این روزها شهرها به محلی برای انجام فعالیت‌های تکراری و زندگی ماشینی شهروندان تبدیل شده و با مدرن شدن زندگی و شهرنشین شدن بیشتر اقشار جامعه، نیاز به تغییر و تحول در فضای شهری بیش از پیش احساس می‌شود، در همین راستا طراحان شهری و مسئولان زیبایی‌های شهری، برای بهبود فضاهای شهری، راهکارهایی ارائه کردند که یکی از آن‌ها طراحی و نصب مجسمه‌ها و المان‌هایی متناسب با فضای شهری است.
المان یا نماد شهری، ترکیبی است پیکره‌وار که در ساخت آن از ویژگی‌های درونی احجام و اشکال هندسی، صفحات قائم یا منحنی، اجزای سازه‌ای، کابل‌ها، پوترها و فریم‌ها و به طور کلی هر آنچه می‌تواند جنبه تزئینی و ساختمانی داشته باشد به صورت یک کلیت یکپارچه و تلفیقی از موارد فوق استفاده می‌شود و قبل از هر چیز این ترکیب دارای یک نظام هندسی و تعادلی پایدار و زیبا است، به گونه‌ای که پس از خودنمایی در سطح شهر افراد را به گونه‌ای جذب خود کرده و ذهن‌شان را درگیر خود می‌کند که تا مدت‌ها در آن منطقه از شهر به صورت سمبلیک مشخصه‌ای برای شناخت شهر در منطقه مورد نظر می‌شود.
از مهم‌ترین دغدغه‌هایی که در زمینه طراحی المان‌های شهری وجود دارد، این است که المان طراحی شده علاوه بر زیبایی و جذاب بودن باید مطابق فرهنگ و ظرفیت‌های هر شهر طراحی شود، زیرا در واقع می‌توان گفت که المان‌های شهری به نوعی هویت شهرها محسوب می‌شود. همچنین در این طراحی‌ها باید تلاش شود المان‌ها از زیبایی بصری نیز برخوردار باشد تا علاوه بر تامین نیاز شهروندان، موجب ایجاد آرامش روانی در شهر نیز شود.
المان‌های شهری و جذب توریست
المان‌هایی که از طراحی نامناسب برخوردارند، جز شلوغی و زشتی شهر، هیچ وجهه‌ای نخواهد داشت اما برعکس اگر در طراحی المان‌ها به‌ویژه در ورودی و خروجی شهرها یا میادین شاخص و اصلی دقت‌نظر کافی وجود داشته باشد، در جذب توریست و ماندگاری آن‌ها در یک شهر تاثیرگذار خواهد بود، زیرا در مسیریابی و آدرس‌دهی صحیح برای پیدا کردن یک منطقه خاص شهری، مشخصه و نماد خاص آن منطقه اهمیت دارد.
این نماد در شناخت منطقه و چه بسا برگرفته از اتفاق یا تاریخچه‌ای خاص در محل مورد نظر است و به نکته‌ای خاص در آن محل اشاره می‌کند و با تاریخچه‌ای عجین است. ذهن با برده شدن نام منطقه مذبور، ناخودآگاه به دنبال شاخصه‌ها و ویژگی‌های بارز آن منطقه، المان شهری مورد نظر را در خود تصویرسازی خواهد کرد.
با گسترش شهرها و علم و تکنولوژی در برخی نقاط، شاهد وجود المان‌های مختلفی در شهرها هستیم که برخی از این المان‌ها کاملاً در تضاد با شهرها هستند، هر چند در سال‌های اخیر حرکت‌های زیبایی از سوی شهرداری‌ها برای هویت‌بخشی از طریق طراحی و اجرای المان‌های شهری صورت گرفته اما این حوزه کماکان دقت‌نظر بیشتری را می‌طلبد.
نقش موثر المان‌ها در معرفی هویت شهرها
در همین رابطه، شهردار ابهر با بیان اینکه در دوران معاصر نمی‌توان نقش المان شهری را در زیبایی شهرها و معرفی ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی شهر نادیده گرفت، می‌گوید: می‌توان با طراحی و استقرار یک المان مناسب، شرایط را برای معرفی ظرفیت‌های مختلف مردم منطقه مهیا کرد که در اغلب شهرها، شهرداری‌ها توجه خاص به نصب المان‌های پرمحتوا داشته و این موضوع به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل جذب گردشگر تبدیل شده است.
محمدرضا ذوالقدری‌ها می‌افزاید: مهم‌ترین اصل در طراحی و انتخاب فرم المان‌ها این است که تلاش شود تا مفهوم مورد نظر به طور غیرمستقیم به مخاطب القا شود. همچنین جذابیت کافی را داشته باشد، به گونه‌ای که مخاطب و بیننده را به تفکر و تامل وا دارد به این ترتیب پیام آن در ذهن‌ها باقی می‌ماند.
ضرورت طراحی المان‌ها بر حسب فرهنگ و آداب هر شهر
وی با تاکید بر این مطلب که المان‌ها باید بر اساس فرهنگ تاریخ، آداب و رسوم و شرایط اقتصادی و شغلی مردم همان منطقه طراحی شود تا هم نماد آن شهر باشد و هم شهروندان بتوانند ارتباط بهتر و عمیق‌تری با آن برقرار کنند، ادامه می‌دهد: هر چقدر که المان با فرهنگ مردم هماهنگ‌تر باشد تاثیر و جذب مخاطب آن بیشتر است، زیرا وجود این چنین المان‌های شاخصی علاوه بر زیبایی کیفیت فضا را نیز ارتقا می‌دهد و این کیفیت است که بر ذهن انسان نقش می‌بندد و بر حس مکان و خاطرات جمعی شهروندان تاثیر می‌گذارد.
شهردار ابهر از دیگر لازمه‌های طراحی المان‌های شهری را تطابق آن با فرهنگ و آداب یک شهر عنوان کرده و متذکر می‌شود: قطعاً اگر المان‌ها چنین خصوصیتی داشته باشند مورد استقبال و پذیرش مردم قرار خواهند گرفت و به طرحی ماندگار برای شهر تبدیل خواهد شد.
وی با بیان اینکه از موضوعات مغفول در طراحی المان‌های شهری، توجه نکردن به برندسازی است، خاطرنشان می‌کند: باید همه تلاش‌ها بر این باشد تا در طراحی المان‌های شهری ابهر به این موضوع توجه شود تا امان فاخر و هنرمندانه‌ای باشد.
انتهای پیام
نظرات