مهدی مظاهری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص بارش شهابی ۲۴ آذرماه، اظهار کرد: بارش شهابی یکی از جذاب‌ترین پدیده‌های رصدی است که تمام علاقه‌مندان به نجوم می‌توانند آن را بدون هیچ محدودیت و ابزار رصدی ببینند.
وی افزود: در طول یکسال بارش‌های شهابی متنوعی وجود دارد اما اکثرا شدت زیادی ندارند که خیلی اطلاع رسانی شوند. بارش‌های شهابی که ارزش اطلاع رسانی در رسانه‌ها برای عموم مردم دارند انگشت شمارند. چند مورد از این بارش‌ها می‌توان به بارش شهابی «برساوشی» در مرداد و بارش شهابی «جوزایی» در آذرماه اشاره کنیم.
این عضو کانون نجوم آماتوری دانشگاه فردوسی در خصوص شهاب‌واره، شهاب و شهاب سنگ، ادامه داد: شهاب‌واره همان اجرامی هستند که وارد جو زمین می‌شوند. شهاب اثری است که از شهاب‌واره‌های وارد شده به جو زمین در آسمان باقی می‌ماند. شهاب سنگ نیز باقی مانده‌های شهاب‌واره هستند که پس از سوختن و از بین رفتن مقداری از آن با زمین برخورد می‌کنند.
مظاهری در خصوص نحوه شکل‌گیری یک بارش شهابی، تشریح کرد: بارش‌های شهابی به دلیل ورود اجرام مختلف به زمین رخ می‌دهند، منشاء این بارش‌ها ممکن است بقایای به جا مانده از یک دنباله‌دار و یک سیارک باشد که زمین در گردش سالیانه خود به دور خورشید به آن منطقه رسیده است. تابش بیش از پیش خورشید به دنباله دار و در نتیجه آن گرم شدن و ذوب یخ‌ها باعث آزاد شدن این ذرات و غبار در مسیر حرکت دنباله دار می‌شود، حال اگر مسیر دنباله دار از نزدیکی زمین عبور کند، جاذبه زمین بر آن‌ها اثر می‌کند و باعث ایجاد بارش شهابی در آن زمان از سال می‌شویم.
نام گذاری ۱۰۰ نقطه پر بارش شهاب در آسمان
وی خاطرنشان کرد: اسامی و عناوین مختلفی برای بارش‌های شهابی داریم. در آسمان ۹۰۰ نقطه را شناسایی کردیم که طی مباحثه‌های مختلف ۱۰۰ نقطه نام گذاری شده است. برای مثال جوزا نام یک صورت فلکی آسمان است. بارش شهابی جوزایی به معنای مشاهده شهاب‌ها در آسمان از نزدیکی این صورت فلکی است. در یک شب رصدی که برای مشاهده شهاب‌ها اقدام می‌کنیم زمانی که یک شهاب از آسمان می‌گذرد، اگر امتداد این شهاب را در آسمان ادامه دهیم ممکن است تمام این شهاب‌ها به یک نقطه برسند که آن را کانون بارش شهابی می‌نامیم. البته ممکن است تمام شهاب‌ها به یک نقطه کانونی تمام نشوند و نقاط کانونی مختلفی داشته باشند. در بارش شهابی جوزایی امتداد شهاب‌ها به صورت فلکی جوزا می‌رسد.
سرعت ۷۰ کیلومتر بر ثانیه شهاب‌واره‌ها
این منجم کانون نجوم آماتوری دانشگاه فردوسی در خصوص اندازه‌های شهاب‌واره‌ها، بیان کرد: اندازه این ذرات در بارش‌های شهابی به اندازه دانه‌های ماسه است، برخی از آن‌ها ممکن است کمی بزرگتر و به اندازه یک دانه شن باشند. سرعت این ذرات حدودا ۳۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ثانیه است. زمانی که این ذرات با سرعت ۷۰ کیلومتر بر ثانیه وارد جو زمین می‌شود اصطکاک خیلی زیادی در محل ورود خود ایجاد می‌کنند. این اصطکاک باعث ایجاد گرما شده و دمای بالایی ایجاد می‌کند که باعث سوختن و یونیزه شدن اتم‌های جو در آن نقطه می‌شود. نوری که ما از روی زمین می‌بینیم نتیجه گذراندن این مراحل است. این ذرات در ارتفاع ۸۰ کیلومتری از سطح زمین سوخته و نور آن‌ها به صورت شهاب دیده می‌شود.
هر ساله ۱۴ تا ۲۶ آذر شاهد بارش شهابی جوزایی هستیم
نائب دبیر کانون نجوم آماتوری دانشگاه فردوسی گفت: بارش شهابی جوزایی یکی از پر بارش‌ترین، بارش شهابی در طول یک سال است. هر ساله در بازه ۱۴ تا ۲۶ آذر می‌توانیم بارش شهابی جوزایی را در آسمان رصد کنیم. در سال ۱۳۹۹ اوج بارش شهابی در ۲۴ آذر اتفاق می‌افتد. عامل مولد این بارش شهابی جوزایی یک سیارک است که تحت عنوان سیارک فائتون۳۲۰۰ نام‌گذاری شده است. شاخصی تحت عنوان «آهنگ ساعتی سرسویی» وجود دارد که وظیفه آن تشخیص بیشترین تعداد شهابی است و در ساعت کانون بارش دقیقا بالای سر ما قرار گرفته و می‌توان مشاهده کرد.
مشاهده حداکثر ۵۰ شهاب در ساعت
این عضو کانون نجوم آماتوری دانشگاه فردوسی اظهار کرد: آهنگ ساعتی سرسویی بارش شهابی جوزایی امسال ۱۵۰ شهاب در ساعت است. زمانی که ما برای مشاهده شهاب‌ها اقدام می‌کنیم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که ۱۵۰ شهاب در یک ساعت ببینیم. در بهترین شرایط رصدی که شامل یک آسمان خالی بدون ابر، نور و غبار است می‌توان حداکثر ۵۰ شهاب در ساعت دید. باتوجه به محدودیت‌های موجود که امکان سفر را سلب می‌کند، افراد می‌توانند در پشت بام منزل خود دراز کشیده و بالای سر خود را ببینند. در این حالت ممکن است در شهر بتوان در زمان اوج بارش ۱۰شهاب در ساعت ببینند.
برای دیدن بارش شهابی به هیچ ابزار رصدی نیاز نداریم
وی در خصوص الزامات رصد بارش شهابی، افزود: در شب ۲۴ آذر ماه هرچه به صبح نزدیک‌تر می‌شویم امکان دیدن شهاب‌های بیشتری نیز وجود دارد. دو ساعت قبل از طلوع خورشید بهترین زمان برای مشاهده بیشترین شهاب است. برای دیدن بارش شهابی به هیچ ابزار رصدی نیاز نیست. تنها وسیله‌ای که برای مشاهده بارش شهابی نیازمند آن هستیم دو چشم سالم است.
این منجم کانون نجوم آماتوری دانشگاه فردوسی ادامه داد: این بارش شهابی نه تنها در مشهد بلکه از تمام نقاط کره زمین قابل مشاهده است. نقطه خاصی برای رصد لازم نیست در نظر گرفته شود. تنها مسأله مهمی که باید مد نظر قرار بگیرد تاریکی و دور بودن از شهر است که رصد بارش شهابی را راحت‌تر می‌کند.
انتهای پیام
نظرات