چندسالی است که شاهد خشکسالی در کشور هستیم، از سویی دیگر میزان سیل را در برخی نقاط دنیا و نقاطی از کشورمان مشاهده می‌کنیم، اما علت این مسئله چیست و به‌راستی اقلیم کره زمین چه تغییراتی کرده است که مسبب ایجاد باران‌های سیل‌آسا شده است؟

احمدرضا قاسمی، عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: برخی دانشمندان اقلیم‌شناس معتقدند که تغییرات اقلیمی در کره زمین نتیجه دخالت‌های بی‌رویه انسان در طبیعت بوده و به‌طور ویژه تولید گازهای گلخانه‌ای را دلیل اصلی تغییرات اقلیمی می‌دانند.

قاسمی با بیان اینکه برخی دیگر از دانشمندان اقلیم‌شناس تغییرات آب و هوایی را ناشی از یک فرآیند طبیعی می‌دانند، ادامه داد: این گروه معتقدند که در تاریخ چندهزارساله کره زمین دوره‌های گرم‌شدن و سپس سردشدن کره زمین را به‌صورت متناوب داشته‌ایم، بنابراین فرآیند گرم‌شدن کره زمین فرآیندی طبیعی است.

این دانشیار گروه مهندسی آب در دانشگاه شهرکرد ادامه داد: وجود دوره‌های متناوب یخچالی و بین یخچالی در کره زمین دلایلی است که گروه دوم از دانشمندان ارائه می‌کنند، شواهد تاریخی و مطالعه یخچال‌های چندهزارساله در قطب و مناطق مختلف دنیا نشان‌دهنده این است که ادواری از کره زمین پوشیده از یخ و برف بوده که به اصطلاح دوره‌های یخچالی نامیده می‌شوند، دوره‌هایی نیز بوده که یخچال‌ها ذوب شده و زمین‌ها از زیر یخچال‌ها خارج شده‌اند.

قاسمی با اشاره به اینکه آخرین دوره یخ‌بندانی مربوط به اروپا بوده است که تقریبا کل اروپا زیر پوشش یخ قرار گرفته بود، گفت: کلاهک برفی قطب تا قسمت‌های جنوبی اروپا نیز توسعه پیدا کرده بود، بنابراین این شواهد باعث استناد اقلیم‌شناسان شده و این فرآیند سرد شدن و گرم شدن کره زمین را طبیعی می‌دانند و معتقدند که در حال حاضر در حال سپری کردن دوره بین یخچالی و گرم شدن کره زمین هستیم.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد دخالت‌های انسان در چند دهه اخیر را باعث تشدید گرم شدن کره زمین دانست و افزود: این عامل به‌ویژه در بحث تولید گازهای گلخانه‌ای سبب افزایش دما شده و با دخالت‌های انسان سرعت گرم‌شدن کره زمین افزایش یافته است.

وی یکی از دلایل افزایش گرمای کره زمین را تغییرات در خورشید عنوان و تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد که طوفان‌های خورشیدی در حال افزایش بوده که مرتب توسط ناسا در حال رصدشدن است و این افزایش تاثیر معناداری بر گرمای کره زمین می‌گذارد.

این دانشیار مهندسی آب در دانشگاه شهرکرد تغییر در مشخصات مدار گردش زمین را عاملی دیگر برای تغییر اقلیم دانست و اضافه کرد: با محاسبات ریاضی اثبات شده که مدار گردش زمین به دور خورشید و زاویه تابش‌ها در حال تغییر بوده و این تغییرات چرخش چندهزارساله دارند، این دو عامل تاثیر معنی‌داری بر زمین گذاشته و باعث تغییرات دما بر کره زمین می‌شود.

قاسمی در خصوص تاثیر تغییرات اقلیمی بر بارش‌ها توضیح داد: تغییرات اقلیم بر کره زمین الزاما به‌معنای کم‌شدن بارش‌ها نیست، مناطقی از کره زمین وجود دارد که تغییرات اقلیمی باعث افزایش بارش‌ها می‌شود، اما این تغییرات ایران را به‌سمت کم‌آبی پیش می‌برد، هرچند کاهش‌ها در ایستگاه‌های مختلف آن‌چنان چشمگیر نیست.

وی مسئله مهم را تغییر در نوع بارش‌ها عنوان و اظهار کرد: بارش‌های برف در حال تبدیل به باران  است و آن‌قدر این تغییر محسوس است که نیاز به مطالعه علمی نبوده و همگان آن را احساس می‌کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد تبدیل بارش‌ها از برف به باران را سبب ایجاد مشکل دانست و گفت: نخستین مشکل کاهش ذخیره برف بوده و منبع تامین آب رودخانه‌ها کاهش می‌یابد، بنابراین رودخانه‌ها در برخی از فصول سیلابی بوده و در برخی از فصول کم‌آب هستند و این مسئله در مدیریت آب مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

 این دانشیار مهندسی آب در دانشگاه شهرکرد با بیان اینکه کاهش حجم رودخانه‌ها می‌تواند ناشی از خشکسالی‌ها باشد، افزود: ممکن است این مسئله در اثر تغییر اقلیم نباشد و البته دوره‌های خشکسالی موقت است.

وی با ابراز تاسف از آبدهی پایین رودخانه‌های استان بیان کرد: کاهش حجم رودخانه‌هایی نظیر بهشت‌آباد بسیار چشمگیر است و این مسئله در تمامی رودخانه‌های استان مشهود است.

قاسمی تغییر اقلیم را مسبب تغییر در زمان بارش‌ها دانست و تاکید کرد: اگر قبلا در آبان‌ماه در استان بارش برف داشتیم مشاهده می‌کنیم که بارش برف در این ماه صورت نمی‌گیرد، بارش‌های برف با تاخیر شروع می‌شود و سبب مشکل‌آفرینی است، برفی که در آذرماه ببارد با ارزش است، چرا که برف‌های بعدی بر این برف تجمع پیدا کرده و ذخیره مناسبی برای فصول بعدی است.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه بارش برف در ماه‌های گرم سبب ذوب شدن آن می‌شود، افزود: ذخیره این برف از بین رفته و به‌علاوه مشکلات سیلابی را رقم می‌زند، موج دوم سیلاب در استان گلستان نیز در سال 98 ناشی از ذوب برف‌ها بود.

این دانشیار مهندسی آب در دانشگاه شهرکرد راهکار مواجهه با سیلاب را جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی عنوان و بیان کرد: پوشش گیاهی مانند یک سد جلوی ایجاد جریانات شدید باران را می‌گیرد، تخریب پوشش گیاهی سبب ایجاد سیل شده و طبیعتا ایجاد سیل‌بندها به کنترل سیل کمک می‌کند، توسعه عملیات آبخیزداری به‌ویژه در اراضی شیب‌دار می‌تواند باعث کنترل سیلاب‌ها شود.

انتهای پیام