وقتی شنیدیم کسی از خودکشی حرف می زند، نباید آن را بی اهمیت جلوه دهیم، بلکه باید متوجه شد که کسی که به فکر خودکشی است، چرا در ذهنش چنین فکری دارد؟ چه درد یا مشکلی دارد و ما در حل آن چه سهمی می توانیم داشته باشیم و این سهم را چگونه ادا کنیم؟ هرچند همه بار این ناراحتی نمی تواند حقیقت داشته باشد اما مختصصان این حوزه می گویند  از بیش از ۹۰ درصد خودکشی ها می توان جلوگیری کرد به شرطی که همه ما در هر جایگاهی که هستیم با اولین علائم آن آشنا باشیم تا زنگ خطری مثل بیان اینکه "خودکشی می کنم" را جدی بگیریم.

خودکشی از مهم ترین مشکلات و آسیب های فردی و اجتماعی است که تبعات عدیده آن دامن گیر افراد و ساختارهای جامعه می شود، سالهاست متفکرین حوزه های علوم رفتاری و اجتماعی برای کنترل این آسیب مهم به مطالعه درباره آن پرداخته اند.اما آن چه مدنظر نگاه آسیب شناسانه است، خودکشی به معنای عام آن و به عنوان یک آسیب اجتماعی و با تبعات اجتماعی منفی، می باشد.

مهدی ورمزیار در گفت و گو با ایسنا خودکشی را در جامعه امروز به عنوان یکی از عوامل عمده مرگ و میر در جهان ذکر می کند و می گوید: با وجود وجه برجسته فردی، خودکشی، یک امر اجتماعی تلقی می شود، به این معنا که در یک بستر اجتماعی تولد می یابد، متأثر از عوامل اجتماعی زمینه ساز آن بوده و آثار اجتماعی و واکنش اجتماعی بر می انگیزد.

به گفته وی، انسان ها از لحظه تولد با دیگران ارتباط برقرار می کنند، این احساس نیاز به رابطه داشتن با بقیه، به همه دوران های زندگی تعلق دارد، این حمایت ادراک شده توسط فرد گاهی از حمایت واقعی هم مهم تر و حیاتی تر است، فردی که احساس می کند برای دیگران مهم است و از سوی دیگران احساس حمایت می کند، در برابر شرایط پرتنش توان و تاب آوری بیشتری پیدا می کند.

مدیر مرکز مطالعات اسیب های اجتماعی جهاددانشگاهی استان کردستان، حمایت اجتماعی را به عنوان ضربه گیر یا حایل در برابر فشارهای وارد آمده بر فرد می داند و می گوید: حمایت اجتماعی که نقش مهمی در کاهش نرخ خودکشی در جامعه دارد را یکی از پیامدهای سرمایه اجتماعی در سطح جامعه می داند و معتقد است این حمایت در جامعه را خانواده و دوستان و آشنایان می توانند ایجاد کنند و به عبارتی بستر ایجاد تفکر خودکشی در فرد را کاهش دهند، اگر چه روابط اجتماعی حمایت اجتماعی ایجاد می کند اما لزوماً تمامی روابط اجتماعی، حمایتی را برای فرد در پی نخواهد داشت.  

ورمزیار معتقد است که حمایت اجتماعی به این صورت می تواند در کاهش نرخ خودکشی موثر واقع شود که  فرد را برای مواجهه با عوامل استرس زا مجهّز می کند.

به گفته وی دو عامل اصلی این امر، حس تعلق به جامعه و وجود روابط بین فردی است، در واقع پیوند بین فرد و جامعه، عامل اساسی در کنترل رفتار افراد و ضعف یا گسست این پیوندها، علّت اصلی گسست از اجتماع و اقدام به خودکشی می باشد.

مدیر مرکز مطالعات آسیب های اجتماعی جهاددانشگاهی استان کردستان، ادامه می دهد: کسانی که به دیگران علاقه و توجه دارند، رفاه و احساسات آنها را در نظر می گیرند؛ ولی کسانی که فاقد این وابستگی اند، نگران آن نخواهد بود که روابط اجتماعی آنان به خطر افتد، بنابرین بیشتر احتمال دارد به خود آسیب وارد آورند.

وی می گوید: هر چقدر فرد در محیط هایی مانند محل تحصیل، اشتغال، خانه و مانند آن، نیاز بیشتری به سرمایه گذاری در خصوص روابط موفق با جامعه احساس کند، دلیل بیشتری خواهد داشت که با دیگران همنوا شود؛ کسانی که گرفتار کار، زندگی خانوادگی، سرگرمی و...هستند معمولا فرصتی کمتر برای درگیر شدن در افکار مربوط به خودکشی خواهند داشت، ولی کسانی که در فعالیت های مرسوم و متعارف جامعه مشارکت ندارند، فرصت بیشتری برای دست زدن به رفتارهای آسیب زا می یابند.

به گفته ورمزیار در جامعه ای که افراد در آن تعامل دارند، ارزش های مختلفی وجود دارد و راه رسیدن به این اهدافِ برای همه افراد به صورت یکسان مهیا نیست، ناکام ماندن در رسیدن به این اهداف باعث می شود فشار روانی زیادی بر فرد وارد بشود و این فشار در آنها احساساتی چون خشم و پرخاشگری را به وجود می آورد و فرد برای مقابله با این احساسات منفی ممکن است به خودکشی روی می آورد.

فرسایش سرمایه های اجتماعی افزایش خودکشی رابه دنبال دارد

وی معتقد است که به نظر می رسد با توجه به شرایط پیش آمده در جامعه و لزوم رعایت فاصله های اجتماعی و بروز بیماری کرونا، همچنین کاهش فعالیت های مشارکتی و جمعی و به نوعی رواج فعالیت های فردی، حمایت اجتماعی می تواند به عنوان سپری در مقابل آشفتگیهای زندگی در دنیای پیچیده کنونی عمل می کند. حمایت اجتماعی نه تنها طی دوره فشار روانی بسیار یاری کننده است، بلکه در مواقع آرامش نسبی نیز مفید می باشد. 

مدیرمرکز مطالعات آسیب های اجتماعی در پایان با اشاره به مفهوم سرمایه اجتماعی که اعتماد، آگاهی، مشارکت اجتماعی و انجام فعالیت های جمعی را در بر می گیرد یادآور می شود: با توجه به کاهش فعالیت های جمعی و گروهی و مجازی شدن فضای ارتباطی بین افراد بدون شک این عوامل کاهش سرمایه اجتماعی را در پی خواهد داشت و فرسایش سرمایه اجتماعی افزایش آمار خودکشی را به دنبال خواهد داشت.

انتهای پیام