دکتر زهرا غلامی حیدرآبادی در گفت و گو با ایسنا، ضمن بیان این مطلب به اثرات شیوع کرونا بر شرایط روحی و روانی داوطلبان کنکور، اشاره و خاطرنشان کرد: گاهی ممکن است اتفاقاتی در شرایط زندگی افراد جامعه رخ دهد و شرایط طبیعی زندگی آنها را تا حدودی ناآرام کند، نکته مهم این است که ما همواره باید این نوع رویدادها را مورد توجه قرار دهیم و براساس رویکرد عکس در روانشناسی که تأکید می‌کند دریا همیشه آرام و صاف نیست گاهی ممکن است طوفانی نیز باشد عمل کنیم. بنابراین مهمترین اقدامی که در این شرایط باید انجام ‌دهیم این است که از شرایط طوفانی دریا فاصله بگیریم و صرفا به مشاهده آن وضعیت بپردازیم؛ در اتفاقات ناشی از شیوع کرونا مانند همین بحث تعویق های کنکور نیز باید بر اساس همین تمثیل اقدام کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: در هر شرایط زندگی و در هر موقعیتی اولین کاری که انجام می‌دهیم این است که از دریای طوفانی و شرایط ناآرام زندگی فاصله بگیریم و در آن غرق نشویم چرا که با فاصله گرفتن تمرکز فرد افزایش پیدا می‌کند. مثلا در شرایط فعلی که با کرونا دست و پنچه نرم می‌کنیم و در موقعیتی قرار گرفته ایم که هیچ پیش‌بینی از وضعیت آن نداریم باید قبول کنیم که این اتفاق صرفا برای فرد یا گروه خاصی نظیر داوطلبان کنکور ایجاد نشده، بلکه همه در این شرایط قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: بنابراین ابتدا باید با استفاده از روش های پیشگیرانه از ابتلا به این ویروس جلوگیری کنیم، دومین اقدام این است که قبول کنیم تنها ما نیستیم که در شرایط فعلی کرونایی جامعه قرار گرفته ایم و اضطراب زمان تعویق کنکور و موقعیت‌های فعلی برای همه افراد جامعه از جمله داوطلبان کنکور است. در واقع پذیرش این شرایط سخت می‌تواند از طریق خودگویی برای فرد آرامش آور باشد. چرا که وقتی افراد تصور می‌کنند فقط آن‌ها در این شرایط قرار دارند و با مشکل مواجه شده‌اند در نتیجه استرس‌های ناشی از آن نیز افزایش می‌یابد.

این روانشناس خاطر نشان کرد: یکی دیگر از عواملی که می‌تواند تا حدودی موجب کاهش استرس افراد به خصوص داوطلبان کنکور شود این است که با خود تصور کنند وقتی تگرگی از آسمان می‌بارد و در شرایط طوفانی هوا قرار می گیرند، اولین کاری که باید انجام ‌دهند این است که از آن شرایط فاصله بگیرند تا در شرایط بهتر فعالیت خود را انجام دهند. بنابراین این تگرگ می‌تواند تفسیر کرونا و یا هر شرایط استرس‌زای دیگر برای ما باشد. ضمن اینکه تمثیل‌های طوفانی بودن هوا، دریا و تگرگ نمود شرایط استرس‌زای افراد است. در حالی که اگر از شرایط فاصله نگیریم و خود را در دل این اتفاقات قرار بدهیم شروع به قضاوت‌کردن و پیش‌داوری می‌کنیم و خود این موضوعات موجب فاجعه‌سازی از مسئله خواهد شد در نتیجه تمرکز افراد کاهش می‌یابد.

سه مولفه اصلی مواجهه با نگرانی

این مدرس دانشگاه آزاد تأکید کرد: یکی از سه حالتی که در شرایط نگرانی می‌توانیم ایجاد کنیم این است که بهترین، دوم بدترین و سوم محتمل‌ترین حالت ناشی از آن نگرانی را برای خود تصور کنیم. بدترین شرایط متصور یک داوطلب این است که نتواند در جلسه آزمون شرکت کند. بهترین حالت نیز این است که  داوطلب تصور کند که بدون اینکه خود یا خانواده او به کرونا مبتلا شوند، می‌تواند در آزمون حضور داشته باشد و امتحان فوق‌العاده ای را پشت سر بگذارد، اما محتمل‌ترین، واقعی‌ترین و منطقی‌ترین تصور  نیز دربرابر نگرانی این است که فرد تصور کند ممکن است خودش یا سایر اعضای خانواده به علت حضور در جلسه آزمون به ویروس مبتلا شوند و بعد از مدتی به بهبودی برسند. بنابراین وقتی این سه حالت را در برابر نگرانی متصور می‌شویم استرس‌های ما کم می‌شود و افراد راحت تر با مسئله مواجه می‌شوند.

ضرورت مواجه روانی با مسئله

وی تأکید کرد: یکی از مواردی که افراد مدام نگران هستند این است که خود را با مسئله مواجه نمی‌کنند و یک حالتی را برای خود تصور می‌کنند در نتیجه فکر می‌کنند یک هیولایی که در ذهن آن‌ها ساخته شده است وجود واقعی دارد و از آن می‌ترسند و آن حالت را واقعی تلقی می‌کنند در حالی که این نوع تصورات واقعی نیستند چرا که هر احتمالی ممکن است در ذهن افراد خطور کند چون ذهن قدرت تفکرسازی را دارد. بنابراین مهم این است که ما بتوانیم افکار واقعی را مد نظر قرار دهیم و وقتی در خصوص نگرانی، بهترین و متحمل‌ترین حالت را متصور کنیم نگرانی از افراد دور خواهد شد و در نتیجه به راه‌حل درست می رسیم.

انواع نگرانی

وی معتقد است: نگرانی دو حالت کارآمد و ناکارآمد دارد. در نگرانی کارآمد وقتی به آن فکر می‌کنیم به یک راه حل کارآمد و موثر می‌رسیم اما در نگرانی ناکارآمد نه تنها کمکی به دست نمی‌آوریم بلکه حال روحی‌مان هم بدتر می‌شود. به همین جهت در این دو نوع نگرانی‌ها نیز باید سه مولفه را در نظر بگیریم. اول اینکه ما به این موضوع بیندیشیم که در موقعیت فعلی چه نوع تصمیمی می‌تواند بهترین باشد. بنابراین به گذشته یا آینده فکر نمی کنیم و برنامه‌ریزی فرد یا داوطلب برای لحظه حال انجام می شود؛ در نتیجه داوطلب از تکنیک‌های "آرام‌سازی" برای خود استفاده خواهد کرد.

بهترین راهکار مقابله با نگرانی

این مدرس دانشگاه تأکید کرد: دومین مولفه، "نگرانی کارآمد واقعی و منطقی" است؛ یعنی ما موضوع را واقعی و منطقی ببینیم و آن را فاجعه در نظر نگیریم. مثلا داوطلب به این موضوع فکر کند که وجود کرونا در جامعه یک واقعیت است اما آن را آن چنان بزرگ نکند که نگرانی ایجاد شود. اما سومین مولفه این موضوع نیز "کنترل" است. در این شرایط داوطلب به این فکر می کند که در شرایط فعلی چه چیزی را در اختیار دارد و چه اقدامی می‌تواند انجام دهد یعنی داوطلب می‌تواند به درس خواندن خود ادامه و مقداری هم آستانه تحمل خود را افزایش دهد و خود را با شرایط فعلی سازگار می‌کند چرا که امکان تغییر موقعیت را ندارد که خود را با آن شرایط سازگار کند.

داوطلبان نگرانی از آینده یا گذشته را کنار بگذارند

این روانشناس خاطر نشان کرد: نگرانی‌های ناکارآمد درباره آینده یا مورد گذشته شکل می گیرد. مثلا داوطلب به این فکر می‌کند که من زمان خود را برای مطالعه بیشتر از دست داده‌ام. یا اینکه از این نگرانی دارد که نکند در کنکور نتیجه مطلوب را کسب نکند؛ بنابراین این نگرانی در مورد چیزهایی است که از آن خبر ندارد. یا اینکه موضوع را فاجعه آمیز تصور می‌کند.

بنابراین توصیه این است که داوطلبان درباره شرایط و موقعیت‌هایی که تغییر شرایط در اختیار آن‌ها نیست و نمی‌توانند کنترل کنند، دور شوند و تنها براساس آن چه که در اختیار خود دارند و می‌توانند انجام دهند، برنامه‌ریزی‌های خود انجام دهند و راهکارهایی برای خود که براساس توانمندی‌های و پتانسیل‌های آن‌ها است را مد نظر قرار بدهند و از این فرصتی که برای آن‌ها ایجاد شده است به بهترین نحو استفاده کنند و صرفا به صورت مثبت نگاه کنند. مثلا نکات مثبت تعویق‌های کنکور این است که داوطلب می‌تواند مجددا اقدام به دوره کردن و مطالعه دروس خود بپردازند و جمع‌بندی‌ از مباحث داشته باشند.

تبعات افکار منفی

دکتر غلامی به محرک‌هایی که موجب شکل‌گیری افکار منفی در افراد می‌شود، اشاره کرد و گفت: این افکار وقتی به ذهن افراد می‌رسند موجب می‌شوند هیجانات و استرس‌هایی در افراد تولید شود و در نتیجه پیامدها و رفتارهای مختلفی در پی داشته باشد. در حالی که شرایط ناشی از کرونا  ممکن است برای هر فردی معنای متفاوت داشته باشد و افراد براساس تصوری که از شرایط دارند رفتار می کنند و احساس متفاوتی هم از آن به دست می‌آورند. نکته مهم این است که اگر پیامد رفتاری مثبت باشد مشکلی نیز برای داوطلب به وجود نمی آید اما اگر رفتارهای منفی را داشته باشیم، دچار خطاهای شناختی خواهیم شد و این مساله باعث می‌شود که برداشت ما از واقعیت آن چیزی باشد که وجود ندارد.

وی در پایان خاطر نشان کرد: به طور کلی آنچه که می تواند برای کنکوری‌ها و همچنین همه افراد جامعه مفید باشد این است غرق شرایط ناشی از کرونا نشوند و از آن فاصله بگیرند، چرا که دریای زندگی همه افراد همیشه آرام یا طوفانی نیست و باید متناسب با شرایط باید تصمیمات درست را نیز اتخاذ کرد و از تکنیک‌های آرام‌سازی برای خود استفاده کنیم. فقط باید افکار را مشاهده کنیم و به این باور برسیم که افکار واقعی نیستند.

انتهای پیام