دکتر حمیدرضا طیبی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره‌ی تاثیر عدم ثبات در بازار کالا و خدمات بر اجرای پٰروژه‌های جهاد دانشگاهی گفت: بی ثباتی در بازار کالا و خدمات بخاطر تغییر پی در پی نرخ ارز است. موضوع تغییر نرخ ارز و شاخص آن دلار موضوعی مزمن و قدیمی در جمهوری اسلامی است. قیمت دلار از زمانی که این‌جانب در سال ۱۳۷۶به سمت رییس جهاددانشگاهی علم و صنعت انتخاب شدم به ۴۸۰ تومان رسیده بود و از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵ که به سمت رییس جهاددانشگاهی کل کشور انتخاب شدم از ۴۸۰ تومان به ۹۲۰ تومان افزایش یافت. از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲ نیز قیمت آن از ۹۲۰ به ۳۱۰۰ تومان و از سال ۱۳۹۲ تا قبل از انتخابات آمریکا همینطور قیمتها در حال نوسان و بالا رفتن بوده و این روزها با  پیروزی آقای بایدن در آمریکا ظاهراً مسیر نزولی پیدا کرده است.

وی افزود: این نوسانات نرخ ارز در حالی رخ می‌دهد که برای تولید هر فناوری و به‌ویژه فناوری‌های پیشرفته و بعد هم تجاری‌سازی و تولید آن به‌صورت انبوه و یا تولید برحسب سفارش برای اجرای پروژه‌ها و رفع نیاز جامعه و صنعت شما نیاز به قطعات، مواد اولیه و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی پیشرفته‌ای دارید که یا در کشور تولید نمی‌شوند و یا تولید آنها حتی در صورت اقتصادی بودن نیاز به زمان دارد و در اولویت‌های اول تولید قرار نمی‌گیرند و باید از خارج کشور وارد شوند. 

طیبی بیان کرد: به‌ عنوان‌ مثال در جهاددانشگاهی در دهه اول انقلاب یعنی در دهه ۶۰، فناوری ساخت "رکتیفایرهای" حفاظت کاتدیک، در دهه ۷۰ فناوری ساخت ups‌ها و شارژرهای صنعتی و در دهه ۸۰ فناوری ساخت "اینورترها" و "کانورترهای" ولتاژ بالا و قدرت بالا و در دهه ۹۰ دانش فنی ساخت سیستم رانش واگن‌های مترو را کسب کرده‌ایم.

رئیس جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: همه این تجهیزات دارای فناوری پیشرفته هستند که در آنها از ادوات نیمه‌هادی با پروسسورهای قدرتمند تا سایر قطعات الکترونیک و انواع کلیدهای قطع و وصل جریان ولتاژ استفاده می‌کنیم که تا به امروز نیز تولید داخل هیچ‌کدام اقتصادی و منطقی نبوده است و کلیه کارفرمایان هم در قراردادهایشان به لحاظ اهمیت کارکرد این تجهیزات تاکید می‌کنند که باید این فناوری‌ها از معروف‌ترین شرکت‌های غربی و یا ژاپنی خریداری شوند. لذا حتی اگر کشور تحت تحریم نباشد که آنها را به ما بفروشند با این نوسانات ارزی که به آن اشاره کردم قراردادهای ریالی ما همواره با مشکل مواجه می‌شدند و ما از افزایش قیمت ارز مرتب دچار ضرر می‌شدیم، به همین دلیل تصمیم گرفتیم که قراردادهای خود را کاملاً ارزی و یا ارزی ـ ریالی ببندیم که دچار مشکل و ضرر نشویم، اما بازهم بودند قراردادهایی که به اصرار و تحمیل کارفرما ریالی بستیم و با تغییر قیمت ارز با ضررهای بسیار سنگین مواجه شده ایم و کسی هم جوابگو نبوده و نیست. 

دور زدن تحریم‌ها هزینه‌های بسیاری را برای تامین قطعات و مواد اولیه پیشرفته تحمیل می‌کند

وی با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر پروژه‌های جهاد دانشگاهی افزود: در این شرایط، تحریم‌ها نیز دردسری علاوه بر دردسرهای قبلی شده است و دور زدن آن، هزینه‌های بسیار زیادتری را برای تأمین این قطعات و مواد اولیه پیشرفته تحمیل می‌کند. همچنین ارسال ارز نیز هم پرخطر و هم با هزینه بسیار بالا انجام می‌شود. لذا افزایش پی‌درپی قیمت ارز به طور حتم در اجرای کلیه پروژه‌های با فناوری پیشرفته تأثیر بسیار منفی می‌گذارد.

به گفته‌ی طیبی، خطر دیگری که در یکی دو سال اخیر به علت عدم ثبات پیش‌آمده آن است که بسیاری از تأمین‌کنندگان داخلی با نوسانی شدن قیمت ارز این کالاها را نمی‌فروشند و علت آن را عدم اطلاع از وضعیت آینده قیمت ارز برای تأمین مجدد آنها می‌دانند. مجموعه این مسائل باعث تأخیر در اجرای پروژه‌ها و افزایش هزینه‌های اجرا می‌گردد.

 رئیس جهاد دانشگاهی ادامه داد: البته موضوع مثبت در این ۳۱ پروژه فناورانه برای سال ۹۸ این بود که چون بودجه به‌صورت ارزی از محل صندوق توسعه ملی تأمین‌شده است، نرخ تبدیل ارز به ریال به‌صورت نیمایی بوده که بخشی از افزایش هزینه‌ها را حل کرد، ولی متأسفانه برای سال ۹۹ مجلس این ارز را با نرخ نیمایی پایان سال ۹۸ تبدیل به ریال کرد که هم‌اکنون مشاهده می‌کنید نرخ ارز به حدود ۲ برابر افزایش‌یافته است که امیدواریم با کمک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و صندوق توسعه ملی این مشکل را حل کنیم. البته حسب ضرورت برای تأمین قطعات و تجهیزات موردنیاز این پروژه‌ها قسط اول سال ۹۹ را به‌صورت ارزی دریافت کردیم که می‌تواند بخش زیادی از مشکل خرید خارجی را حل کند؛ البته به‌شرط توان انتقال به فروشندگان خارجی ان‌شاء الله.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: به خاطر ارتباط خوب با سازمان برنامه و بودجه و نظارت کارشناسان این سازمان بر پیشرفت و تخصیص بموقع بودجه ۳۱ پروژه فناورانه در مجموع از پیشرفت پروژه ها راضی هستیم، نگرانی عمده ما در انجام خریدهای خارجی قطعات، مواد اولیه و تجهیزاتی است که در ساخت نمونه های صنعتی و نمونه تجاری به آنها احتیاج داریم.

طیبی در پاسخ به پرسشی درباره اثرات فرهنگ جهادی در اجرای بهتر پروژه‌ها گفت: فرهنگ جهادی باعث می‌شود که اولاً از برخورد با مشکلات متعدد خسته نشده و حرکت را متوقف نکنیم و ثانیا با تلاش بیشتر شبانه‌روزی سعی کنیم تا حد امکان عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم، ولی برای آینده باید مسئولین مشکلات اساسی کشور را حل کنند.

اقتصاد مقاومتی به این معنا نیست که ما باید همه نیازهایمان را در داخل تولید کنیم

وی با تاکید بر این که «اقتصاد مقاومتی به این معنا نیست که ما باید همه نیازهایمان را در داخل تولید کنیم» بیان کرد: این موضوع اقتصادی و عقلانی هم نیست. باید فناوری‌های مورد نیاز را تا آنجا که استراتژیک و اقتصادی باشد بومی کنیم، آن‌هم پیشرفته و قابل‌رقابت در قیمت و کیفیت، ولی در برخی از امور که نمونه آن را توضیح دادم باید تأمین از خارج از کشور باشد.

رئیس جهاد دانشگاهی افزود:  آن‌هایی هم که تصورشان از اقتصاد مقاومتی آن است که همه‌چیز باید ساخت داخل باشد، افرادی سیاسی و غیر مطلع از واقعیات تولید و توسعه فناوری هستند. کسانی که اصلاً دستی در تولید و الزامات آن ندارند و فقط شعار و آن‌ هم با اغراض سیاسی می‌دهند.

طیبی اظهار کرد: اقتصاد برونگرای موردنظر مقام معظم رهبری، اقتصادی است که تولیداتش باید در قیمت و کیفیت با بهترین سازندگان دنیا توان رقابت داشته باشند تا بتواند موردپذیرش قرارگرفته و حتی در کشورهای همسو با جمهوری اسلامی جای پایی برای خودش پیدا کند. خریداران خارجی اگر کیفیت کار شما مشابه بهترین‌های غربی باشد، در مقام مقایسه قیمت شما را باقیمت‌های چینی مقایسه می‌کنند، درحالی‌که می‌دانند به لحاظ کیفیت محصولات ما از چینی‌ها بسیار بهتر است. لذا به عناصری که قیمت تمام شده بهینه را تشکیل می دهند باید توجه کنیم.

وی ادامه داد: من به‌عنوان سازنده و فناور اگر می‌خواهم محصولات باکیفیت و قیمت مناسب تهیه کنم باید به بهترین قطعات و مواد اولیه و تجهیزات تولید که در داخل قابل ساخت نیستند، در خارج از کشور با مناسب ترین قیمت دسترسی داشته باشم و هزینه‌های ارسال و دریافت ارز و همچنین هزینه‌های تأمین قطعات و خدمات در داخل کشور هم بسیار کم باشد. به همین دلیل ضروری است که مسئله ارتباط خود با کشورهای دیگر به جزء کشورهای خاص و رژیم صهیونیستی را حل کنیم، چنانچه کشورهای دیگری مثل چین و هند که در مواردی به‌عنوان الگو از آنها نام می‌بریم، این‌گونه ارتباطات را بدون آنکه در اصول خود تغییری ایجاد کنند، حل کرده‌اند.

حاصل تحریم، توسعه فساد بوده است

رئیس جهاد دانشگاهی در پاسخ به سوالی درباره خوشبینی به اجرایی شدن مجدد برجام در صورت تغییر رئیس جمهور آمریکا گفت: همانطور که قبلا هم پاسخ دادم ما باید بتوانیم با دنیا داد و ستد بر اساس منافع ملی و سه اصل عزت، حکمت و مصلحت داشته باشیم. من شخصا برجام را فرصتی می دانستم و میدانم که به عنوان یک فردی که اعتقاد راسخ به امکان تحقق اقتصاد دانش پایه متکی بر تولید ملی دارد، بتوانیم هم با بهترین کیفیت و هم با مناسب ترین قیمت به قطعات و مواد اولیه و تجهیزات برای تولید فناوری بومی پیشرفته دسترسی داشته باشیم و هم بتوانیم تبادل ارزی با پایین ترین قیمت با خارج داشته باشیم.

به گفته‌ی طیبی، در جایی که فرصت تولید فناوری بومی فراهم نشده و یا ضروری است خدمتی سریعتر به مردم ارائه شود، بخشی از بازار را باید در مقابل انتقال فناوری در یک شرایط برنده- برنده به خارجی‌ها واگذار کنیم و با انتقال فناوری بقیه نیازها را خودمان تامین کنیم.

وی افزود: این حرف بی‌موردی است که اجرایی شدن برجام به معنای بازشدن بی برنامه درب‌های کشور بر روی خارجی ها و از بین رفتن دستاوردهای داخلی است. خوب اگر این نگرانی وجود دارد مسوولانی را به کار بگماریم که بتوانند از این فرصت درست و خوب استفاده کنند. حاصل تحریم در کشور ما عمدتا رانت خواری و توسعه فساد بوده است.

رئیس جهاد دانشگاهی در پاسخ به پرسشی درباره راهکارهای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب گفت: یک موضوع مهم در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب، توسعه‌خواهی و پیشرفت همراه با انقلابی بودن است که رهبر معظم انقلاب نیز خواستار آن هستند. شاخصه‌های پیشرفت و توسعه‌خواهی مشخص هستند. چه در سطوح ملی و چه بر اساس تعاریف بین‌المللی، باید تعریف خود را از انقلابی بودن با توجه به عنصر زمان و مکان و روش‌های اجرای آن مشخص کنیم. آیا باید تنها در یک تعریف از انقلابی ماندن بمانیم؟ یا می‌توانیم درجات و تعاریف دیگری نیز داشته باشیم؟

طیبی خاطرنشان کرد: باید به روشهایی فکر کنیم که در عین حمایت از انقلابیون بتوانیم  یک الگوی موفق از جامعه مورد انتظار خودمان و سایر علاقه مندان به انقلاب اسلامی ایران را در کشور خودمان پیاده سازی کنیم. آیا این‌که انقلابیون و طرفداران جمهوری اسلامی را برای تحصیل به کشور بیاوریم و آنها با استفاده از سیستم ما متخصص هم شوند، ولی با توجه به شرایط کشور در همه حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با دید منفی نسبت به موفقیت انقلاب ما در ساختن کشور خودش از جمهوری اسلامی بروند، وضعیت مطلوبی نیست؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که «برای تحقق بیانیه گام دوم نیاز به برنامه دقیق و زمان‌بندی‌شده و تیم اجرایی بسیار کارآمد و کاربلد و پرانرژی برای برنامه‌ریزی واجرا داریم» گفت: کشور ما فاقد استراتژی و برنامه مشخص برای پیشرفت دانش بنیان واقتصاد و متکی بر تولید ملی قابل رقابت در عرصه ملی و بین المللی است. در طول چهل سال فعالیت این نهاد که معروف خاص و عام و خوشنام برای توسعه فناوری بومی است، یکبار اتفاق نیفتاده است که سراغ ما برای واگذاری ماموریت در راستای تولید فناوری های مورد نیاز از حوزه اجرایی کشور بیایند. ما همیشه به دنبال تولید فناوری‌های مورد نیاز کشور دویده ایم.

لزوم ایجاد احزاب قوی و پرطرفدار در کشور

وی با تاکید بر این که «برای رسیدن به سطح مطلوبی از توسعه و پیشرفت تنها دو برنامه ۵ ساله با توجه به زیرساخت‌های موجود در کشور کافی است» افزود: اما باید روش دسترسی به منابع موردنیاز در سایر کشورها را تعیین تکلیف کنیم. نکته مهم دیگر آن است که چگونه این تیم اجرایی را می‌خواهیم انتخاب کنیم، زیرا روش فعلی انتخاب رئیس‌جمهور و تشکیل دولت در کشور مشکلات اساسی دارد.

طیبی ادامه داد: اگر حضور افراد کارآمد و کاربلد را در تیم اجرایی کشور ضروری می‌دانیم، باید تلاش کنیم احزاب قوی و پرطرفدار در کشور ایجاد شوند. کادر اجرایی کشور در احزاب قوی و دارای برنامه که دائم در معرض قضاوت مردم هستند پرورش می‌یابند. چون بطور پیوسته نگاه مردم به برنامه های احزاب است آنها مجبورند اشتباهات و برنامه‌های خود را اصلاح کنند. زیرا عملکرد مدیران پیشنهادی آنها مستقیم در زندگی مردم مؤثر است و مجبورند مدیران ناکارآمد را کنار بگذارند. چون اهداف احزاب تقریباً در ارتباط با مردم یکی است، لذا برنامه‌های آنها نیز اشتراکات زیاد و یا بسیار زیادی پیدا می‌کند و این‌چنین است که در گردشهای سیاسی احزاب، برنامه‌ها خیلی دچار تغییر نمی‌شوند. در زمان کوتاه تا انتخابات بعدی فرصتی برای تشکیل احزاب مورد اشاره نیست، ولی راه‌هایی برای تشکیل تیم اجرائی کارآمد حتماً وجود دارد که تا  فرصت هست باید به آنها پرداخت.

رئیس جهاد دانشگاهی با بیان این که «بسیار زیاد به آینده خوش‌بین است» گفت: من همیشه به آینده بر اساس کارهای بزرگی که در جهاددانشگاهی و سایر بخش های کشور انجام شده است و توانی که برای حل بسیاری از مشکلات و نیازهای کشور داریم خوش‌بین هستم. اما یک مشکل اساسی در کشورمان سیاست زده شدن غیر ضروری آن است. در چنین حالتی منافع شخصی و جناحی بر مصالح ملی تقدم پیدا می کند. پرخاشگری رشد پیدا می کند. نتیجه چنین وضعیتی کنارکشیدن بزرگان، عقلا و نخبگان و میدان داری هتاکان و هنجار شکنان است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: ما در کشور نیاز به وفاق نخبگان از جناحهای سیاسی مختلف وفادار به انقلاب حول مصالح ملی کشور داریم که بتوانیم برنامه ریزی دراز مدت کنیم و با حمایت همه از مصالح ملی کشور، بتوانیم برنامه ها را اجرایی کنیم. شرایط پیش آمده برای قیمت ارز، وضعیت بسیار مطلوبی را برای کاربرد تولیدات داخلی بوجود آورده است. آنچه که مطلوب نیست عدم ثبات قیمت ارز است.

طیبی ادامه داد: قیمت بالای ارز همه را مجبور کرده به سراغ استفاده از محصولات داخلی و یا حتی تولید آن بروند و این همان خواستی بود که از اول توسط علاقه مندان به توسعه توان داخل مطرح می شد که باید هوشمندانه و در شرایط غیر تحریم، با افزایش قیمت ارز و تعرفه ها شرایط را برای تحریم خرید از خارج و حمایت از کاربرد تولید ملی فراهم کرد. البته تولیدکنندگان داخلی نیز باید سعی کنند محصول با کیفیت و قیمت مناسب تولید کرده و خدای ناکرده از این شرایط سوء استفاده برای تولید محصولات نامرغوب و فاقد کیفیت مناسب سوء استفاده نکنند.

رئیس جهاد دانشگاهی در پایان خاطرنشان کرد: باید از این فرصت در جلب اعتماد مردم و کارفرمایان، حسن استفاده را در تولیدات و محصولات با کیفیت و استاندارد نماییم که این امر ضامن تداوم حیات تولیدات داخلی و صادرات تولیدات داخل به بیرون از مرزها است. انشاا... که با تدبیر مسوولان گشایشی از عبور از وضعیت فعلی کشور صورت می پذیرد.

انتهای پیام