درگذشته بین باغستان و خانه‌های مردم هیچ حائلی وجود نداشته و باغستان در ادامه بافت و در پیوند عمیق با نظام معماری شهر قزوین عمل می‌کرد به‌طوری‌که در بخش‌های مختلف خانه‌های تاریخی قزوین محلی برای نگهداری و فرآوری محصولات باغستان اختصاص داشته است، اما حالا با گذر زمان و به بهانه توسعه، بخش عظیمی از باغستان سنتی قزوین از بین رفته است.
باغستان سنتی قزوین، یک اکوسیستم است که به حفاظت، پایداری و ارتقای کیفیت نیاز دارد، آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد، این است که مدیران شهری باید شهر را با پیکره اطراف آن موردتوجه قرار دهند تا حیات شهری تداوم داشته باشد.
سعید دقیقی، رئیس کمیسیون املاک و مستغلات شورای شهر قزوین در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اهمیت حفظ باغستان تصریح می‌کند: ایجاد سازمانی به نام باغستان در حیطه وظایف شهرداری نبوده است وقتی این سازمان تشکیل می‌شود، نشان می‌دهد که رویکرد مدیریت شهری برای حفظ باغستان و ارتقاء بافتی است که تخریب‌شده است.
وی ادامه می‌دهد: نگاه دوره پنجم شورای شهر حفظ باغات سنتی قزوین است و تاکنون نیز تلاش زیادی در این حوزه صورت گرفته، شورای شهر و شهرداری هرسال بودجه‌ای برای سازمان باغستان در نظر می‌گیرند که این بودجه طی چند سال گذشته با افزایش همراه بوده است.
سیاوش طاهرخانی، شهردار قزوین نیز به ایسنا می‌گوید: درحالی‌که باغستان در حوزه شهرداری نبوده در حوزه باغستان سنتی قزوین پروژه عمرانی و مواردی از قبیل علف‌زنی، نگهداری و زنده نگه‌داشتن، لوله‌گذاری و دریچه گذاری انجام دادیم، همچنین مدیرعامل جدید باغستان کاملاً بر باغستان اشراف دارد و برای احیا و زنده نگه‌داشتن باغات سنتی قزوین کمک می‌کنیم.
وی ادامه می‌دهد: پروژه‌های شهرداری هیچ ضربه‌ای به باغستان نمی‌زند و ما نه‌تنها هیچ تعدی به باغستان نکردیم بلکه در حوزه حفظ باغستان همراه مردم هستیم و دوست داریم که باغستان را حفظ کنیم حتی یک باغ‌موزه میراثی در دستور کار قراردادیم که برای احیای آن از مشاور در سطح کشوری استفاده می‌کنیم در این پروژه باغ در وضع موجود دست نمی‌خورد و به روش سنتی آن را احیا می‌کنیم.
فرج‌الله فصیحی عضو شورای شهر قزوین در گفت‌وگو با ایسنا تأکید می‌کند: شورای شهر هرسال برای باغستان به‌طور متوسط بودجه ۳ و ۲ میلیارد تومانی در نظر می‌گیرد، امسال نیز ۴ میلیارد تومان اعتبار برای حمایت از باغستان در نظر گرفته‌شده و اقداماتی از قبیل آب‌رسانی و نهرسازی، کانال کنی، تأمین راه‌های دسترسی به باغ در دستور کار قرارگرفته است که طی آن تخریب باغستان به حداقل می‌رسد.
وی یادآور می‌شود: تصور می‌کنم که شهرداری در مقایسه با سایر دستگاه‌ها مانند جهاد کشاورزی که مستقیماً مسئولیت دارند، نه‌تنها برای تخریب باغستان تلاش نمی‌کند بلکه در حفظ و نگهداری باغستان فعالیت دارد.
قرارگیری باغستان قزوین در محدودهٔ شهری و پیوستگی آن با هویت و محیط‌زیست شهری ازجمله ویژگی منحصربه‌فرد باغستان سنتی قزوین است و انتظار می‌رود توسعه شهری به‌گونه‌ای ادامه پیدا کند که حفظ باغستان موردتوجه قرار بگیرد، طی چند سال گذشته شاهد ساخت‌وسازهای جدید در حریم باغات بودیم که برخی از آن‌ها با مشارکت نهادهای دولتی و عمومی صورت گرفته و آسیب جدی به باغستان وارد کرده است.
احداث پل‌های قدس، امام رضا (ع) و خلیج‌فارس ازجمله اقدامات عمرانی صورت گرفته توسط مدیریت شهری است که منجر به تخریب مستقیم بخش‌هایی از باغستان سنتی قزوین و تغییر کاربری بخش‌های دیگری از آن شده است، این پروژه‌ها مخالفت فعالان محیط زیستی را به همراه داشت، پروژه‌های نسیم شمال و کمربندی شرق نیز پروژه‌های جدید مدیریت شهری است که سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی با ادامه روند ساخت آن‌ها مخالف هستند، اما نگاه مدیریت شهری به این پروژه‌ها چیست؟
پل امام رضا(ع) نمونه احترام به باغستان است
حکمت الله داوودی رئیس شورای شهر قزوین در گفت‌وگو با ایسنا تأکید می‌کند: مدیریت شهری بدون مجوز شورای عالی معماری، هیچ پروژه‌ای را اجرایی نمی‌کند، شورای عالی شهرسازی و معماری متشکل از ۱۳ وزارتخانه است که همه آن‌ها مدافع محیط‌زیست هستند بنابراین عدم اجرای مصوبات این شورا در محدوده اختیارات شهرداری نیست.
وی می‌گوید: پل امام رضا (ع) یکی از پروژه‌هایی است که دوره قبل توسط شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب‌شده بود، این پل از وسط باغستان عبور می‌کرد و تکمیل آن تخریب باغستان را در برداشت، علی‌رغم اینکه هزینه کلانی برای این پروژه صورت گرفته بود شورای پنجم طرح تغییر مسیر پل به‌طوری‌که آسیب کمتری به باغستان بزند را به شورای عالی و معماری پیشنهاد کرد، با توجه به اهمیت باغستان مورد موافقت قرار گرفت و این پل طوری طراحی شد که در آینده نیز امکان تخریب باغستان وجود نداشته باشد.
فرج‌الله فصیحی رامندی دیگر عضو شورای شهر قزوین، مدیریت شهری را حافظ باغستان می‌داند و می‌گوید: برای اینکه باغستان آسیب نبیند بسیاری از پروژه‌های استانی و شهری را تغییر دادیم، پروژه کمربندی جنوب ۳۰ سال است که تصویب‌شده و با اجرای آن حدود ۷۰ هکتار از باغ‌های جنوب قزوین که آباد است از بین می‌رود، به‌منظور جلوگیری از تخریب باغستان و به‌جای این کمربندی پل دوطبقه بلوار جمهوری اسلامی را اجرا کردیم.
وی تأکید کرد: ادامه پل از مصلی به پل ابوترابی متصل می‌شد که طی آن ۵/۳ هکتار باغستان از بین می‌رفت، شورای پنجم به‌منظور حفظ باغستان مسیر آن را تغییر داد، اگرچه ازنظر هندسی و مهندسی اجرای آن درست نیست اما به‌منظور جلوگیری از تخریب باغستان کمربندی را به‌صورت اریب اجرا و هزینه سنگین ۲۵۰ میلیارد تومانی به شهر تحمیل کردیم تا تخریب باغات به حداقل برسد.
نسیم شمال به باغستان تعرض نمی‌کند
دقیقی با اشاره به پروژه نسیم شمال، اظهار می‌کند: نسیم شمال جاده ترانزیتی شهر قزوین بوده و مسافرها از شهرهای دیگر توسط این جاده وارد شهر قزوین می‌شدند، شهروندان قزوینی و افرادی که از نسیم شمال عبور می‌کردند نسبت به این معبر معترض و خواستار تعریض معبر بودند.
وی خاطرنشان می‌کند: علی‌رغم اینکه تعریض آن در حیطه وظایف راه و شهرسازی است، برای این پروژه بودجه تخصیص دادیم و تلاش کردیم که این مسیر را به‌گونه‌ای آماده‌سازی کنیم که سلامت شهروندان حفظ و ازلحاظ پوشش زمین و سطح آسفالت شرایط خوبی ایجاد شود، همچنین در این پروژه هیچ‌زمینی که متعلق به باغستان باشد را تخریب نکردیم.
سیاوش طاهرخانی شهردار قزوین نیز ادامه می‌دهد: نسیم شمال بستری برای تردد شهروندان و محلی است که لوله گاز ازآنجا عبور کرده است بنابراین دستگاه‌های دیگر متولی هستند اما با توجه به تقاضای شهروندان به‌عنوان شهردار یک‌تنه جلو آمدم.
وی یادآور می‌شود: ما به‌هیچ‌وجه خارج از مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی اقدام نمی‌کنیم و بدون مصوبه حتی یک بوته را از بین نمی‌بریم، طبق مصوبه این پروژه تعدی ندارد و یک درختچه نیز حذف نمی‌شود، تأکید می‌کنم که پروژه نسیم شمال به باغستان آسیبی نمی‌زند.
ساخت کمربند شرقی به‌هیچ‌وجه متوقف نمی‌شود
داوودی بابیان اینکه پروژه کمربند شرقی کمترین مداخله در باغستان را دارد، می‌گوید: پروژه کمربند شرق نیز قبل از شورای پنجم تصویب‌شده بود و با توجه به تخریبی که برای باغستان داشت ما روند ساخت را متوقف کردیم و مسیر پروژه را تغییر دادیم تا کمترین آسیب به باغستان را داشته باشد.
دقیقی نیز بابیان این موضوع خاطرنشان می‌کند: کمربند شرقی رینگ شهر را کامل می‌کند، شورای شهر در دوره‌های قبل این طرح را شروع کردند و ما تلاش می‌کنیم که این پروژه به‌صورت ابتر نماند درعین‌حال که ما به حریم باغستان ورود پیدا نمی‌کنیم، ممکن است تعداد کمی درخت تحت تأثیر قرار بگیرد که آن‌ها را نیز به باغات دیگر جابه‌جا می‌کنیم.
وی درخصوص پروژه کمربندی شرق که داشتن و نداشتن پیوست زیست محیطی آن همچنان در هاله‌ای از ابهام است به ایسنا می‌گوید: کمربندی شرق پروژه کاملاً محیط زیستی است و موضوعات مرتبط با عرض رودخانه، سیل، سیلاب و مسائل محیط زیستی موردتوجه قرارگرفته است؛ پروژه کمربندی شرق چند نگاه مختلف دارد که شامل پوشش فضای سبز، مسیر پیاده‌روی، مسیر دوچرخه‌سواری، توجه به ورزش همگانی، اثرات مثبت بر حمل‌ونقل و ترافیک است، درواقع این مسیر در جهت ارتقا سلامت شهروندان و کیفیت زندگی طراحی‌شده است.
ناگزیر هستیم که یک‌گوشه باغستان را از بین ببریم
این عضو شورای شهر قزوین یادآور می‌شود: این پروژه هیچ نگاه تخریبی به باغستان نخواهد داشت و عرض رودخانه نسبت به زمانی که پر آب است، ۳ تا ۴ برابر بازسازی‌شده تا خطر سیلاب وجود نداشته باشد.
فصیحی نیز خاطرنشان می‌کند: در برخی پروژه‌ها مجبورید مسیری را انتخاب کنید که آسیب را به حداقل برساند، نمی‌گوییم که کمربندی شرق لبه باغستان را نمی‌گیرد اما این امر اجتناب‌ناپذیر است، برای اینکه کمربند شرق و اتصال پل امام رضا (ع) به پل ابوترابی صورت بگیرد ناگزیر هستیم که یک‌گوشه باغستان را از بین ببریم.
وی تصریح می‌کند: این روند درگذشته در شهر و کشور اتفاق افتاده است، برای مثال شهریار قبلاً باغ میوه و سبزیجات بوده که امروز به منطقه مسکونی تبدیل‌شده است، بلوار مدرس و خیام نیز مسیری بوده که درگذشته باغ بوده و امروز به منطقه مسکونی و تجاری تبدیل‌شده است، امروز شهرها بزرگ‌تر شده و این امر تأثیرگذار است منتها باید تأثیر را به حداقل برسانیم.
این عضو شورا بیان می‌کند: باغستان قزوین ۴ هزار هکتار بوده و هم‌اکنون ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار است، هیچ تضمینی نمی‌توانیم داشته باشیم که تمام آن را حفظ کنیم چراکه روند شهرنشینی، توسعه و احداث پروژه‌ها تغییر را به شهرها می‌آورد و نمی‌توانیم این را نادیده بگیریم.
سیاوش طاهرخانی شهردار قزوین نیز بیان می‌کند: طرح کمربند شرقی را جابه‌جا کردیم تا کمترین آسیب به باغستان متحمل شود؛ وقتی مصوبه است ناگزیر هستیم که آن را اجرا کنیم و مسیری که کمترین درخت دارد را انتخاب و تملک کردیم.
وی خاطرنشان می‌کند: کمربند شرقی از میدان شورا به پیامبر اعظم ازآنجا به پل ابوترابی و ازآنجا به پل امام رضا (ع) با کمترین آسیب به باغستان متصل شود، برای این پروژه میلیاردها تومان هزینه شده و این رینگ باید تکمیل شود، از طرفی کمربندی شرقی پروژه ترافیکی خوبی است و باعث تسهیل در رفت‌وآمد و حمل‌ونقل می‌شود.
شهردار قزوین یادآور می‌شود: این پروژه ممتدی مانند جریان آب است من هم داخل آن آمدم و باید همراه آن حرکت کنم، قول می‌دهم که این پروژه کمترین آسیب به باغستان را داشته باشد.
به گزارش ایسنا، در طراحی و توسعه شهری باید به‌گونه‌ای عمل شود که آثار ثبت‌شده در فهرست ملی کشور به‌هیچ‌عنوان آسیب نبیند، در راستای حفظ باغستان سنتی باید تلاش شود، چون وجود این اکوسیستم یک نعمت بزرگ برای شهر قزوین به شمار می‌رود و حفظ آن نقش مهمی در ایمنی شهر قزوین و سلامت مردم دارد.
توسعه همواره با تخریب همراه است
سعید دقیقی نیز خاطرنشان می‌کند: توسعه در هرجایی که صورت بگیرد همراه با تخریب است، این تخریب باید در برابر توسعه درصد پایینی داشته باشد، ما نمی‌توانیم توسعه همراه با عدم تخریب داشته باشیم، ما هیچ‌گونه ابنیه زمخت در سطح شهر ایجاد نکردیم که به‌واسطه آن سیما و منظر شهری از بین برود و در اجرای پروژه‌ها کیفیت زندگی شهروندان را موردتوجه قرار می‌دهیم.
وی تأکید می‌کند: رویکرد شورای پنجم نیز همواره حفظ باغستان بوده است، ما تلاش کردیم که پروژه‌های شهری به حالتی باشد که تخریب باغستان نداشته باشیم یا برای حفظ توسعه حداقل تخریب را داشته باشد.
فصیحی تأکید می‌کند: ضمن اینکه باید در حفظ محیط‌زیست کوشا باشیم، نباید دُگم و بسته فکر کنیم، اینکه بگوییم همه‌چیز باید همین‌طور باقی بماند موجب جمود فکری و رکود پروژه‌های عمرانی و پیشرفت شهر خواهد شد، ما باید تلاش کنیم که باغستان را حفظ کنیم اما باید بپذیریم که این امر در برخی موارد اجتناب‌ناپذیر است.
وی خاطرنشان می‌کند: فرض کنید که دستتان آسیب‌دیده است و برای اینکه سلامتی‌تان را حفظ کنید مجبور به قطع دست هستید، شما کدام را انتخاب می‌کنید؟ این اجباری است که باید در طبیعت بپذیریم و نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم.
باغستان یک اکوسیستم است
به گزارش ایسنا، باغستان صرفاً از چند درخت تشکیل نشده، بلکه آن‌را باید به عنوان یک اکوسیستم طبیعی دید. با از بین رفتن باغستان فقط چند درخت از بین نخواهد رفت که به سطحی‌ترین شکل ممکن بگوییم درختان را منتقل خواهیم کرد (که این موضوع هم عملاً امکان پذیر نخواهد بود)، باغستان بارش زمستان و بهار را در خودش جمع و حفظ می‌کند و به این ترتیب با مدیریت آب‌های سطحی، هم خودش از آب استفاده می‌کند و هم سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند؛ این چرخه است که اهمیت دارد و با از بین رفتن باغستان، نابودی خاک، آب‌های سطحی و زیرزمینی و سیستم اکولوژیک آن را شاهد خواهیم بود.
در واقع پروژه‌های توسعه شهری اکوسیستم باغستان را تهدید می‌کنند، بنابراین از مجموعه مدیریت کلان استان انتظار می‌رود نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده و ادامه این روند را متوقف کنند.
انتهای پیام
نظرات