مسجد جامع «قائن» در شهرستان قائن و در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این بنای با شکوه مربوط به سده ۸ ه..ق و در مرکز این شهر قرار دارد. به استناد کتیبه موجود در ایوان مسجد جامع، این بنا در سال ۷۹۶ هجری قمری به فرمان امیر جمشید قارنی ساخته شده است؛ بدین ترتیب مسجد جامع قائن از اثرهای ساخته شده در اواخر دوره ایلخانی و ابتدای دوره تیموری است. مسجد جامع قائن ۲۴۷۰ متر مربع وسعت داشته که ۱۰۵۰ متر مربع آن زیر بنای ایوان، شبستانها و حجره ها و ۱۲۰ متر مربع عرصه داخلی می باشد. حیاط مسجد محوطه ای به درازای ۳۳ و پهنای ۲۸ متر است. در اطراف حیاط حجره هایی به عمق ۲ متر قرار دارد. از شاهکارهای معماری مسجد ؛ ایوان آن است که به طرز با شکوهی با ارتفاع ۱۸ متر، عرض ۱۱ متر و طول ۲۲ متر ساخته شده است. پیشتر دو مناره در دو سمت ایوان به ارتفاع ۵ متر داشته که باعث زیبایی بسیار مسجد می گردید و تا پیش از ویرانی صدای مؤذن از آن بلند بود. سقف ایوان چهار طاق و سه گنبد دارد که به نحوه زیبایی رنگ آمیزی و مزین و معرق کاریهایش بسیار ظریف و زیباست نقاشی های ایوان به روش اصفهانی بوده و در دوره صفویان انجام شده و در زمان های بعد روی آنها را رنگ زده اند. دو شبستان در دو سمت ایوان همچنین که در فصل زمستان استفاده خوبی دارند برای جلوگیری از رانش دیوارهای اطراف ایوان تأثیر به سزایی دارند. منبر چوبی بزرگ و باارزش مسجد مربوط به سال ۱۰۸۲هجری است که از چوب چنار توسط استاد محمد واعظی کاخکی به شیوه استادانه ای ساخته شده کتیبه آن با خط نسخ بر روی آن منبت کاری است. مسجد جامع قائن اولین اثر تاریخی به ثبت رسیده در خراسان جنوبی است که با گذشت بیش از یک هزار و ۱۰۰ سال همچنان به عنوان بلندترین عمارت قائن و یک شاهکار اصیل ایرانی اسلامی محسوب می شود. این مسجد دو محراب دارد که یکی بسوی کعبه و دیگری بسوی بیت المقدس است. گرچه این مسجد جزو قدیمیترین مساجد ایرانی است، ولی محرابهای آن ربطی به تغییر قبله از مسجد الاقصی به مکه ندارد.
نظرات