«داش کسن» به معنای «سنگ تراشیده» یا «بریده سنگ» نام معدنی است در نزدیکی روستای ویر در حدود ۱۰ کیلومتری شمال شرقی سلطانیه در استان زنجان. ساخت این معبد در دورۀ ایلخانی و پس از مرگ «ارغون» شاه مغول، به همت «الجای خاتون»، خواهر «سلطان محمد خدابنده» آغاز شد اما هیچ‌گاه تکمیل نشد. بی‌توجهی متولیان به این محوطۀ تاریخی تا آنجاست که هیچ تابلوی معرفی از معبد داش‌کسن در گنبد جهانی سلطانیه - که نزدیک‌ترین اثر تاریخی به این محوطه است - وجود ندارد و فقط اطلاعات اندکی در ورودی خود معبد به مخاطب ارائه می‌شود.
سنگ‌های حجاری‌شده در بالای سر معبد اصلی و دو اژدهای نصب‌شده در این محوطۀ تاریخی، اکنون ناقص هستند؛ بنابراین یا حجاری آن‌ها تکمیل نشده و در آن فضا به حال خود رها شده‌اند، یا به دلیل گذر زمان و نبود هیچ سرپناه، سقف و حفاظی برای جلوگیری از عوامل جوی و طبیعی، دچار فرسایش و آسیب شده‌اند. همچنین نوع حفاظت از اژدهاهای ایلخانی در این معبد به حدی نادرست است بوده که تنها یک لایه ایرانیتِ فلزی را برای حفاظت از این آثار منحصربفرد کافی دانسته‌اند. حتی قرار دادن لایه‌هایی شبیه به تخته‌چوب‌های نازک در کفِ محفظه‌های اژدها آن‌قدر بدون دقت انجام شده که به راحتی بخشی از آن برداشته شده است.
از سوی دیگر، نفروختن بلیت برای بازدید از این محوطۀ تاریخی و نبود تابلوی معرفی، باعث شده کمتر کسی آن را بشناسد و ببیند و حتی به نظر می‌رسد افرادی که از این محوطه دیدن می‌کنند، توجه چندانی به رعایت ضوابط برای حفاظت از این محوطه ندارند؛ چون بازدیدکنندگان نه‌تنها به راحتی می‌توانند به نقوش سنگی تراشیده‌شده در معبد نزدیک شوند، بلکه بدتر آن‌که به راحتی می‌توانند این آثار تاریخی را با دست لمس کنند و هیچ محافظی وجود ندارد یا دست‌کم نگهبانی برای اینکه به آن‌ها تذکر دهد.
نظرات