مرتضی جزایری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به توجه مفسران قرآن کریم به مباحث نجوم و کیهان‌شناسی، اظهار کرد: مفسران از آغاز به مباحث نجوم و کیهان‌شناسی عنایت ویژه‌ای داشتند و وقتی به آیاتی که اشاره به مباحث خلقت زمین و آسمان دارد، می‌رسیدند مطالبی مختص زمان خود مطرح می‌کردند.

وی خاطرنشان کرد: ۵۰ سال است که تلسکوپ‌های زمینی چه از نوع عدسی و چه از نوع رادیویی کار می‌کنند؛ تلسکوپ‌های فضایی نیز مانند «هابل» بیش از ۲۰ سال است که در فضا فعال هستند اما هنوز نتوانسته‌اند بی‌نظمی و ناهماهنگی در آسمان‌ها مشاهده کنند.
جزایری با بیان اینکه با اضافه شدن علم بشر، مجهولات انسان نیز اضافه می‌شود، گفت: پیشرفت‌های بشر نظم حاکم بر دنیا را نشان می‌دهد اما از سوی دیگر به این نکته پی می‌برد که به بسیاری از مطالب دست پیدا نکرده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که تولید علم از سوی دانشمندان مسلمان تحت تاثیر قرآن بود، عنوان کرد: به همین دلیل است که دوران شکوفایی تمدن اسلامی را شاهد بودیم؛ دانشمندان اسلام به تأسی از قرآن کریم در حوزه نجوم تأثیرگذار شدند و تولیدکننده علم بودند.

وی با اشاره به تأسیس رصدخانه مراغه از سوی خواجه نصیرالدین طوسی گفت: این رصدخانه به‌گونه‌ای بوده است که امروز پروفسور عبدالسلام، برنده جایزه نوبل فیزیک می‌گوید افتخار می‌کنم که رصد خانه‌ای که در زمان خود بی‌نظیر بود توسط خواجه نصیر به عنوان یک دانشمند مسلمان احداث شده است.

جزایری افزود: خواجه نصیر بعد از احداث رصدخانه و کتابخانه‌ای در کنار آن، ابزارآلات نجوم و دانشمندان و ریاضی‌دانان را از سراسر جهان جمع کرد؛ همانطور که امروز «ناسا» دانشمندان سراسر جهان را گرد خود جمع کرده است و از سوی دیگر می‌بینید که کاشف کهکشان «آندرومدا» یا «امرأه‌المسلسله» عبدالرحمن صوفی رازی، منجم ایرانی بود که حدود ۷۰۰ سال پیش آدرس آن را در کتاب «صورالکواکب» ثبت کرده است.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: کهکشان اندرومدا با چشم معمولی قابل رویت است، غباری است که بطلمیوس در کتاب المجسطی آن را ندیده است و بعدها که دانشمندان این جرم را با تلسکوپ شناسایی کردند متوجه شدند که این کهکشان اتفاقاً نزدیک‌ترین کهشکان به راه شیری است و یک مستند آمریکایی که در سال ۲۰۱۴ تولید شده نیز این مطلب را مطرح کرده که این کهکشان برای اولین بار از سوی یک دانشمند ایرانی شناسایی شده است.

وی با اشاره به این‌که اولین شخصی که به ارائه نظریه نور پرداخت ابن‌هیثم بود، اظهار کرد: همانطور که در گذشته دانشمندان مسلمان به تأسی از قرآن کریم به کارهای علمی پرداختند، امروز نیز لازم است این مسیر طی شود.

جزایری در پاسخ به این شبهه که شکوفایی علمی جامعه اسلامی در آن دوره تحت تأثیر علم بود یا ترجمه آثار دیگران گفت: پیامبر(ص) در مواجهه با اسرای جنگی از آنها می‌خواست تا به چند نفر از مسلمانان سواد خواندن و نوشتن بیاموزند تا آزاد شوند؛ از سوی دیگر به مسلمانان توصیه می‌کنند دنبال علم بروید حتی اگر در چین به عنوان دورترین نقطه جهان باشد؛ و همچنین تأکید داشتند که علم بر هر مرد و زنی واجب است، از طرفی طبیعی است که برای فراگیری علم باید به کتب علمی روز مراجعه شود؛ اگر کتاب علمی آن روز «المجسطی» است، مسلمان‌ها آن را می‌گیرند و ترجمه می‌کنند تا کار علمی کنند؛ منتها انگیزه اصلی را اسلام و قرآن می‌دهد چراکه تأکید دارد باید به دنبال علم و دانش رفت.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اسلام در رابطه با علم جهانی برخورد کرده است، گفت: روزی خیام در حال مطالعه «المجسطی بود که رهگذری با طعنه از او می‌پرسد چه می‌خوانی؛ خیام نیز پاسخ می‌دهد دارم «أَفَلَمْ یَنظُرُوا إِلَی السَّمَاء فَوْقَهُمْ کَیْفَ بَنَیْنَاهَا» می‌خوانم. یعنی اگر بخواهم این آیه از قرآن را اجرایی کنم باید ببینم علم نجوم چه گفته است، ما در زمینه علمی دُگم نیستیم که بگوییم هر چه ما گفتیم درست است؛ علم هرجا باشد سراغش می‌رویم تا پیشرفت کنیم.

وی با اشاره به دلایل پیشرفت دانشمندان مسلمان در علم نجوم، گفت: در این رابطه باید به این نکته توجه کنیم که مبنای عبادات روزمره مسلمانان طلوع و غروب آفتاب است، امروز اوقات شرعی از سوی رادیو و تلویزیون اعلام می‌شود اما در آن روزگار این رسانه‌ها وجود نداشت و نگاه مردم به آسمان بود یعنی باید طلوع و غروب آفتاب محاسبه می‌شد؛ تعیین قبله نیز در نقاط مختلف نیاز به محاسبات علمی داشت و یا برای دیدن هلال ماه رمضان و یا هلال ماه شوال نگاه مسلمانان به آسمان است.

جزایری ادامه داد: به این ترتیب مسلمانان برای عبادات خود نیاز داشتند به آسمان توجه داشته باشند و این کار را جدی گرفتند و فراتر از ماه و خورشید را مورد بررسی قرار دادند تا جایی که نام صور فلکی را مسلمانان گذاشتند و امروزه برخی در اروپا همین نام‌های عربی را به کار می‌برند.

این استاد دانشگاه با اشاره به مطابقت آیات قرآن با علوم روز، گفت: در مورد خلقت آسمان‌ها در سوره انبیا آیه ۳۰ آمده است «آسمان‌ها و زمین به هم پیوسته بودند و ما آن‌ها را از هم شکافتیم»؛ در تفاسیری که امروزه به صورت موضوعی تهیه می‌شود استنباطی از مبحث «بیگ‌بنگ» یا انفجار بزرگ مطرح شده مبنی بر اینکه جهان ابتدا در ذره‌ای به هم فشرده متراکم بوده و انفجار بزرگی حدود ۷/۱۳ میلیون سال پیش رخ داده است. پس آغاز جهان از یک انفجار بزرگ شروع می‌شود و پیش از آن به صورت فشرده و پیوسته بوده است.

وی تصریح کرد: هرچند مفسران در آثار خود کاری به موضوع بیگ‌بنگ نداشتند اما می‌توان علم روز را به استخدام آیات قرآن در آورد تا فهم بیشتری از آیات آن ارائه کرد، همانطور که بزرگان گفته‌اند هرکس از علوم زمانه خود بیشتر اطلاع داشته باشد از قرآن بهره بیشتری دریافت می‌کند.

جزایری عنوان کرد: در آیه ۴۷ سوره ذاریات نیز آمده است «ما آسمان را خلق کردیم و همواره آن را گسترش می‌دهیم». براساس این آیه جهان در حال بزرگ‌تر شدن است یعنی آن زمان که این آیه نازل شده درحال گسترش بوده و الان نیز گسترده‌تر می‌شود.

این استاد خاطرنشان کرد: در سال ۱۹۲۹ ادوین هابل کشف کرد که کهکشان‌ها در قالب خوشه‌های کهکشانی در حال دور شدن از یکدیگر هستند بنابراین جهان در حال گسترش پیدا کردن است؛ نظریه هابل براین اساس بود که کهکشان‌ها وقتی دورتر می‌شوند طیف نوری‌شان رو به قرمزی می‌رود، به لحاظ فیزیکی اگر جسمی نورانی به زمین نزدیک شود، طیبفش به سمت رنگ آبی و اگر دور شود به سمت رنگ قرمز می‌رود امروز این نظریه بعد از گذشت ۸۰ سال به اثبات رسیده است و مفسران ذیل این آیه بحث انبساط عالم را مورد استفاده قرار می‌دهند.

وی گفت: با مشاهده این نمونه‌ها نباید از یک سو علم‌زده شویم و یا از سوی دیگر علم را کنار بگذاریم و بگوییم قرآن گزاره علمی ندارد؛ قرآن کریم سرشار از گزاره‌های علمی است همانطور که در سوره تکویر آمده است «خورشید می‌میرد؛ ستاره‌های دیگر نیز می‌میرند»، زمانی که این موضوع مطرح شد کسی از مرگ ستارگان اطلاعی نداشت اما امروز یکی از فصول کتب کیهان‌شناسی «مرگ ستارگان» است.

جزایری با تأکید بر ضرورت بیان علوم روز در کنار آیات قرآن کریم، گفت: قرار نیست چیزی را به قرآن تحمیل کنیم اما وقتی به این آیات می‌رسیم اگر این مثال‌ها را نزنیم جفا کرده‌ایم، قرآن ورای علم است اما علم را می‌توان به استخدام آیات قرآن دربیاوریم تا مطالب را بهتر دریافت کنیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به شناخته‌های امروز علم نجوم، عنوان کرد: حدود ۱۰۰ میلیارد کهکشان وجود دارد که یکی از آن‌ها راه شیری است؛ حدود ۳۰۰ هزار میلیارد میلیارد ستاره شناسایی شده که یکی از آن‌ها خورشید است و خدا می‌داند چقدر سیاره وجود دارد که یکی از آن‌ها زمین است و به این دلیل که سیارات ریز هستند و نوری از خود ندارند شناسایی آن‌ها با تلسکوپ مشکل است با این حال حدود ۱۸۰۰ سیاره شناسایی شده است.

انتهای پیام