دکتر «قربان ولیئی» 14 ویژگی و مشخصه سبکی شعر انقلاب را تشریح کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، دکتر «قربان ولیئی» در چهارمین نشست تخصصی بررسی سبک و مکتب ادبی انقلاب با عنوان« مشخصه‌های سبکی شعر انقلاب اظهار کرد:دانش سبک‌شناسی از حرف‌های جدید و در ایران خیلی جدید است و تا چند سال گذشته کتاب‌های این رشته به انگشتان دست نمی‌رسید. کتاب سیروس شمیسا که کتابی دانشگاهی بود، جزوه‌ی شفیعی کدکنی و چند کتاب دیگر ازجمله فعالیت‌های این عرصه است و درمجموع تصور درستی از سبک‌شناسی ارائه نشده بود.

وی با بیان اینکه چند سال پیش کتاب مهمی در سبک‌شناسی از دکتر «محمود فتوحی» منتشر شد، که متفاوت بود و آغاز توجه جدی و علمی به سبک‌شناسی با این کتاب آغاز شد، تصریح کرد: این کتاب «سبک‌شناسی، نظریه‌ها و روش‌ها» نام دارد و کسی که می‌خواهد به جدی مبانی و چندوچون سبک‌شناسی را بداند باید حتماً این کتاب را مطالعه کند.

ولیئی تصریح کرد: اولاً بسیاری از کتاب‌های ترجمه در این زمینه ، توسط خود مترجمان فهمیده نشده‌اند و ثانیاً این آثار برای زادگاه خود مؤلفان اصلی نگاشته شده‌اند، سبک‌شناسی تنها موضوع ادبی است که با ریاضیات و آمار سروکار دارد. شما یک متن درباره شعر انقلاب را به من نشان دهید که از این بهره نگرفته باشد چون بنیاد سبک‌شناسی خروج از هنجار است، سبک خروج از نرم‌ها و هنجارهاست و سبک‌شناسی ازجمله علومی است که نمی‌شود در آن انشاء بافی کرد.

این شاعر ادامه داد: اولاً سبک‌شناسی با خروج از هنجارها سروکار دارد و نوعی عدو ل از هنجار و گزینش خاص است و با امکانات زبانی خاص روبرو است و به تعبیر دقیق‌تر متمایزکننده  و متشخص است و  اساساً توی جمعیت جهان سبک در عرصه‌های مختلف داریم و تشابه یکسانی در جامعه جهانی بیش‌تر موردپذیرش است تا همسانی، یعنی تمایل وجود دارد همه شبیه هم باشند و تمایل طبیعی برای این موضوع کاملاً مشهود است.

ولیئی گفت: به‌ندرت کسانی هستند که این جسارت را دارند که برخلاف حرکت عامه حرکت کنند، این تمایز و منحصر شدن، در ادبیات سبک ادبی نام دارد و شیوه کاربرد زبان برای هدفی معین به‌وسیله شخصی معین است، با توجه به این تعریف آیا برای شعر انقلاب در سال 57 تا پایان جنگ سروده شده و تا 75 یعنی 15 سالی ادامه پیدا کرد و فرصت عجیبی برای بالندگی شعر فارسی بود.

وی تصریح کرد: ما پیش از سال 1357 شعر مذهبی و مارکسیستی توأمان داریم، متأسفانه به دلایل سیاسی این موضوع نادیده گرفته می‌شود و  شاعران برجسته‌ای به این روش شعر می‌گفتند و بعد از انقلاب غافلگیر نشدند چون از قبل متولدشده بود، هرچند به دلیل سیاست‌زدگی به این موضوع توجه نشده است.

ولیئی  با تأکید بر اینکه سه چهره در شعر انقلاب یعنی فرید طهماسبی، احمد عزیزی و سلمان هراتی، را صاحب سبک می‌دانم، چون غزل این عزیزان مقدار معتنابهی واژگان دینی و واژگان سیاسی وارد شد و غلبه بر واژگان دینی بود.

این مدرس دانشگاه بابیان اینکه   در شعر انقلاب دو چهره بسیار بزرگ در مثنوی یعنی علی معلم و احمد عزیزی و یک چهره در غزل که به نظر من قادر طهماسبی است خوش درخشیده‌اند،‌گفت:  در سبک شعری انقلاب اگر بخواهیم سبک دوره را پیدا کنیم دشوار است و با مانع مواجه می‌شویم چون تنوع آن زیاد است و پارادوکس بزرگی دارد و شاعران آن هنوز رام نشده‌اند و اگر 10 یا  12‌ شاعر تراز اول داشته باشیم از هم فاصله گرفته‌اند.

ولیئی ادامه داد: با بررسی آثار  شاعران یادشده به این نتیجه رسیده‌ام که در شعر انقلاب اگر به‌ناچار معدلی از این سه شخصیت بگیریم عمده‌ترین ویژگی انقلاب ادامه سبک هندی است یعنی نوعی بازگشت به سبک هندی یا اصفهانی رقیق با درون‌مایه سیاسی و واژگان دینی و مذهبی مواجه است و برای درک این موضوع باید به دغدغه شعرای انقلاب نگاه کنیم، مثلاً علی معلم بیدل را شرح می‌دهد، احمد عزیزی کامل تخلص می‌کند و مجموعه‌ای کاملاً متأثر از سبک هندی می‌نویسد.

وی تأکید کرد: اما سؤال اینجاست که چرا بعد از شعر مشروطه باوجود پیشنهادهای نیما و پیدایش شاعرانی مانند اخوان و شاملو شاهد این رجعت به سبک هندی هستیم که باید در جای خود بررسی شود.

این مدرس دانشگاه تأکید کرد: شخصیتی که در این میان مغفول مانده و کسی از او اسمی نمی‌برد اما به ضرس قاطع شاعران انقلاب از او تغذیه می‌کنند اقبال لاهوری است،«گنجشک و جبرییل» در آثار اقبال لاهوری است و تشابه‌های زیادی نیز از این نمونه‌ها وجود دارد.

ولیئی تأکید کرد: شعر انقلاب سبک مستقلی نیست در ادامه سبک هندی است و  فقط واژگان و محتوای آن تغییر کرده و استحاله مبارکی به نام استحاله معنوی شکل‌گرفته است.

ولیئی دانشگاه توسعه‌ی واژگانی به‌ویژه در مثنوی‌های احمد عزیزی که دروازه شعر را بر روی واژگان باز کرد، را اولین ویژگی سبک شعر انقلاب نام برد و تصریح کرد: تنوع قالب‌ها و به‌موازات هم حرکت کردن که نکته‌ها دارد،‌غنای موسیقایی شعر انقلاب که حاکی از صدق عاطفی آن است و  می‌توان  7 تا 8 عاطفه را  برای آن تعریف کرد که اندوه و حماسه بر آن‌ها مسلط است.

وی تمایل شدید به ترکیب‌سازی ‌بیان حماسی ،‌غلبه تشبیه بر استعاره،‌ وفور عناصر اسطوره‌ای به‌ویژه اسطوره‌های مذهبی، فراوانی تلمیحات قرآنی و مذهبی و روایات و احادیث، گسترش شعر مدحی و مرثیه‌ای ،‌تولد و گسترش شعر انتظار،‌درآمیختن عناصر عرفانی باسیاست و تغزل، گریز از عقلانیت که در عناوین مجموعه شعرها مشهود است و غلبه ذهنیت بر عینیت را از دیگر ویژگی‌های شعر انقلاب نام برد.