به گزارش ایسنا، بنابراعلام کولایف، آهن آن‌قدر سمی است که جذب آن از دستگاه گوارش به شدت کنترل می‌شود. در بیشتر موارد، بدن می‌تواند سطح آهن خون را به درستی تنظیم کند، اما گاهی به دلیل برخی از اختلالات مانند هماتوکروماتوز ارثی، این مکانیسم‌های تنظیم‌کننده به درستی عمل نمی‌کنند و سطح آهن خون به مقادیر خطرناکی می‌رسد.

بدن نمی‌تواند آهن اضافی را دفع کند؛ بنابراین آن را در اندام‌های خاص به‌ویژه کبد، قلب و لوزالمعده ذخیره می‌کند که می‌تواند منجر به آسیب اندام شود. آسیب به لوزالمعده می‌تواند باعث دیابت شود. آهن اضافی همچنین می‌تواند رنگ پوست را تغییر دهد.

پزشک از طریق درخواست آزمایش آهن می‌تواند سطح این ماده معدنی را در بدن ارزیابی کند و در صورت نیاز، درمان مناسب را آغاز نماید. متداول‌ترین درمان‌ها شامل خونگیری برای کاهش سطح آهن بدن و ایجاد تغییرات در رژیم غذایی می‌باشد.

در این متن قصد داریم به شما بگوییم که بالا بودن مقدار آهن خون در آزمایش آهن چه معنایی دارد و تا چه حد خطرناک است. پس در ادامه این متن همراه ما باشید.

علت بالا بودن آهن خون در آزمایش آهن چیست؟

در یک فرد سالم، وقتی ذخیره آهن بدن کافی باشد، روده‌ها از جذب مقادیر اضافه این ماده معدنی از طریق مواد غذایی و نوشیدنی‌ها جلوگیری می‌کنند. اما افرادی که دارای اختلالات ذخیره آهن هستند، بیش از نیاز بدن، آهن جذب می‌کنند.

بدن نمی‌تواند به‌سرعت آهن اضافی را دفع کند؛ بنابراین آهن در بدن تجمع پیدا می‌کند و سطح آهن خون در آزمایش آهن به بالاتر از حد نرمال می‌رسد. بدن مقادیر اضافه آهن را در بافت‌های مختلف به‌خصوص کبد و همچنین قلب و پانکراس ذخیره می‌کند.

علت بالا بودن آهن خون می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

هموکروماتوز اولیه

هموکروماتوز اولیه یک اختلال ارثی است که بر اثر یک جهش ژنتیکی در ژنی که میزان جذب آهن در بدن را کنترل می‌کند، ایجاد می‌شود. برخی از افرادی که به این عارضه مبتلا هستند، هیچ علامتی ندارند. بعضی دارای علائم خفیف و تعدادی دیگر دارای علائم شدید هستند که سطح آهن در بدن آن‌ها به مقادیر خطرناکی می‌رسد.

هموکروماتوز ثانویه

هموکروماتوز ثانویه می‌تواند ناشی از انواع کم خونی مانند تالاسمی یا بیماری‌های مزمن کبدی مانند هپاتیت C یا بیماری‌های کبدی مرتبط با الکل باشد. تزریق خون، مصرف آهن خوراکی یا تزریقی یا دیالیز طولانی‌مدت کلیه نیز می‌تواند باعث هموکروماتوز ثانویه شود.

هموکروماتوز نوجوانان

هموکروماتوز نوجوانان نیز یک بیماری ارثی است که ناشی از نقص در ژنی به نام HJV می‌باشد. آهن در اوایل زندگی این افراد در بدن تجمع می‌کند و علائم آن در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی ظاهر می‌شود. علائم اصلی شامل دیابت و مشکلات رشد جنسی است. در صورتی که آزمایش آهن به‌موقع انجام نشود و درمان مناسب آغاز نگردد، این عارضه می‌تواند کشنده باشد.

هموکروماتوز نوزادان

آزمایش آهن در نوزادان تازه متولدشده با هموکروماتوز نوزادی سطح خطرناکی از آهن را نشان می‌دهد. آهن در بدن این نوزادان به‌سرعت در کبد تجمع می‌یابد که باعث تولد نوزادان مرده یا مرگ نوزادان مدتی بعد از تولد، می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که علت این عارضه ژنتیکی نیست؛ بلکه ممکن است علت آن تولید نوعی آنتی‌بادی توسط سیستم ایمنی بدن مادر باشد که به کبد جنین آسیب می‌رساند.

بالا بودن آهن خون در آزمایش آهن چه علائمی دارد؟

بالا رفتن سطح آهن در بدن، ممکن است علائم زیر را به همراه داشته باشد:

خستگی 

ضعف

کاهش وزن

درد شکم

بالا رفتن قند خون

تیره شدن رنگ پوست

از دست دادن میل جنسی 

کاهش اندازه بیضه‌ها در مردان

کاهش دفعات قاعدگی یا توقف آن در زنان

به مرور و با شدت گرفتن این اختلال، ممکن است عوارض زیر نیز ایجاد شود:

آرتروز

بیماری‌های مزمن کبد نظیر سیروز کبدی

بزرگ شدن کبد

دیابت

کم کاری تیروئید

بیماری‌های قلبی

پانکراتیت (التهاب پانکراس)

بالا بودن آهن خون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بالا بودن آهن خون اگر از طریق آزمایش آهن تشخیص داده نشود، معمولاً افراد خیلی دیر متوجه آن می‌شوند؛ درست در زمانی که برخی از اندام‌های بدن به طور جدی آسیب دیده‌اند. علت این است که بالا بودن آهن خون معمولا علائم خفیفی دارد و از طرف دیگر، علائم این عارضه معمولاً تا میانسالی یا در زنان بعد از یائسگی، ظاهر نمی‌شوند.

به همین دلیل است که آزمایش آهن معمولاً به‌عنوان بخشی از آزمایش‌های چکاپ دوره‌ای در افرادی که در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند، انجام خواهد شد. به عنوان مثال در شرایط زیر حتماً پزشک درخواست آزمایش آهن خون خواهد کرد:

. دیابت

. افزایش آنزیم‌های کبدی

. اختلال در نعوظ

. خستگی شدید

. بیماری قلبی

. بیماری مفصل  

همچنین در افرادی که الکل مصرف می‌کنند یا کسانی که تزریق خون مکرر انجام می‌دهند (مثل هموفیلی‌ها) یا افرادی که هپاتیت C دارند نیز باید بالا بودن آهن خون بررسی شود. 

دو نوع آزمایش آهن خون وجود دارد که می‌تواند حتی قبل از بروز علائم، این عارضه را تشخیص دهد؛ آزمایش ترانسفرین (اندازه‌گیری پروتئین حامل آهن در خون) و آزمایش فریتین (اندازه‌گیری میزان آهن ذخیره‌شده در بدن). پزشک معمولاً هر دو آزمایش آهن را با هم درخواست خواهد کرد و برای افزایش دقت، در چند نوبت آن‌ها را تکرار می‌کند.

برای تشخیص بهتر، معمولاً آزمایشات و بررسی‌های دیگری نظیر آزمایش کبد، اسکن MRI و آزمایش ژنتیکی (برای تشخیص هموکروماتوز ارثی) نیز انجام خواهد شد.

انتهای رپرتاژ آگهی