پس از ماه‌ها تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل، این سازمان تن به خواسته ایالات‌متحده نداد و تحریم تسلیحاتی ایران را پایان یافته اعلام کرد، هر چند آمریکایی‌ها معتقدند همچنان تحریم تسلیحاتی ایران ادامه دارد.

با پایان یافتن تحریم تسلیحاتی کشورمان از ۱۸ اکتبر، هم‌اکنون ایران می‌تواند به طور آزادانه با هر کشوری بخواهد تجارت سلاح کند و به واردات و صادرات انواع سلاح‌ها بپردازد. رژیم صهیونیستی با ابراز انزجار از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران خواستار هر چه قدرتمندتر شدن خود از نظر نظامی شد.

روسیه و چین هم با استقبال از پایان تحریم تسلیحاتی ایران از آمریکا خواستند بیش از این ایران را تحریک نکند.

سؤال اصلی در این بین این است که با پایان این تحریم‌ها راهبرد تسلیحاتی ایران در آینده چگونه خواهد بود و ایران با چه کشورهایی بهتر می‌تواند به تجارت اسلحه بپردازد؟

برای بررسی بیشتر این موضوع ایسنا با علی امیدی- استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:

لغو تحریم تسلیحاتی، پیروزی بر یکجانبه‌گرایی آمریکاست

امیدی با بیان اینکه پایان تحریم تسلیحاتی ایران دو نتیجه ملموس دارد، گفت: نخستین نتیجه آن پیروزی جامعه بین‌الملل و ایران بر یکجانبه گرایی آمریکا است. دولت آمریکا هنوز ادعا دارد این تحریم‌ها و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل پابرجاست، اما سازمان ملل و دیگر کشورهای جهان این ادعای آمریکا را رد می‌کنند. این شکست ایالات متحده نقطه عطفی در مناسبات بین‌المللی محسوب می‌شود و با توجه به جلو زدن اقتصاد چین از آمریکا پایان هژمونی ایالات‌متحده قابل تصور است.

وی افزود: پایان تحریم تسلیحاتی ایران نشان می‌دهد اگر برای رسیدن به اهداف بلندمدت تدبیر داشته و صبور باشیم و سعی کنیم تعامل سازنده با جامعه بین‌المللی داشته باشیم ثمرات بسیار مثبتی برای کشور در پی خواهد داشت و گره‌ای را که می‌توان با دست باز کرد نباید با دندان باز کرد.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان با بیان اینکه پایان تحریم تسلیحاتی یک موفقیت دیپلماتیک برای ایران محسوب می‌شود، تصریح کرد: در بعد نظامی درست است که در ساخت بسیاری از تسلیحاتِ پیشرفته به خصوص موشک پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم، اما در بعضی از جهات ضعف اساسی داریم. در خصوص جنگنده‌های پیشرفته کمبود اساسی داریم و ناوگان هوایی کشور فرسوده است.

امیدی ادامه داد: در داشتن بالگرد، جنگنده و هواپیمای مسافربری ضعف‌های اساسی داریم و ناوگان هوایی ایران به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا یکی از فرسوده‌ترین ناوگان‌ها در جهان است. باید از این فرصت پیش آمده استفاده کنیم تا ناوگان هوایی کشور را به روز کنیم.

تجارت اسلحه سود زیادی به همراه دارد

وی افزود: در زمینه داشتن رادارهای پیشرفته نیز دارای ضعف هستیم و تولید این رادارها تکنولوژی پیشرفته‌ای را طلب می‌کند. رفع این تحریم‌ها می‌تواند کمک زیادی به رفع این مشکل کند. از طرف دیگر یکی از تجارت‌های پر رونق جهان تجارت اسلحه است و ایران می‌تواند به هم‌پیمانان خود که در برابر سلطه جهانی برخی کشورها مبارزه می‌کنند سلاح بفروشد و اگر با این نگاه و اهداف به موضوع نگاه کنیم فروش سلاح از نظر اخلاقی هم مشکلی ندارد.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، یادآور شد: اسلحه قیمت مشخصی در بازارهای جهانی ندارد که مثلاً بر اساس عرضه و تقاضا باشد. بازار تسلیحات به نوعی بازاری انحصاری است و یکی از ستون‌های اقتصاد آمریکا تجارت سلاح است. در نتیجه اگر بتوانیم سرمایه‌گذاری عظیم بعد از انقلاب در زمینه خودکفایی صنعت نظامی را تجاری کنیم می‌توانیم درآمد بسیار خوبی داشته باشیم و صنایع نظامی کشور را بهسازی و نوع سازی کنیم.

صنعتی که نتواند در بازار جهانی رقابت کند محو می‌شود

امیدی افزود: در کل هر صنعتی که بتواند در بازار جهانی حضور موفقی داشته باشد صنعتی موفق و پابرجا خواهد بود، اما صنعتی که نتواند در بازار جهانی حضور موفق داشته باشد و رقابت کند دیر یا زود این صنعت از بین خواهد رفت و این موضوع در خصوص تسلیحات و صنایع نظامی هم صدق می‌کند.

وی اظهار کرد: بنابراین راهبرد تسلیحاتی ایران در آینده به سمت صادرات و واردات خواهد رفت. اگر می‌خواهیم فضا را تسخیر کرده و موشک‌های استراتژیک قاره‌پیما تولید و در برابر تجاوز آمریکا بازدارندگی ایجاد کنیم تکنولوژی بالایی را طلب می‌کند. البته این نکته که آیا کشورهای صاحب فناوری این تکنولوژی را در اختیار ما قرار خواهند داد یا خیر بحث دیگری است، اما از نظر قانون بین‌المللی دیگر نمی‌توانند ایران را از خرید و فروش سلاح محروم کنند.

ایران نیازهای تسلیحاتی خود را از چین و روسیه تأمین می‌کند

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت: در زمینه خرید سلاح ایران نیازهای خود را می‌تواند از طریق روسیه و چین تأمین کند چرا که کشورهای اروپایی به ایران سلاح نخواهند فروخت. البته باید واقع بین باشیم، معمولاً در تجارت اسلحه یا باید پول نقد داد یا تهاتر کالا کرد. ایران تا اطلاع ثانوی از این دو مزیت بی‌بهره است، چراکه نه پول نقد داریم نه کالا. در نتیجه لغو این تحریم‌ها بیش از اینکه تأثیر کوتاه مدت عملی داشته باشد بیشتر بعد معنوی و غیرمادی این موضوع یک موفقیت در کارنامه سیاسی ایران محسوب می‌شود.

امیدی افزود: هم‌اکنون حدود ۴۰ میلیارد دلار از پول‌های ایران در بانک‌های خارجی بلوکه است که تنها نیمی از این پول در بانک‌های چین بلوکه شده است. این امر نشان می‌دهد که در شرایط تحریم چین و روسیه هم با ایران همراهی کامل ندارند. همچنین قرار بود روس‌ها به ما هواپیمای مسافربری و جنگنده‌های سوخو بفروشند که شرکت سوخو اعلام کرد به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند این فروش را انجام دهد.

ایران بیشتر روی صادرات سلاح تمرکز کند

وی ادامه داد: فعلا ترامپ در آمریکا سر کار بوده و سایه تحریم‌های اقتصادی هم احساس می‌شود و هنوز بایدن رئیس‌جمهور نشده است و معلوم نیست با آمدن احتمالی بایدن اوضاع به چه سمتی برود. در نتیجه عملاً تجارت اسلحه‌ای انجام نخواهد شد و بیشتر ابعاد سیاسی این موضع مهم است و ایران کماکان باید روی پای خود بایستد.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: البته ایران فعلاً می‌تواند بیشتر روی صادرات سلاح تمرکز کند هرچند این امر هم با محدودیت‌هایی مواجه است. این صادرات را فعلاً می‌توانیم به کشورهای هم‌پیمان خود داشته باشیم که متأسفانه این هم‌پیمانان از نظر مالی کمی ضعیف هستند. برای مثال این صادرات می‌تواند به کشورهای سوریه، یمن و ونزوئلا انجام شود.

صادرات سامانه ضد هوایی بسیار پول‌ساز است

امیدی افزود: برخی از کشورها مانند ترکیه که بخش اعظم نیازهای نظامی خود را از طریق آمریکا تأمین می‌کنند برای خرید سلاح از ایران با محدودیت مواجه هستند چراکه می‌ترسند اگر آمریکا متوجه این خرید شود در آینده از فروش سلاح به آنان خودداری کند. بنابراین در کوتاه مدت نتیجه ملموسی نخواهد داشت، اما به هر حال پتانسیل خوبی وجود دارد که ایران سامانه‌های ضد موشکی و هوایی خود را به دیگر کشورها عرضه کند.

وی اظهار کرد: فروش این سامانه‌ها می‌تواند یک صنعت بسیار پول‌ساز برای کشور باشد و با استقبال کشورهای خریدار روبرو خواهد شد چرا که کارآیی این سامانه‌های ضد موشکی و هوایی طبق شنیده‌ها در حد سامانه "اِس ۴۰۰" روسیه است. پس اگر شرایط نرمالی پیش بیاید و یک مدیریت اصولی برای این منظور داشته باشیم بالقوه می‌تواند پول‌ساز باشد و نیازهای ارزی کشور را تأمین کند.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در پاسخ به این سؤال که ایران هم‌اکنون چه سلاح‌هایی را می‌تواند به دیگر کشورها بفروشد؟ گفت: در زمینه فروش موشک می‌توانیم موفقیت زیادی به دست بیاوریم چراکه ایران هم‌اکنون توانایی ساخت انواع موشک‌ها از قبیل زمین به زمین، هوا به زمین، ساحل به دریا و زمین به هوا را دارد. پس در زمینه فروش موشک مزیت نسبی داریم و این‌گونه که می‌دانیم در زمینه صنعت ضد هوایی و سامانه‌های ضد موشکی می‌توانیم صادرات خوبی داشته باشیم.

امیدی خاطرنشان کرد: در خصوص فروش مهمات جنگی هم می‌توانیم موفق عمل کنیم. در خصوص تولید سلاح‌های سبک باید بهتر عمل کنیم تا کارآیی این سلاح‌ها ثابت شود. البته فروش سلاح سبک زیاد پول‌ساز نیست هر چند باید در این خصوص هم اقدام کنیم. اما فروش هر سامانه ضد هوایی حداقل ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ایجاد می‌کند.

وی افزود: امنیت یک کشور شوخی‌بردار نیست و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی هر کشوری در گروی داشتن امنیت است. ایران در یک جغرافیایی قرار گرفته که همیشه چالش‌های امنیتی دارد و در زمان پهلوی هم که شاه یک رابطه متوازن با شرق و غرب داشت با عراق چالش امنیتی و نظامی داشت. در نتیجه جغرافیای کشور به گونه‌ای است که چالش امنیتی را در پی خواهد داشت و طبیعی است که بخشی از منابع برای تأمین امنیت صرف شود، اما این هزینه‌ها باید حساب شده باشد تا به اقتصاد کشور فشار وارد نکند.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت: صنایع نظامی ایران در مقایسه با قبل از انقلاب پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است. صنعت اگر رقابتی نباشد در پیشرفت دچار مشکل می‌شود. بنابراین صنایعی شکوفا و بالنده خواهند بود که بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند.

انتهای پیام