حمیدرضا کرمی شنبه ۱۷ آبان در ارائه گزارشی از روند کاوش در محدوده سازه‌های آبی، با اشاره به بررسی‌های باستانشناسی که به تازگی در محدوده شهرستان‌های پاسارگاد و خرمبید و مناطق پیرامونی رود پلوار انجام شده است، گفت: با توجه به نیاز اساسی دولت هخامنشی در تامین آب مورد نیاز بخش های مختلف کشاورزی، باغبانی، مصارف عمومی و مسکونی و همچنین تامین آب محوطه و پردیس پاسارگاد، سدها و کانال های آبرسانی متعددی برای رساندن آب ایجاد شده که براساس نتایج کاوش‌ها، بیشترین پروژه‌های آبرسانی دوره هخامنشیان در دشت پاسارگاد و مناطق پیرامونی آن اجرا شده است.

کرمی با بیان اینکه "دشت‌های پاسارگاد، مرغاب، خرمبید و کمین" بیشترین تعداد سامانه‌های آبی مربوط به هخامنشیان را در خود جای داده است، گفت: استفاده از ظرفیت آبی رودخانه‌ی پلوار، کنترل سیلاب‌های فصلی، جلوگیری از طغیان رودخانه و ذخیره‌سازی آب برای مصرف در ماه‌های گرم و خشک، از اهداف اجرای سازه‌های آبی در آن دوران بوده است.

این کارشناس باستانشناسی تاکید دارد که تکنیک ها و روش های استفاده شده برای ساخت سدها و کانال ها هوشمندانه و در چهارچوب یک برنامه ریزی علمی و با مهندسی دقیق بوده و می‌توان رد تکنیک‌های استفاده شده در ساخت بناهای پاسارگاد را در بعضی سدها مشاهده کرد؛ مثلا در سازه‌های سنگی سد "چمبیان" (شهیدآباد) و سد "بستان‌خانی" دیدگان، از بلوک‌های سنگی تراش خورده چهارگوش به صورت خشکه چین و بست‌های فلزی دُم چلچله‌ای، استفاده شده است.

او در ادامه تشریح چگونگی ساخت این سازه‌های آبی، گفت: پیکره اصلی سدها نیز منسجم و با هسته خاک رس ایجاد و برای استحکام و پایداری آنها از لاشه سنگ‌های طبیعی برای پوشش تمامی سطح هسته استفاده شده است. روشی که امروزه نیز در ساخت بسیاری از سدهای خاکی به کار گرفته می‌شود.

کرمی با بیان اینکه آبراه‌ها و شبکه های انتقال آب نیز بخش دیگری از مهندسی مدیریت آب در منطقه محسوب می‌شود که طراحی آن به شکلی بوده که آب را به دورترین نقطه ممکن برساند، گفت: در این راه حجم بسیار زیادی از تپه ماهوری‌ها برداشت شده، بخش‌های مختلفی از صخره‌ها در مسیرهای کوهستانی برش خورده و در زمین های هموار میزان زیادی خاکبرداری شده تا نتیجه این کار بزرگ، همانی باشد که در اندیشه طراحان و مجریان این سیستم بوده است، یعنی بهره مندی همه مناطق مرتبط با پایتخت هخامنشی پاسارگاد از آب. 

سد "بستان‌خانی الگوی سدسازی دوران ایران باستان

سرپرست تیم کاوش سد هخامنشی "بستان خانی" دیدگان در خصوص این سازه آبی نیز بیان کرد: این سد بزرگترین و مهمترین سد تاریخی منطقه و دارای ارزش و اعتبار بسیار زیادی از لحاظ قدمت، تکنیک ساخت و کاربری است و در واقع شناسنامه و الگوی سدسازی در گستره سرزمین ایران باستان محسوب می‌شود؛ شوربختانه این سد در سال های اخیر در دو مرحله مورد تجاوز و تخریب سودجویان و حفاران غیرمجاز قرار گرفته و آسیب های زیادی به آن وارد شده است. 

کرمی در رابطه با اجرایی شدن عملیات حفاظت، مرمت و ساماندهی پس از این کاوش، گفت: با توجه به اهمیت و اعتبار این اثر تاریخی و لزوم شناخت و مطالعه آن از تاریخ ۲۵ شهریور امسال کاوش باستان شناسی در قسمت هایی از این سد آغاز شده است و امید می رود دانش و آگاهی ما در زمینه های مختلف در ارتباط با سد بستان خانی افزایش یابد و همچنین بتوانیم پس از کاوش عملیات حفاظت و مرمت و ساماندهی این سد را اجرایی کنیم.

سرپرست کاوش سد بستان‌خانی دیدگان از شناسایی ساختار جدید معماری در این سازه آبی خبر داد و گفت: در ادامه کاوش باستان شناسی سد هخامنشی بستان خانی دیدگان چند ساختار معماری که در ساخت آنها بلوک های چهارگوش تراش خورده به کار رفته شناسایی شده و مطالعات و بررسی در ارتباط با نقشه و کارکرد آنها در خال انجام است.

حمیدرضا کرمی با تاکید بر ویژگی های منحصر به فرد این سد را از شاخص ترین سازه‌های آبی تاریخی دانست و گفت: سد بستان خانی دیدگان با بلندای تاج ۲۱ متر، درازای ۱۷۰ متر و پهنای ۷۰ متر در کف دره بزرگترین سد دوران هخامنشی در سرزمین ایران به شمار می آید که گسترده دریاچه آن نزدیک به ۲۰۰ هکتار می رسیده است.

وی در خصوص برنامه های آتی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد، گفت: برنامه ما این است که کاوش ها در سد بستان خانی ادامه یابد تا بتوانیم ساختارهای معماری آن را شناسایی کنیم و پس از آن کار مرمت و ساماندهی سد را آغاز کنیم.

کرمی با اشاره به لزوم ایجاد شرایط حضور پژوهشگران و گردشگران در این منطقه تاریخی گفت: امیدواریم این اثر بی همتا به همراه دیگر سازه های آبی هخامنشی که شاهکار مدیریت و مهندسی آب به شمار می‌رود از سوی مسئولین مورد توجه قرار گیرد تا ضمن انجام مطالعات و افزایش دانش در این زمینه، بتوانیم این مجموعه ارزشمند را حفاظت و نگهداری کرده و زمینه بازدید علاقه مندان، پژوهشگران و گردشگران را از این مجموعه ارزشمند فراهم کنیم.

انتهای پیام