در ابتدا تمرکز بیشتر بر پیشگیری از راه انتقال تماسی (و لمسی) با سطوح و افراد بود ولی با تکمیل مطالعات مختلف، نقش راه انتقال هوابرد (آئروسل) در ابتلاء به بیماری، بیشتر نمایان شد به طوری که هم اکنون در بین محققان مختلف، مهمترین راه انتقال ویروس، راه هوابرد شناخته شده لذا امروزه اهمیت استفاده از ماسک تنفسی و بهداشت تنفسی بر همگام کاملا مشخص شده است.

در همان ابتدا برای اجرای این اقدام کنترلی، نه تنها در بین مراجع معتبر جهانی (در برخی موارد) نظرات یکسان و پایداری وجود نداشت، بلکه بعضاً در بین عموم مردم، کارکنان و حتی کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای؛ سوالات و رفتارهای اشتباهی در خصوص انتخاب و استفاده از ماسک های تنفسی وجود داشت. در همین راستا گروه بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از طریق انتشار فایل تصویری(کلیپ) و الکترونیکی(PDF) با عنوان "پاسخ به پرسش‌های پرتکرار در خصوص استفاده از ماسک‌های تنفسی برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری کووید۱۹(کروناویروس)" گامی مهم در جهت افزایش اطلاعات و رفع ابهامات داشته اند که در طول یک سال اخیر، شش مرتبه ویرایش و به‌روز رسانی شده است.

تعدادی از این سوالات به همراه پاسخ‌های آنها که مربوط به آخرین ویرایش این فایل، -منتشر شده در اسفندماه- در ادامه آمده است:

*چه کسانی باید برای حفاظت در برابرویروس کرونا از ماسک تنفسی استفاده کنند؟

پاسخ: مطابق توصیۀ سازمان بهداشت جهانی (WHO)t افراد زیر باید از ماسک تنفسی استفاده کنند:

-کارکنان خدمات بهداشتی درمانی و افرادی که همراه بیمار هستند یا از بیمار مراقبت می‌کنند؛

-افرادی که بیمارند یا علائم بیماری نظیر تب، سرفه یا عطسه را دارند.

*آیا افراد عادی و عموم مردم هم باید از ماسک تنفسی استفاده کنند؟

پاسخ: بررسیها نشان داده است حدود ۴۰ درصد از مبتلایان به بیماری کرونا هیچگونه علامت تنفسی ندارند و از طرفی در اوایل ابتلا به بیماری نیز افراد مبتلا معمولا بدون علامت هستند، بنابراین در اثر قطرات تنفسی که در اثر صحبت کردن، سرفه و عطسه به اطراف منتشر می‌شود، می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند.

بررسی‌ها نشان داده است در اثر صحبت کردن حدود ۱۰۰۰۰، سرفه ۳۰۰۰۰ و عطسه حدود ۴۰۰۰۰ قطره، که ممکن است حاوی ویروس باشند به اطراف منتشر می‌شوند. با توجه به موارد فوق برای جلوگیری از انتشار قطرات تنفسی، لازم است همه مردم به ویژه در فضاهای سرپوشیده مثل اتوبوس، مترو، فروشگاه‌ها و جاهایی که امکان رعایت فاصله حداقل دو متری وجود ندارد، ماسک بزنند. استفاده از ماسک برای فرد بیمار و ناقل بیماری اهمیت بیشتری دارد لکن از آنجایی که در مورد بیماری کووید۱۹، افراد ناقل ممکن است بدون علامت باشند، استفاده از ماسک برای همه افراد در شرایطی که رعایت فاصله اجتماعی امکان پذیر نیست و فضا فاقد تهویه کافی است در کاهش انتشار قطرات تنفسی و سرایت بیماری اهمیت زیادی دارد.

*ماسک مناسب برای حفاظت در برابر کروناویروس چیست؟

پاسخ: در حال حاضر، حداقل ماسکی که برای حفاظت در برابر ویروس‌ها توصیه شده در استاندارد آمریکایی ماسک N۹۵ است. حرف “N” بدین معنی است که این فیلتر برای ذرات روغنی حفاظتی فراهم نمی‌کند (Not Oil Resistant.) به عبارت دیگر، چون چربی و روغن ویروس‌ها کم است، این ماسک‌ها به شرط استفادۀ صحیح، حفاظت مناسبی در برابر ویروس کرونا دارند .

-عدد ۹۵نیز بدین معناست که این ماسک قادر است دست‌کم ۹۵ درصد ذرات با اندازۀ ۰/۳ میکرون را حذف کند. البته ماسک‌های با درجۀ حفاظتی بالاتر مثل N۹۹ و N۱۰۰ و نیز ماسک‌های سری R (R۹۵-R۹۹-R۱۰۰) و P(P۹۵-P۹۹-P۱۰۰) کارایی حذف بالاتری دارند؛ ولی هزینۀ بیشتری داشته و دسترسی به آنها هم مشکل است.

-در استانداردهای اروپایی (EN) معادل ماسک N۹۵ ،FFP۲ است که دستکم ۹۴ درصد ذرات معلق را حذف می‌کند. بنابراین کارایی ماسک N۹۵ و FFP۲ تقریباً مشابه است و ماسک FFP۲ نیز برای حفاظت در برابر کرونا مناسب است.

توجه: این ماسک روی صورت کودکان و افرادی که ریش دارند، منطبق نمی‌شود و حفاظت کافی فراهم نمی‌کند.

*آیا با توجه به اینکه اندازۀ ویروس کرونا ۶۹ تا ۱۴۰ نانومتر (میانگین ۱۲۵ نانومتر) گزارش شده است، ماسک‌های N۹۵ و FFP۲، قادر به حذف آنها هستند؟

پاسخ: ماسک‌های N۹۵ و FFP۲ بر اساس اندازۀ ذره ۳۰۰ نانومتر یا ۰/۳ میکرون طبقه‌بندی می‌شوند؛ چون این اندازه بیشترین نفوذ را دارد؛ ولی این بدین معنی نیست که این ماسک‌ها ذرات کوچکتراز ۰/۳ میکرون را حذف نمی‌کنند.

برخی تحقیقات نشان داده این است که این ماسک‌ها حتی اندازۀ ۰/۰۰۷ میکرون (۷ نانومتر) را هم به میزان ۹۶ درصد فیلتر می‌کنند که کوچک‌تر از اندازۀ ویروس کروناست.

*چه تفاوتی بین ماسک N۹۵ با ماسک جراحی وجود دارد؟

پاسخ: در زبان انگلیسی، دو کلمۀ Respirator و Mask وجود دارد که در زبان فارسی هر دو، ماسک ترجمه می‌شوند. ماسک‌های N۹۵، به عنوان Respirator، ولی ماسک جراحی با عنوان Mask شناخته می‌شود.

*آیا می‌توان به جای ماسک‌های N۹۵/FFP۲ از ماسکهای جراحی به منظور حفاظت در برابر ویروس‌ها استفاده کرد؟

پاسخ: ماسک های جراحی به منظور استفاده به عنوان ماسک‌های ذرات (و ویروسها) طراحی نشده‌اند و قادر به تأمین حفاظت کافی، همانند ماسک های N۹۵ نیستند. با این حال، این ماسک برای حفاظت در برابر ترشحات ناشی از عطسه، سرفه و نیز برای بیمارانی که این علائم را دارند، مناسب است.

ماسک‌های جراحی به طور اثربخش، ذرات کوچک موجود در هوا را فیلتر نکرده و از نشتی ناشی از لبه‌های ماسک، هنگام نفس کشیدن کاربران جلوگیری نمی کند.

ماسک‌های جراحی، به عنوان آخرین گزینه، برای کارکنان بهداشتی درمانی‌ای که در مواجهه با بیماران هستند و به هر دلیل به ماسک های N۹۵(FFP۲) دسترسی ندارد، استفاده می‌شود.

*منظور از ماسک‌های فیلتردار یا سوپاپ‌دار چیست؟
پاسخ: عموم مردم، به اشتباه ماسک‌های سوپاپ‌دار را ماسک فیلتردار می‌نامند و بعضاً تصور می‌کنند که سوپاپ همان فیلتر است. سوپاپ در واقع شیر بازدمی است که هنگام دم بسته و هنگام بازدم باز می‌شود. کار سوپاپ در واقع خروج راحت‌تر هوای بازدمی است که سبب تجمع کمتر هوای بازدمی و رطوبت در هوای ناحیه تنفسی کاربر می‌شود.

-اگر از ماسک‌های سوپاپ‌دار استفاده می‌کنید، همیشه دقت کنید که لایه ژلاتینی یا لاستیکی سوپاپ سالم باشد و به اصطلاح سالم مانده باشد.

-در صورت نقص سوپاپ، آلودگی بدون عبور از فیلتر ماسک وارد ناحیه تنفسی فرد شده و سلامت او را در معرض خطر قرار می دهد.

*چرا توصیه می شود بیماران و پرسنل درمانی از ماسک‌های سوپاپ‌دار استفاده نکنند؟

پاسخ: همانطور که قبلا ذکر شد، سوپاپ یا شیر بازدمی در موقع نفس کشیدن بسته بوده و در موقع بازدم باز می‌شود تا هوای بازدمی راحت‌تر خارج شود. بنابراین هوای بازدمی بدون عبور از فیلتر به محیط وارد می‌شود، بنابراین اگر فردی که از این ماسک‌ها استفاده می‌کند، بیمار یا ناقل بدون علامت باشد، قطرات تنفسی فرد می‌تواند با وجود استفاده از ماسک به بیرون منتشر شود و اطرافیان را در معرض خطر تماس با این انتشارات قرار دهد. بنابراین ماسک‌های سوپاپ‌دار برای افراد بیمار و افرادی که علائم تنفسی (تب، سرفه، عطسه، تنگی نفس و...) دارند، نباید استفاده شود. همچنین توصیه می‌شود کارکنان درمانی، به غیر از آنهایی که در بخش بیماران کرونایی کار می‌کنند، از استفاده از ماسک‌های سوپاپ‌دار اجتناب کنند.

*چرا گفته می‌شود هنگام استفاده از ماسک، فرد نباید ریش، سبیل یا موی صورت داشته باشد؟

پاسخ: ماسک‌های N95 یا FFP2 جزو ماسک‌های چسبان یا فشار منفی طبقه‌بندی می‌شوند. بدین معنی که این ماسک‌ها زمانی حفاظت کافی فراهم می‌کند که به طور کامل روی صورت کیپ شوند و هیچ مانع یا شکافی مثل ریش، ته‌ریش، سبیل، خال و جوش و... در محل تماس لبه‌های ماسک با صورت وجود نداشته باشد. در غیر این صورت، هوای آلوده ممکن است از لبه های ماسک به داخل ناحیۀ تنفسی کاربر وارد شود.

به علاوه، نحوۀ تنظیم ماسک، حصول اطمینان از کیپ شدن آن بر صورت و نیز، انتخاب اندازه و مدل مناسب ماسک، در اطمینان از کارایی آن هوا بسیار اهمیت دارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ اثرگذاری موی صورت بر انطباق ماسک و آشنایی با اثرات مدل‌های مختلف ریش و سبیل بر انطباق ماسک، کلیپی را که در لینک زیر قابل دسترسی است، ببینید.

http://global.chinadaily.com.cn/a/202002/28/WS5e584a73a31012821727ae6c.html

به گزارش ایسنا، ویرایش هفتم فایل پاسخ به پرسش‌های پرتکرار در خصوص استفاده از ماسک‌های تنفسی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ (کروناویروس) در اسفند ۱۳۹۹ منتشر شد که در آن دکتر مهدی جهانگیری، عضو هیئت علمی گروه مهندسی بهداشت حرفهای و ایمنی کار دانشکدۀ بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز به پرسشهای پرتکرار در خصوص استفاده از ماسکهای تنفسی برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری کووید۱۹ (کروناویروس) پاسخ گفته است.

انتهای پیام