مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با ایسنا درباره لغو خودکار محدودیت‌های تسلیحاتی ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۷ مهرماه و رویکرد جامعه بین‌الملل به این رویداد گفت: نگاه جامعه بین‌الملل به مسایل حقوقی، اقتصادی، هسته‌ای و نظامی و هرگونه فعالیت و مسایل مربوط به ایران بر تفاهم سال ۲۰۱۵ (برجام) متمرکز است. بر اساس آن تفاهم از ایران درخواست شد برای محدودسازی غنی‌سازی در سطح و میزان در حالی که هیچ سندی مبنی بر انحراف ایران از مسیر صلح آمیز وجود نداشت با این حال ایران این مساله را برای راستی آزمایی و اطمینان جامعه بین‌الملل پذیرفت علاوه بر این محدودیت های دیگر هسته‌ای را نیز ایران پذیرفت که در نوع خود قابل توجه بود. در مقابل غرب پذیرفت در ازای این راستی آزمایی مرحله‌ای محدودیت‌های ملی و بین‌المللی ایران تحت تاثیر موضوع هسته‌ای برداشته شود و در پایان حتی ایران می‌توانست غنی‌سازی عادی مثل هر کشور دیگری برای اهداف صلح آمیز داشته باشد.

وی افزود: جامعه بین‌الملل منهای آمریکا هم چنان بر این تفاهم و اعتبار آن تاکید دارد و بر همین اساس آنچه بر مبنای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ وجود دارد را تایید می کند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که قطعنامه‌هایی از جمله قطعنامه ۲۲۱۶ یمن و لبنان و غیره وجود دارد که بر اساس آن باز هم تحریم های تسلیحاتی را شامل می‌شود؟ اظهار کرد: در آن قطعنامه‌ها تمامی کشورهای دنیا خطاب قرار گرفته‌اند و این گونه نیست که از ایران نام برده باشد. به طور اساسی هیچ قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل وجود ندارد که جمهوری اسلامی ایران از تعامل های تسلیحاتی با سایر کشورها بر آن اساس محروم شده باشد. تلاش شد در آخرین قطعنامه درباره یمن نام ایران را بیاورند که آن تلاش هم شکست خورد.

ذاکریان با اشاره به تاثیر لغو محدودیت تسلیحاتی ایران که از ۱۳ سال گذشته به بهانه فعالیت های هسته‌ای ایران اعمال شده است، گفت: در این راستا همه محدودیت هایی که در گذشته بوده است، صفر می شود اما این که در عمل شاهد قرارداد نظامی میان ایران و کشورهای دیگر به طور وسیع باشیم، بر می‌گردد به این که نیازهای استراتژیک و لجستیکی کشور در حوزه دفاعی چیست. یا تا چه اندازه علاقه مندی میان ایران و کشورهای دیگر برای همکاری در این زمینه وجود دارد. به علاوه همان قدر که قبل از این تحریم، ایران نیاز استراتژیک به تجهیزات دفاعی و ضرورت تامین آن از خارج وجود داشته است الان هم باید در همان سطح به مساله نگاه شود، با این تفاوت که قبلا شاید برای نقل و انتقال مالی و لجستیکی هرگونه تجهیزات مشکلی نداشتیم اما الان در حوزه نقل و انتقالات مالی و ترانزیتی تحریم هستیم و این مانع ایجاد می کند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: لغو محدودیت های تسلیحاتی تکه‌ای از تفاهم‌های برجامی است و برجام را نباید بخشی دید، بلکه باید همه مسایل مالی، هسته‌ای، سیاسی، حقوقی و نظامی آن را در یک سبد و مرتبط به هم دید.

وی در رابطه با رویکرد کشورهای عضو شورای امنیت و نیز جامعه بین‌الملل پس از ۲۷ مهرماه گفت: آنچه مسلم است اینکه آمریکا به اجرای برجام تن نداد و آن را ترک کرد و سایر کشورها را هم برای همراهی با خود دچار مزاحمت کرد که این نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. کشورهای مختلف به ویژه کشورهای عضو برجام باید تلاش کنند تا کانال سیاسی و مذاکره و رایزنی‌های دو جانبه و چندجانبه فعال شود تا از این مسیر در گذر زمان راهکاری به دست آید و در این راستا مهم است که کشورهای عضو برجام سهم بیشتری را داشته باشند. از سویی چین و روسیه که سیاستگذاری‌های توامان همکاری و ستیز با آمریکا دارند در این چارچوب نقش مهمی خواهند داشت. در ایران مهم است که برای همبستگی ملی و عبور از این شرایط تعاریف تازه‌ای از همکاری و ستیز ارایه شود. تعاریف کلاسیک ایران از امنیت، قدرت، استقلال، پیشرفت، نفوذ و اعتبار در نظام بین‌الملل نیازمند بازبینی اساسی است.

ذاکریان در پاسخ به این پرسش که آمریکا در چند ماه اخیر بسیار تلاش کرد تا با استفاده از زور و قدرتش در شورای امنیت سازمان ملل رفع این محدودیت‌ها را لغو کند، اما جامعه بین‌الملل با او همراهی نکرد، گفت: آمریکا اقدامات زیادی در این راستا و فشار حداکثری به ایران برای کشاندن او به پای میز مذاکره انجام داد اما موفق نشد. آنها هر مهره این شطرنج را که جلو بردند به نتیجه نرسیدند. تلاش برای صدور قطعنامه جدید رای نیاورد، سرنگونی دولت و حکومت ایران طبق آنچه جان بولتون مدعی بود در ۲۰۱۹ اتفاق می‌افتد، روی نداد، در مساله اسنپ بک کشورها و اعضا با وجود اینکه  رییس شورای امنیت تغییر کرد، بازنده بود. از این رو معتقدم برای ایران یک برد سیاسی و بین‌المللی این مساله به همراه داشت در حالی که آمریکا در بعد سیاسی باخت و در بعد اقتصادی هم بردی نداشت، هر چند توانست اقتصاد ایران را متاثر سازد. به همین دلیل است که اصرار بر بازبینی تعاریف ایران از مفاهیم کلیدی روابط بین‌الملل دارم تا برد سیاسی را به بهره‌وری اقتصادی نزدیک کند. 

این حقوقدان درباره تحریم‌های اخیر که ۱۸ بانک و نهاد مالی ایران را مجدد در لیست تحریم‌ها قرار داده است، گفت: این حرکت‌ها شکست خورده و تبلیغاتی است. آمریکا هیچ وقت نتوانست رفتار ایران را با این اهرم تغییر دهد. تحریم‌های پیاپی نشان دهنده شکست عمیق آنها در پیشبرد سیاست‌شان است و با این رفتار، آمریکا دارد هر چه بیشتر رهبری سیاسی جهانی‌اش را از بین می‌برد. اگر تحریم‌های این چنینی تاثیر داشت، مواضع سیاسی، هسته‌ای و منطقه‌ای ایران باید دستخوش تغییر می‌شد. این در حالی است که تحریم‌ها خللی در مواضع ایران پدید نیاورده است. همین نکته نشان می‌دهد آمریکا به شدت از تعیین ساختار نظام بین‌الملل بازمانده است. برای مثال در بحث صلح اعراب و اسراییل شاهد هستیم که امارات و بحرین به سمت عادی سازی روابط با اسراییل آمده‌اند و این سوال جدی مطرح است که این دو کشور کجای کار صلح اعراب و اسراییل هستند؟

وی در پاسخ به این که همراهی جامعه بین‌الملل با رفع محدودیت های تسلیحاتی ایران در ۲۷ مهر ماه تا چه اندازه بر وجهه بیرونی سیاست خارجی آمریکا و شخص ترامپ اثر دارد؟ اظهار کرد: وجهه بیرونی ترامپ همین الان هم مخدوش است. در نظام بین‌الملل کشورها رفتار او را رد می‌کنند و در داخل آمریکا هم ترامپ با این مساله رو به رو است و یک همبستگی ملی برای رهبری ترامپ وجود ندارد. معتقدم در روز ۲۷ مهرماه اگر بهره‌برداری سیاسی و بین‌المللی خوب و کافی از این مساله از سوی سایر کشورها و اعضای برجام شاهد باشیم ولو این که کشورها سلاحی به ایران نفروشند و از ایران نخرند، می‌تواند در دومینوی شکست ترامپ موثر باشد.

انتهای پیام