یا نه ساله، بودن با دوستان خیلی در رشد عاطفی آنها کمک می‌کند که چون در این دوران در فضای مدرسه نیستند، باعث می‌شود که رشد عاطفی آنها به مشکلاتی بر بخورد.
شادفر گفت: مورد بعدی که اثر منفی می‌گذارد این است که کودکان از نظر رشد شناختی در مرحله‌ای قرار دارند که تفکرشان خود محور است یعنی از دیدگاه آنها تفکرشان همیشه منطقی و صحیح است در نتیجه همه آن طور فکر می‌کنند که آنها فکر می‌کنند، همه همان کاری را انجام می‌دهند که آنها انجام می‌دهند. این خود محوری تفکرشان آگاهانه و عمدی نیست ولی کودکان آگاه نیستند که تفکری خود محور دارند بنابراین هیچ موقع خود را با مشکل روبه‌رو نمی‌کنند که نیاز باشد این مشکل را حل کنند اما این خود محوری چگونه حل می شود؟
وی در ادامه توضیح داد: این خود محوری در تعامل اجتماعی با هم سال‌هایشان حل می‌شود نخستین عاملی که باعث می‌شود به تدریج خود محوری شناختی کودکان از بین برود این است که با هم سن و سال‌های خود با دوستانشان تعامل اجتماعی داشته باشند و همان طور که ما بزرگسالان و یا نوجوانانی را می‌بینیم که احساس می‌کنیم چقدر پر توقع، خودخواه و لجباز هستند در عین حال که بزرگ شده‌اند دلیلش این است که این خود محوری حل نشده و ما در رفتار آنها یک سری ویژگی‌های این چنینی می‌بینیم.
اگر مسئله خود محوری کودکان حل نشود، آنها را با مشکل مواجه می‌کند
این روانشناس مطرح کرد: مثلا در همسران می‌بینیم که یکی از آنها گله می‌کند که همسرم فقط حرف حرف خودش است و هیچ چیز دیگری را قبول ندارد یا والدینی که نسبت به نوجوانشان می‌گویند آنها پر توقع هستند؛ حرف، حرف خودش است و حالت عکس این هم هست که کودکانی نیز هستند که فکر می‌کنند والدینشان این طور هستند معمولأ در این بین افرادی هستند که مورد بررسی قرار می‌گیرند و متوجه می‌شویم که آنها همین مشکل را داشته‌اند و خود محوری هر کودکی در ارتباط با همسالان باید حل می‌شده که حل نشده و حالا آن سازگاریشان با دیگران به مشکل خورده بنابراین در حال حاضر نیز که شرایط پاندمی کرونا است و کودکان با هم سن و سال‌های خود نیستند همین حل نشدن خود محوری بچه‌ها یک مسئله است؛ بنابراین تأثیراتی که کرونا در این دوران روی رشد اجتماعی کودکان می‌گذارد و همچنین روی رشد شناختی آنها تأثیرات منفی را دارد و در پی آن اعتماد به نفس را پایین می‌آورد.
مختل شدن احساس امنیت شخصی و روانی
وی بیان کرد: در شرایطی که عادی است و یک فرد احساس امنیت شخصی و روانی می کند وقتی مشکلی پیش می‌آید از قسمت منطقی مغز کمک می‌گیرد برای حل مسئله یا بخش کورتکس مغز که مربوط به مهارت حل مسئله است.
شادفر گفت: در شرایط کرونا که فرد استرس و اضطراب دارد که کرونا نگیرد و یا استرس دارد که نزدیکانش کرونا نگیرند و اتفاقی برایشان نیفتد یا اینکه اخبار فوتی‌ها را می‌شنود و دنبال می‌کند، به طور کلی زمانی که مشکلی پیش می‌آید و فرد می‌خواهد تصمیمی بگیرد از قسمت مغز کمک می‌گیرد که مکانیسم ستیز و گریز را فعال می‌کند که به دنبال آن خشونت را دارد وقتی فرد بزرگسال آن قسمت از مغزش فعال باشد قطعا باعث می‌شود که خشونت را به کودک که در آن فضای خانواده زندگی می‌کند، منتقل کند یا اینکه کودک تحت تأثیر خشم والدینش قرار گیرد.
مداخله در امر تحصیل کودکان و به کار بردن بایدها و نبایدهای بیشتر توسط والدین
او ادامه داد: مورد بعدی این است که با توجه به اینکه شرایط کرونا باعث شده که والدین در امر تحصیلی فرزندشان دخالت بیشتری کنند بنابراین در این زمینه باید و نبایدهای خیلی بیشتری را به کار می‌برند که به کار بردن همین باید و نبایدها باعث ایجاد یک سری لجبازی‌هایی در کودکان می‌شود که خود این باید و نبایدها و لج کردن کودکان باعث می‌شود هم والد و هم کودک دچار خشم شوند که به دنبال خود خشونت را به همراه می‌آورد.
این کارشناس ارشد مشاوره اظهار کرد: بحث بعدی استفاده کردن از گوشی است از آن جایی که معمولا این روزها حد و مرزی برای استفاده از گوشی نیست و صبح و بعد از ظهر و شب از آنها استفاده می‌شود، خود این مورد هم خشونت والدین و فرزند را به همراه دارد. چون والدین نگران این هستند که ممکن است کودکشان در فضای نا امنی وارد شود با توجه به وسیله‌ای که در اختیار دارند، خود این باعث به وجود آمدن یک سری مشکلات می‌شود که به دنبال آن خشونت را به همراه می‌آورد.
نقش مهم تغذیه در ایجاد خشم
او گفت: از سویی بسیاری از موارد پر خاشگری مشکلات یادگیری و بی‌حوصلگی در کودکان را باید در شیوۂ تغدیه او دنبال کنیم و با توجه به شرایط کرونا که از یک طرف والدین ممکن است شغلشان دستخوش یک سری مشکلات شده باشد و همچنین متاسفانه در حال حاضر ما تورم را هم در این شرایط کرونا داریم و شرایط سخت و سنگینی که خانواده‌ها تجربه می‌کنند، خود مسئله دیگری است.
شادفر تاکید کرد: ما در آمارها می‌بینیم که مصرف سرانه لبنیات پایین آمده مصرف سرانه پروتئین پایین آمده که خود همین‌ها یکی از عوامل مهمی است که زمینه خشم را در فضای خانواده به همراه دارد؛ چراکه تغذیه تأثیر مستقیمی می‌گذارد، طبق آمارها داریم که هر چه تغذیه کودکان بدتر باشد رفتارهای غیر اجتماعی در آنها بیشتر است.
اساسی‌ترین کلید حل مسئله، سیاست‌های کلان جامعه است
این مشاور کودک و نوجوان تصریح کرد: مهمترین مسئله در این زمینه سیاست‌های کلان جامعه است که باید به سمتی باشد که بیشتر امنیت شخصی و روانی را در ارتباط با این بیماری برای افراد فراهم کند.
وی بیان کرد: همچنین شرایطی فراهم شود که بتوانند خانواده‌ها تغذیه مناسبی برای کودکانشان داشته باشند در زمینه نیازهای اولیه نیز مانند مسکن، خانواده‌ها دغدغه‌مند نباشند این خود کمک می‌کند که فضای خانواده مراتب خشونتش کمتر شود.
هماهنگی بین معلمان و والدین و تنظیم وقت استفاده از گوشی توسط کودکان
شادفر عنوان کرد: مورد بعدی این است که والدین حتما اول سال تحصیلی با مدرسه و معلمان فرزندشان هماهنگ باشند و تایم‌های استفاده کردن از گوشی برای کودکان مشخص باشد که والدین بتوانند کنترل بیشتری داشته باشند. از اینکه بچه‌ها در فضای مجازی زیاد وقت بگذارند، جلوگیری شود. والدین باید بتوانند یک تایمی را مشخص کنند و قراردادی را با فرزند تنظیم کنند که در بازه‌های زمانی مشخص فرزندشان از گوشی استفاده کند، این‌ها مواردی است که کمک می‌کند کشمکش‌ها در فضای خانواده کمتر شود و ارتباط بیشتر با معلمان کمک دیگری هم می‌کند و آن این است که در نحوه تعامل مادر و پدر در زمینه مسائل تحصیلی او مؤثر واقع شود.
آرامش و سرگرمی یک راه طبیعی است که کودک می‌تواند به ابراز وجود بپردازد
این روانشناس گفت: شرایط کرونایی با هم بودن‌های زیادی را برای خانواده‌ها ترتیب داده و باعث شده والدین بیشتر با فرزندانشان در یک فضا باشند و یکی از کارهایی که می‌تواند در این زمینه خیلی کمک کند این است که والدین و فرزندان تفریح مشترکی را داشته باشند.
او در ادامه افزود: بهترین توصیه در این زمینه بازی با کودک است، بازی یکی از راه‌های مؤثر برای بهبود رشد کودک است که برای کودک یعنی کسب آرامش و سرگرمی و یک راه طبیعی است که می‌تواند به ابراز وجود بپردازد؛ بازی در کاهش استرس و اضطراب خیلی تأثیر زیادی دارد و بنا به قولی از بزرگان با یک ساعت بازی با یک شخص بهتر می‌توان او را شناخت تا با یک سال صحبت کردن با او.
وی توضیح داد: بنابراین بازی فرصتی را فراهم می‌کند که والدین شناخت خوبی از فرزندانشان به دست آورند و بتوانند در زمان مناسب به رشد کودکشان کمک کنند از کارهای دیگری که والدین می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند و در این زمینه و شرایط به فرزندشان کمک کنند که آسیب زیادی به آنها وارد نشود این است که اگر کودکان زیر ۱۲سال در فضای خانه هستند در ارتباط با اخبار کرونا و شرایط میزان مرگ و میر و... را دیگر عنوان نکنند؛ چراکه ترس و استرس‌ها را خیلی بیشتر می‌کند و در خیلی موارد باعث می‌شود در آینده دچار حملات اضطرابی مثل پانیک شوند.
این فعال حوزه کودک و کارشناس ارشد مشاوره عنوان کرد: در پایان اینکه چنانچه شرایط برای خانواده فراهم بود بردن کودک به فضای باز مثل طبیعت با رعایت کردن پروتکل‌ها و دستورات بهداشتی است؛ این‌ها مواردی است که می‌تواند کمک کننده باشد از تفریحات مشترک نیز ورزش است که یک سری از سایت‌ها و برخی شبکه‌های مجازی هستند که این ورزش‌ها را گذاشتند که والدین و بچه‌ها با هم می‌توانند در یک تایم ورزش کنند.
انتهای پیام