رامین رادنیا، مدرس ارتباطات و مدیر پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در وبیناری آموزشی که به همت اداره ارتباطات رسانه‌ای شهرداری اصفهان و فرهنگسرای تخصصی رسانه وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان برگزار شد، گفت: ایران کشوری سانحه خیز است و در این زمینه رتبه پنجم آسیا و دهم جهان را دارد، بنابراین از زلزله، سیل و ... گریزی نیست و این ما هستیم که باید فرهنگ زندگی با چنین اتفاقاتی را یاد بگیریم.
او با اشاره به اینکه سانحه منشأ طبیعی دارد و حادثه منشأ انسانی، ادامه داد: سال‌هاست که سازمان ملل از ترکیب بلایای طبیعی استفاده نمی‌کند بلکه می‌گوید رخداد طبیعی، چراکه ذات حیات زمین این لرزه‌ها و سیل‌هاست و وقتی ما در مسیر رودخانه می‌سازیم دیگر با بلای طبیعی مواجه نیستیم، بلکه با حادثه طبیعی روبرو هستیم.
این روزنامه‌نگار، خاطرنشان کرد که مدیریت بحران از چهار عنصر اصلی پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی و بازتوانی تشکیل‌شده و یادآور شد: هر چیزی که شرایط عادی زندگی را طوری تغییر بدهد که بازگشت به آن نیازمند اقدامات فوری و ویژه باشد، بحران نامیده می‌شود.
رادنیا، آشنایی خبرنگاران بحران با مفاهیم این رشته را یک ضرورت دانست و گفت: خطر با مخاطره فرق دارد و این دو واژه را نباید به جای هم به کار برد، چراکه در واقع خطر، ضرب در میزان آسیب‌پذیری، مخاطره را ایجاد می‌کند.
او تأکید کرد: کلیدی‌ترین و مهم‌ترین بحث در کاهش مخاطرات پیشگیری است. به میزانی که ما برای پیشگیری از یک بحران سرمایه‌گذاری کرده باشیم و با کاهش درصد مخاطره، تلفات را پایین آورده باشیم در مرحله مقابله می‌توانیم درست عمل کنیم. خطر حذف شدنی نیست، اما مخاطره را می‌توان کاهش داد و رسانه‌ها باید در این مرحله هشدارهای لازم را به سازمان‌ها بدهند.
این مدرس ارتباطات تصریح کرد: ایجاد سامانه نظارتی و هشدار باید در رأس فعالیت مدیران قرار داشته باشد، چراکه تنها با وجود چنین سامانه‌ای می‌توان سریع میزان خطر را فهمید و بعد به‌واسطه رسانه‌های مختلف مردم را آگاه کرد و از تعداد تلفات کاست.
رادنیا با ابراز تأسف گفت: در حال حاضر به‌جز تهران که آن هم بخش‌های محدودی از این سامانه را دارد، در سایر شهرهای کشور سامانه نظارتی و هشدار نداریم و رسانه‌ها موظف‌اند که اهمیت وجود آن را به مدیران یادآوری کنند.
مدیر پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گام اول یک رسانه را شناسایی خطر دانست و اظهار کرد: هر خبرنگار بحران باید خطر محیطی استان و محله خود را بشناسد و صبر نکند تا فاجعه پیش بیاید بعد به آن واکنش نشان بدهد.
او با اشاره به اینکه در روزنامه‌نگاری بحران هر سانحه یک فصل جداگانه دارد که خبرنگار را با تعریف بهمن، سیل، زلزله و ... آشنا می‌کند، ادامه داد: اگر خبرنگار نداند ساختن خانه در مسیل و حریم رودخانه چه خطراتی دارد نمی‌تواند به‌موقع دربارۀ آن اطلاع‌رسانی کند. تا زمانی که اطلاع‌رسانی و آگاهی نباشد، مطالبه‌ای هم از سوی مردم نیست و وقتی مطالبه‌ای نباشد، مدیران و مسئولان نیز برنامه‌ای برای این مسئله در دستور کار خود قرار نمی‌دهند.
رادنیا خاطرنشان کرد: معمولاً بین ۵۰ تا ۶۰ درصد مدارس فرسوده است و خبرنگاران باید پیش از بروز یک بحران، این مسئله را مکرراً گوشزد کنند که اگر خدای‌ناکرده سانحه‌ای پیش آمد نسل آینده‌ساز ما از دست نرود.
او افزود: بیمارستان‌ها از دیگر مراکزی هستند که باید حتماً ایمنی لازم را داشته باشند تا وقتی در مواقع بحران به آن‌ها نیاز داریم از مدار خدمت خارج نشوند. شبکه‌های حیاتی آب و گاز و برق نیز نباید فرسوده باشند و خبرنگاران باید دراین‌باره از مدیران پرسش کنند و اطلاع‌رسانی لازم را برای ایجاد حساسیت داشته باشند.
این مدرس ارتباطات، آموزش، اطلاع‌رسانی و سرگرمی را سه کارکرد رسانه دانست و گفت: آموزش و اطلاع‌رسانی بسیار مهم است و نباید فقط وقتی یک بحران پدید می‌آید سراغ مسئولان برویم. خبرنگاران می‌توانند باعث تغییر نگرش مردم شوند، کما اینکه زمانی اعتیاد جرم بود و یکی از خبرنگاران آن‌قدر درباره این مسئله نوشت که قانون اصلاح شد، اعتیاد بیماری قلمداد شد و مراکز ترک اعتیاد توانستند آسوده‌تر به کارشان بپردازند.
مدیر پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، تصریح کرد: رسانه باید صدای کارشناسان مستقل باشد تا پیش از بروز سانحه هشدارهای لازم به مردم و مسئولان داده شود.
رادنیا، پیگیری چرایی مجهز نبودن به اورژانس هوایی، اطفای حریق هوایی، چادر ضد آب و ... را وظیفه رسانه‌ها دانست و گفت: این پیگیری‌ها باعث می‌شود به‌تدریج ایمنی بهتری داشته باشیم.
او با بیان اینکه ۷۰ درصد از تخریب‌ها در سوانح، به دلیل ضعف در ساخت‌وساز است ادامه داد: در شهری مثل اصفهان که دارای آثار باارزش تاریخی است باید اکشن پلن، فرماندهی و سامانه‌ای وجود داشته باشد تا خطرات موجود را شناسایی و گزارش و رفع کند و این نیازمند داشتن مدیریت بحران در امکان خاص است.
این روزنامه‌نگار، آشنایی خبرنگار با قوانین مرتبط با بحران و انواع اصطلاحات تخصصی بحران را یک ضرورت دانست و یادآور شد: متأسفانه هنوز در کشور خبرنگار تخصصی حادثه و سانحه طبیعی نداریم که بتواند قبل، حین و بعد از بروز مشکل هشدار، گزارش و علت‌یابی کند حال‌آنکه مراکز جهانی فعال اطلاعات خوبی در این زمینه منتشر می‌کنند و اشراف بر این مسائل، می‌تواند جان بسیاری از انسان‌ها را نجات بدهد.
مدیر پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، با اشاره به اینکه یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع، رسانه‌ها هستند، گفت: رسانه قدرت ایجاد تغییر را دارد و باید از این قدرت در جهت فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم استفاده کند. صرف اینکه وقتی تصادف می‌شود بگوییم تصادف شد کافی نیست، خبرنگار باید خطرزا بودن یک جاده را نیز اطلاع‌رسانی کند.
رادنیا تصریح کرد: چالش اصلی رسانه‌های ما این است که فقط در زمان وقوع حادثه به آن می‌پردازند و این باعث گلایه مدیران نیز می‌شود. برای مثال مسئولان می‌گویند، در طول سال کسی از ما نمی‌پرسد چرا انبارهایتان خالی است، چه چیزی کم دارید و چرا، اما وقتی اتفاقی می‌افتد خبرنگاران سراغ ما می‌آیند.
او یادآور شد: پرسش دربارۀ این مسئله که چرا مدیریت بحران جایگاه خود را ندارد وظیفه رسانه است. برای مثال در قضیه کرونا که روزی چهارصد کشته دارد، مدیریت بحران ورود جدی نداشته و اساساً تعریف «مدیریت بحران» زیر سؤال رفته است.
این روزنامه‌نگار خاطرنشان کرد: رسانه‌ها در زمان بازسازی و بازتوانی بعد از بحران نیز باید شاهد و ناظر و پرسشگر باشند تا دوباره خانه‌ها در مسیر رود ساخته نشود. متأسفانه سه بار تاکنون جاده گرگان را سیل برده و باز دوباره در مرحله بازسازی همان جاده به چرخه حمل‌ونقل برگشته است! اینجا خبرنگاران باید ورود کنند و با مصاحبه گرفتن از کارشناسان حوزه آبخیزداری و ... هشدارهای لازم را بدهند.
رادنیا، تغییر باورهای غلط تقدیرگرایانه را از دیگر وظایف رسانه‌ها دانست و گفت: وقتی خانه‌های ناایمن می‌سازیم و در زلزله خراب می‌شود، نمی‌توانیم بگوییم خدا خواست انسان‌ها بمیرند. پس رسانه باید آگاهی‌رسانی کند که خدا نمی‌خواهد جان هیچ انسانی به خاطر بی‌توجهی به خطر بیفتد.
این مدرس ارتباطات، بر پرهیز از هیجان سازی کاذب و نشر اطلاعات دقیق و درست در زمان بحران تأکید و تصریح کرد: نمی‌توان حادثه‌ای را بدون پوشش خبری تصور کرد و باید بین مسئولان و رسانه‌ها همبستگی لازم در این زمینه وجود داشته باشد، چراکه اطلاع‌رسانی درست از یک سانحه وحدت ملی دربرابر آن پدید می‌آورد و جلوگیری از اطلاع‌رسانی درست از یک حادثه حاصلی به‌جز رواج شایعات ندارد.
او رسانه‌های اجتماعی را مکمل رسانه‌های رسمی دانست و گفت: سرعت‌بالای رسانه‌های اجتماعی در تأمین اخبار اولیه بسیار حائز اهمیت است و این ظرفیت نباید از سوی مسئولان و رسانه‌های رسمی نادیده گرفته شود، اما رسانه‌های رسمی نیز نباید در دام سرعتی که صحت را دچار خدشه می‌کند بیفتند و مسئولان باید اخبار تکمیلی را با تکیه‌بر همین رسانه‌های رسمی منتشر کنند.
رادنیا، تأکید کرد: مدیر بحران باید یک فرد رسانه‌ای باشد، واحد اطلاع‌رسانی و سخنگو داشته باشد، امکان ورود خبرنگاران را برای پوشش فراهم کند و خود پیش پیش، اخبار را منتشر کند و در غیر این صورت نباید گلایه‌ای از بروز شایعات داشته باشد.
انتهای پیام
نظرات