حامد قصری که نام او به همراه مرتضی و البرز بخردی به عنوان پدیدآورندۀ «تماشای اصفهان» روی جلد کتاب آمده، به ایسنا می‌گوید: مرتضی بخردی معمار، مرمتگر، گالری دار، عکاس و مؤسس بنیاد فرهنگی بخردی، متولد سال ۱۳۲۳ شمسی است که حدود ۶۰ سال فعالیت مستمر در زمینه های مختلف فرهنگی هنری دارد، خود را همواره اصفهانی می داند و زیست و نگاه هنری خود را هم در همین شهر دنبال کرده است.
او ادامه می‌دهد: عکس‌های کتاب «تماشای اصفهان» از میان بیش از ۲ هزار فریم عکس از ایران سال‌های ۴۰ شمسی انتخاب و تدوین‌شده و کتاب، حاوی نخستین سری از عکس‌های این عکاس و پژوهشگر هنر است.
این عکاس خبر می‌دهد که سایر عکس‌های این مجموعه نیز از شهرستان‌های اطراف اصفهان و دیگر نقاط ایران، در آینده‌ای نزدیک توسط بنیاد فرهنگی مرتضی بخردی به چاپ خواهد رسید.
قصری، دربارۀ روند شکل‌گیری ذهنیت عکاسانۀ بخردی اظهار می‌کند: برای توضیح این روند باید به دوران دانشجویی آقای بخردی برگردیم؛ زمانی که آن دوربین لوبیتل روسی را از خیابان شاهرضای تهران می‌خرد و این دوربین، همسفر روزها و شب‌های او در کوچه‌پس‌کوچه‌های اصفهان و ایران می‌شود.
این مستندساز می‌افزاید: اگر سال‌های نوجوانی و جوانی این هنرمند را مرور کنیم می‌بینیم در آن دوران نه کتاب عکاسی و نه استاد عکاسی وجود داشت تا نگاه او را عکاسانه بار بیاورد اما کتابخانه دانشکده هنرهای تزیینی و کتاب‌های تاریخ هنر پروفسور پوپ، نگاه مرتضی بخردی را به سمتی می‌برد که درمی‌یابد می‌توان عکاسی را در چهار دیوار عکاس‌خانه و آتلیه ندید و توریستی هم عکس نگرفت.
او توضیح می‌دهد: این سبک و روش لزوماً ذهنیت پروفسور پوپ را هم نداشته و به دنبال عکس‌های جذاب و ریاضی‌وار و قاعده‌مند معماری هم نبوده؛ بلکه عکس‌هایی همراه با نگاه جستجو گرایانه با دقت به کوچک‌ترین جزییات از نوع نگاه مرتضی بخردی بوده است.
قصری، می‌گوید: در نخستین مواجهه با عکس‌های دهه چهل مرتضی بخردی، با عکسی روبرو می‌شویم که چهار گونه رفت‌وآمد روی پل خواجو را نشان می‌دهد. این عکس، یک‌لحظه ناب در سال ۱۳۴۴ شمسی است؛ جایی که یک پیاده، یک ماشین، یک دوچرخه‌سوار و یک گاری اسبی، روی پل خواجو در یک کادر ماندگار فریز شده‌اند.
این عکاس، خاطرنشان می‌کند: بخشی مهمی از آثار آقای بخردی در اصفهان را باید در مراحل زیباسازی هتل شاه‌عباس دانست؛ جایی که در سال دوم دانشکده او به پروژه معماری داخلی هتل شاه‌عباس پیوند می‌خورد و مرتضی بخردی به پیشنهاد مهندس مهدی ابراهیمیان، طراح و مجری معماری داخلی هتل شاه‌عباس نه نمی‌گوید تا به یک گروه تاریخ‌ساز ملحق شود. عکاسی از روند پیشرفت پروژه هتل، علاقه شخصی او بوده و همین می‌شود که از نیروهای اجرایی هتل و همچنین مراحل طراحی و اجرای کار نیز عکاسی می‌کند.
او ادامه می‌دهد: مرتضی بخردی را باید یک عکاس مؤلف دانست که نه‌تنها به پرسپکتیو، ترکیب‌بندی، نور و ... دقت فراوان کرده، بلکه با مهارت به بافت و کوچک‌ترین عناصر بصری هم نگاه هنرمندانه داشته است. عکس‌های او از نقاشی‌ها یا کاشی‌های معرق اصفهان اگرچه سیاه‌وسفید هستند اما حسی را به بیننده القا می‌کنند که می‌تواند آن‌ها را با فضای طبیعی خود مشاهده کند.
قصری تأکید می‌کند که دغدغه‌مندی عکس‌های بخردی در جزیی‌نگری، ثبت روند زیباسازی هتل شاه‌عباس، مستندسازی از دخل و تصرف‌های ظل السلطان در کاخ هشت‌بهشت پیش از مرمت آن یا به خاطر سپردن فضاهای شهری سال‌های دهه ۴۰ کمک می‌کند تا بخشی از هویت تاریخی اصفهان ماندگار بماند.
این پژوهشگر، می‌گوید: در کتاب «تماشای اصفهان» سعی شده تا عکس‌ها بر اساس ساختاری منطقی دسته‌بندی و کنار یکدیگر چیده شوند تا هم برای فارسی‌زبانان و هم برای انگلیسی‌زبانان، مفهوم داشته باشند.
او می‌افزاید: پس از همفکری‌های فراوان قرار شد تصاویر را در هشت فصل (به ترتیب: پل، بازار، نیایشگاه، کاخ، مهمانسرا، مدرسه، آرامگاه و خانه) ارائه کنیم. این ترتیب شاید مسیر یک‌روزه یک پرسه‌زن حرفه‌ای است که در زمان سفر می‌کند و به تماشای اصفهان سال‌های ۴۰ شمسی می‌رود اما چیدمان آن می‌تواند بر اساس سلایق و علایق بیننده متفاوت باشد.
قصری با اشاره به اینکه مرتضی بخردی، آثار را با کادر ۱۰ در ۱۰ به چاپ رسانده و در کتاب «تماشای اصفهان» نیز همین کادر حفظ‌شده است، خاطرنشان می‌کند: عکس‌ها گویای تاریخ و حس و حال آن زمان‌ها بوده و هستند اما به جهت ایجاد ارتباط عمیق‌تر با تصاویر، به پیشنهاد بنده و البرز بخردی، عکاس برای برخی از آن‌ها روایت‌های مستند خودش را بازگو کرده است. این روایت‌ها به‌عمد کوتاه نوشته‌شده‌اند تا توجه بیننده از تصویر به متن منحرف نشود.
این عکاس معتقد است که عکس‌های کتاب «تماشای اصفهان» در مقطعی از تاریخ برداشته‌شده که خبری از کتاب و نمایشگاه‌های عکاسی نبوده است و عکاس بدون تصویر دیده شدن به ثبت پرداخته. ازاین‌رو امروز و پس از گذشت ۵۰ سال و اندی می‌توان نگاه یک مهندس، معمار، عکاس یا پژوهشگر تصویری و یک پرسه‌زن تاریخ‌نگار را در پس این عکس‌ها دید.
انتهای پیام
نظرات