مسجد نقشینه از جمله آثار تاریخی منطقه فرهنگی کاشان است که ناشناخته مانده و نیازمند پژوهش‌های فنی و علمی است.

یک پژوهشگر تاریخ و تمدن در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: تزیینات ایوان مسجد نقشینه آران و بیدگل عبارت از کتیبه‌ای کاشی پیشانی با زمینه آبی لاجوردی و خطوط زیبای ثلث سفیدرنگ و محراب نقاشی زیبا از سال ۱۲۲۱ هجری است.

محمد مشهدی نوش‌آبادی گفت: محراب گچ‌بری همراه با تزئینات مقرنس و نقوش و کتیبه‌ها، تقریباً سالم است، اما در دیگر بخش‌های ایوان مسجد، نقوش گل و بوته و ختایی و کتیبه‌های شیعی در قاب‌های متنوع وجود داشته که امروز بخش کمی از آن‌ها باقی است.

وی افزود: گمان بر این است که کتیبه‌های کاشی فیروزه‌ای پیشانی ایوان و ماده تاریخی مسجد نقشینه، کار محمدطاهر، نقاش کاشانی از خوشنویسان و نقاشان به نسبت گمنام کاشان در سده ۱۱ هجری است که بخشی از کاشی‌ها از جمله کاشی‌های انتهایی که طبعاً مربوط به نام بانی، هنرمند و تاریخ بوده فرو ریخته است و نمی‌شود در این باره اظهارنظر قطعی کرد.

این پژوهشگر تاریخ و تمدن، تصریح کرد: خوشنویسی بخشی از کاشی‌های صندوق مزار حبیب موسی کاشان به امضای طاهر است، ولی نقاشی‌های قاجاری ورودی زیارتگاه عطابخش را حسن نراقی اشتباهی به او منسوب کرده است.

وی تأکید کرد: مسجد نقشینه دارای ساختمانی سه‌طبقه است؛ طبقه زیر، طبقه همکف و ایوان که بر روی طبقه زیرین قرار دارد. همین‌طور طبقه‌ای بر روی دهلیزهای جانبی ایوان که در کل چهار سطح یا طبقه را به دست می‌دهد. بر بام ایوان هم مِاذِنه‌ای کوتاه به ارتفاع تقریبی ۲ متر قرار دارد که مخصوص اذان بوده است.

این پژوهشگر تاریخ و تمدن کاشان گفت: طبقه زیرین مسجد که گویا به واسطه بالا آمدن سطح کوچه، بیش از حد گود نشسته، به نحو چشمگیری اسرار آمیز است و تزییناتی ندارد، اما ستون‌های پهن و کشیده آن در بخشی که حمال زیرین ایوان شده و رواق‌های دراز و کشیده آن به نظر منحصربه‌فرد است.

مشهدی نوش‌آبادی تأکید کرد: مسجد در دوران قاجاری به صورت اساسی تعمیر شده و آخرین تعمیرات چند دهه پیش توسط میراث فرهنگی انجام شده است. در مرمت اخیر ایوان، که تقریباً نصف سقف آن فرو ریخته بود بازسازی شده است و اندکی نیز طبقه دوم رواق سمت چپ مسجد در راستای قرینه‌سازی دست‌کاری شده است.

وی در مورد معرفی محمدطاهر افزود: در تذکره‌های صفوی اشعار و مطلب مختصری راجع به طاهر به چشم می‌خورد، اما کامل‌ترین معرفی وی در تذکره ملیحای سمرقندی آمده است.«اسمش طاهر و کاشانی الاصل است. در بلده مذکور نزدیک به دروازه قیصریه [در بازار کاشان] در ضلع جنوبی موضع مذکور، دکانی دارد و به کار خود که نقش بستن است مشغول است و جمیع شعربافان بلده کاشان بلکه مجموع بلاد ایران که در هر کارگاه نقش بوته می‌بافند، از زرباف ته طلا و ته نقره به او محتاج‌اند و نقاش تخلص کردن را به این سبب است.»

این پژوهشگر تاریخ و تمدن کاشان گفت: در بخش دیگر تذکره ملیحای سمرقندی آمده است که «شاگردان رشید در این فن دارد که هر یک استاد زمان خویش‌اند. دکانش دارالشعرا است. در همین دکان او مرا با اکثر شعرا معرفتی شد و در وقت رجعت صفاهان، گذار به موضع مشارٌالیه کرده، سراغ جستم، نشان دادند که به زیارت حرمین الشریفین- زادهما الله تعالی شرفاً- رفت.»

مشهدی نوش‌آبادی افزود: به اعتبار تذکره ملیحای سمرقندی، از جمله معاصران محمدطاهر می‌توان به باقیا، فایض، سعیدای قصاب و نصیر مشتاق اشاره کرد، اما در شعرش پختگی وجود دارد که در دیگر شعرها نیست.

انتهای پیام