در سال‌های اخیر با رشد تخریب‌های محیط زیستی در جهان، شاهد افزایش فعالان محیط زیست هستیم؛ این رواج دغدغه‌مندی به‌گونه‌ای است که اخیرا در اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در نیویورک، گرتا تونبرگ دختر نوجوان محیط زیستی جهان سخنرانی کرد.

در ایران  هم در ۱۰ سال اخیر انجمن‌های مردم نهاد محیط زیست و فعالان حقوق حیوانات و طبیعت افزایش پیدا کرده است. با این وجود اما حجم تخریب‌های محیط زیست و آزار و اذیت‌ حیوانات نه تنها کاهش نیافته بلکه به نظر می‌رسد افزایش نیز داشته است. در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان محیط زیست به دنبال پاسخ این پرسش بوده‌‎ایم که چرا باوجود افزایش افراد دغدغه‌مند محیط‌زیستی، مشکلات این حوزه آنچنان که باید کاهش پیدا نکرده است؟

مطالبه‌گری فعالان محیط زیست تنها مجازی انجام می‌شود

محمدحسن کلیدری، فعال محیط زیست در گفت‌وگو با ایسنا در این خصوص اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر افراد دغدغه‌مند و فعال محیط زیست نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است، اما مشکلات محیط زیستی کشورمان کم نشده است چرا که مطالبه‌گری تنها مجازی انجام می‌شود. وزن موضوعات محیط زیستی در فضای مجازی بیشتر از واقعی است. به عنوان مثال من برنامه درخت‌کاری در گروه تلگرامی 500 نفره خود می‌گذارم اما 300 نفر اعلام آمادگی می‌کنند و در روز برنامه تعداد خیلی محدودی می‌آیند. متاسفانه ما بیشتر اهل حرف هستیم تا عمل کردن. ما در فضای مجازی بیشتر و راحت‌تر صحبت می‌کنیم. در فضای مجازی کسی قرار نیست چیزی را هزینه کند. تعداد فعالان محیط زیستی، اجتماعی و فرهنگی مجازی، بیشتر از فعالان واقعی آن هستند.

وی می‌گوید: نگاه ما به حوزه محیط زیست احساسی شده است. اطلاعات افراد کم است. تنها منابع اطلاعاتی آن‌ها خبرها و مطالبی است که در فضای مجازی منتشر می‌شود. ما در فضای مجازی قهرمان‌های زیاد و به‌نامی داریم. در دنیای واقعی افراد عمل‌گرا بسیار کم هستند. هرساله روز 15 اسفند میلیون‌ها درخت در کشور ما کاشته می‌شود. اگر عملکرد محیط زیستی درست و نقشه راهی برای نگهداری این درخت‌ها بلد بودیم، در حال حاضر باید جنگل‌های ایران بیشتر از جنگل‌های آمازون می‌بود.

علی کشمیری، فعال محیط زیست نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر افراد دغدغه‌مند در حوزه محیط زیست افزایش پیدا کرده‌ که شاید یکی از دلایل آن افزایش افراد فارغ‌التحصیل در این زمینه است. فضای مجازی کمک کرده تا افراد حرف خود را بیان و مردم را به پویش‌ها دعوت کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که «چرا با وجود افزایش افراد دغدغه‌مند در حوزه محیط زیست، باز هم در زمینه حفظ و نگهداری محیط زیست موفق نبوده‌ایم؟»، عنوان کرد: باید این سوال را از محیط زیستی‌ترین دولتی که ادعا می‌کرد محیط زیستی است، بپرسیم. متاسفانه در تخصیص بودجه‌ها می‌بینیم که هیچ اتفاقی نمی‌افتد. در جنگل‌های زاگرس ما فعالان محیط زیست و مردم برای خرید دمنده پول جمع کردیم. مصوبه‌ای سازمان محیط زیست داشته مبنی بر اینکه سازمان برنامه و بودجه 30 میلیارد تومان هزینه‌های سوخت هلی‌کوپترهای آب‌پاش را تامین کند اما علی‌رغم پیگیری‌هایی که انجام شده بود، این پول پرداخت نشد. در همین مدت که ما زمین‌ها و مراتع زیادی از دست دادیم و فشار رسانه‌ای بالا گرفت، سازمان برنامه و بودجه طی نامه‌ای، 15 میلیاردتومان از این پول را داد  تا هواپیماها برای اطفاء حریق به آن منطقه بروند.

تجهیزات برای خاموش کردن جنگل‌ها داریم اما خاک می‌خوردند

این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: تجهیزات برای خاموش کردن جنگل‌ها وجود دارد اما متاسفانه در حال خاک خوردن است. این کار نوش دارو بعد از مرگ سهراب است. سازمان محیط زیست همچنان امکاناتی برای اطفاء حریق ندارد.  بودجه محیط زیست بسیار کم است. سازمان محیط زیست حتی جیره محیط بان را به سختی می‌دهد. امکانات و بودجه باید از طریق دولت تخصیص پیدا کند. ما نمی‌توانیم به همه عملکردهای سازمان محیط زیست خرده بگیریم چرا که با جیب خالی نمی‌توان کاری کرد.

مردم به سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی کمک نمی‌کنند

محسن میزانی، فعال محیط زیست نیز در این رابطه، می‌گوید: مشکلات محیط زیستی که در ایران برای ما اتفاق می‌افتد، بیشتر از آن است که نیاز به افزایش افراد دغدغه‌مند داشته باشد. در آتش‌سوزی‌های زاگرس ما شاهد کلاهبرداری از جیب مردم بودیم. کسانی که برای جذب فالوور در اینستاگرام، با گذاشتن شماره کارت و بازی با احساسات مردم به پول و یا شهرت برسند. ما هدف این افراد را نمی‌دانیم. باید ارگان‌های مشخص در کمک به حل اتفاق‌هایی مثل آتش‌سوزی، مشخص بوده و شناسنامه داشته باشند. وقتی چنین کلاهبرداری‌هایی رخ می‌دهد، دلسردی نسبت به گروه‌های محیط زیستی و افراد دغدغه‌مند بست داده می‌شود و همه زیر سوال می‌روند. این اتفاق‌ها برای آینده محیط زیستی ایران اصلا جالب نیست.

وی ادامه می‌دهد: مردم اعتماد خود را به این حوزه از دست می‌دهند. برخی سازمان‌های مردم نهادی که با هدف محیط زیستی تشکیل شده است، مسیر را اشتباه رفته و یا در مسیر خود با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند که کسی نتوانسته است آن را درک کند. مردم زیادی به خیریه کمک می‌کنند اما به سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی کمک نمی‌کنند. این مشکل سبب شده که سازمان‌های مردم نهاد با مشکلات مالی روبه‌رو شوند و اطلاع‌رسانی گسترده برای آگاهی مردم نداشته باشند.

سازمان‌های مردم نهاد در جذب نیروی داوطلب مشکل دارند

مدیر سازمان مردم نهاد آرتوان با اشاره به اینکه «سازمان مردم نهاد آرتوان با نام آریا توان شهر به ثبت رسیده است»، عنوان می‌کند: برای مثال سازمان مردم نهاد آرتوان از ابتدای فعالیت خود همچنان مشکل داشتن یک دفتر یا کارگاه را دارد . هزینه‌های اجاره بسیار بالاست. قطعا تا زمانی که جای ثابتی نباشد، دغدغه‌ها باقی می‌مانند. سازمان‌های مردم نهاد مشکل نیروی داوطلب را دارند که آرتوان نیز با چنین مشکلی روبه‌روست.  باتوجه به حمایت نشدن سازمان‌های مردم نهاد از طریق سازمان‌های دولتی، نگهداری نیروی داوطلب کار بسیار سختی است. سازمان‌های دولتی تنها از نگاه خود به جلو می‌روند و هیچ وقت حمایتی از سازمان‌های مردم نهاد نمی‌کنند. هیچ وقت ادارات به ما نگفته‌اند که شما در این راه چه مشکلاتی دارید؟ شما چه امکاناتی می‌خواهید که مشکلتان حل شود و بتوانید مردم را بیشتر به محیط زیست علاقه‌مند کنید؟

وی افزود: با برگزاری چند جلسه با حضور رسانه مشکلی حل نمی‌شود. باید به صورت مفصل با سازمان‌ها صحبت شود. سازمان‌ها باید عملکرد واقعی سازمان‌های مردم نهاد زیر مجموعه را بررسی کنند تا به این نتیجه برسند که کمک‌های خود را به کدام سازمان بدهند. باید اعتماد کافی و لازم به وجود بیاید.

رشد کاربران مجازی در صفحات اجتماعی مانند توییتر، اینستاگرام، تلگرام و... باعث شده تا مشکلات حوزه‌های مختلف از جمله محیط زیست با سرعت بیشتری در جامعه جریان‌ساز شود که این مساله شفافیت، ابراز عقیده و گفت‌وگوی راحت‌تر میان مردم و مسئولین را در پی داشته است. با همه این تفاسیر اما در سال‌های اخیر با وقوع آسیب‌های محیط‌زیستی برخی از فعالان این حوزه از احساسات مردم برای لایک بیشتر و دیده شدن استفاده کرده‌اند.

انجمن‌های مردم‌نهاد در سال‌های اخیر با حضور افراد دغدغه‌مند محیط زیست رشد پیدا کرده اما اغلب این نهادها با مشکلات مالی و نیروی انسانی مواجه هستند، به این معنا که این سازمان‌ها در ابتدایی‌ترین امور خود با مشکل مواجه‌اند و از اینکه هیچ سازمان و دستگاه متولی برای رفع این مشکلات اقدامی نمی‌کند گلایه دارند، این روزها همزمان با  افزایش دغدغه‌مندی و  رشد دانش محیط زیستی مردم باز هم مشکلات این حوزه به طور کامل حل نشده و مسئولین و دستگاه‌های ذی‌ربط برای حل مشکلات باید صورت جدی‌تر پای کار بیایند.

انتهای پیام