به گزارش ایسنا، طرح رصدخانه ملی پس از گذشت سال‌ها از پیچ‌وتاپ‌های اداری و انتقال فناوری و دالان‌های کوتاه سقف اعتبارات اکنون به پله آخر رسیده است و به گفته رییس مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی در اواخر شهریورماه سال جاری به اولین نورگیری خواهد رسید.

آنطور که دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی، به یاد می‌آورد در سال ۱۳۷۹ شورای پژوهش‌های علمی کشور، طرح‌های کلان علمی را کلید زد و پروژه رصدخانه ملی به تصویب این شورا رسید و اولین ردیف بودجه آن در سال ۱۳۸۴ در قانون بودجه در نظر گرفته شد و تا زمانی که این طرح به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی واگذار شود، اعتبار آن از نوع پژوهشی و مطالعاتی و در حد چند صد میلیون تومان بود، ضمن آنکه در این سال‌ها طرح مطالعاتی مکان‌یابی رصدخانه ملی نیز در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در جریان بود.

در سال ۱۳۸۴ با تغییر دولت این پروژه عملاً به حالت تعلیق درآمد و در این زمان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برای اجرای طرح ملی رصدخانه ملی پا پیش گذاشت و در سال ۱۳۸۷ مسؤولیت هدایت علمی این طرح ملی به دکتر خسروشاهی محول شد.

پس از طی‌ کردن مسیر طولانی مکان‌یابی و ایجاد زیر ساخت‌های جاده‌ای برای این طرح، موضوع ساخت تلسکوپ مورد نیاز این رصدخانه مطرح شد که داستانی شنیدنی دارد.

رصدخانه ملی که در ارتفاع ۳۶۰۰ متری قله گرگش در حال ساخت بود

در آن مقطع تصمیمی برای ساخت تلسکوپ یا ابعاد این ابزار رصدی اتخاذ نشده بود، ضمن آنکه در آن مقطع برخی معتقد بودند ساخت این ابزار رصدی در ایران تصمیم درستی نیست، ولی از سوی ‌دیگر این اعتقاد وجود داشت که خرید تلسکوپ از خارج به معنی "در اختیار داشتن جعبه در بسته"! است.

مجری طرح رصدخانه ملی در این زمینه اظهار کرد: کشوری مانند ایران که همواره در تنگنای تحریم صنعتی قرار دارد، در صورتی که نتواند به قطعات این تلسکوپ دست یابد، تنها با آهن قراضه‌ای مواجه خواهد شد؛ چراکه نه تنها به دانش فنی آن بلکه به دانش تعمیر و نگهداری آن نیز دسترسی نداشتیم. همین عوامل بود که ما را به سوی طراحی و ساخت سوق داد.

خسروشاهی ادامه داد: در نهایت نسبت به اجرای کامل طرح یعنی طراحی و ساخت تلسکوپ در ایران تصمیم گرفتیم و متعاقب آن رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی طی نامه‌ای به مقام معظم رهبری ضمن تشریح طرح، درخواست حمایت کرد و پاسخ معظم اله صریح بود و دولت را به حمایت از این طرح سفارش کردند و متعاقب آن در سال ۱۳۸۸ معاون وقت علمی و فناوری رییس‌جمهور مبلغ ۷ میلیارد تومان برای اجرای این طرح اختصاص داد.

مراحل ساخت و صیقل شیشه آینه تلسکوپ رصدخانه ملی

 حالا این طرح به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود و یکی از آرزوهای محققان حوزه نجوم و کیهان‌شناسی در حال تحقق است؛ اولین نورگیری رصدخانه‌ای که با حضور محققان کشور اجرایی می‌شود.

البته آغاز نورگیری تلسکوپ این رصدخانه به معنی پایان این پروژه نیست؛ بلکه به گفته مجری این طرح، هدف ما دستیابی به اولین نور در اولین فرصت ممکن است، اما این به معنای آغاز بهره‌برداری علمی نیست؛ چراکه در دو سال اول تلاش‌ها معطوف به تنظیم و آماده‌سازی تلسکوپ و انجام آزمون‌ها خواهد بود. نورگیری تلسکوپ به معنای نصب تلسکوپ در محل مورد نظر و آغاز مرحله تنظیمات داخلی سیستم است.

خسروشاهی همچنین تصریح کرد: ما بخش‌های مهمی از رصدخانه از جمله گنبد، ساختمان‌ها، محفظه و همچنین تلسکوپ را در کارخانه رونمایی خواهیم کرد؛ اما به دلیل شیوع کرونا ویروس و گرانی ارز، برخی از اقلام به دست ما نمی‌رسد و برای نصب تلسکوپ با تاخیر چند ماهه مواجه شده و نصب آن در سایت، ابتدای سال آینده صورت می‌گیرد. البته اگر هوا اجازه دهد، سعی می‌کنیم تلسکوپ را همین امسال نصب کنیم.

خبر خوش معاونت علمی از یک طرح کلان

دکتر محمد حسین بهشتی، رییس مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: برخی از طرح‌های کلان ملی، اعتبارات زیادی را می‌طلبد و طرح ملی "رصدخانه ملی" نیز یکی از طرح‌های جاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که سرمایه‌گذاری‌های زیادی بر روی آن انجام شد.

وی با بیان اینکه این طرح از سال ۱۳۸۸ آغاز شده است، اظهار کرد: از آغاز اجرای این طرح حدود ۱۱ سال می‌گذرد و دلیل زمان‌بر بودن این طرح به خاطر بزرگ بودن ابعاد آن است.

بهشتی خاطرنشان کرد: این طرح جزو طرح‌های کلان و در حال اجرا است که ردیف بودجه‌ای برای آن هم از سوی سازمان برنامه و بودجه و هم معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری به آن اختصاص یافته است؛ چرا که کشور نمی‌توانست به صورت یک‌باره و در مدت یک تا دو سال بر روی آن سرمایه‌گذاری زیاد داشته باشد.

رییس مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص میزان اعتبارات اختصاص داده شده به طرح رصدخانه ملی تاکید کرد: تاکنون ۱۰۳ میلیارد تومان برای اجرای این طرح هزینه شده که از این میزان، سهم معاونت علمی ۴۶ میلیارد تومان بوده که همه این اعتبارات به ویژه از دو سال گذشته از سوی این معاونت پرداخت شده است.

وی در پاسخ به این سوال که با زمان‌بر شدن این طرح آیا فناوری‌های به کار رفته در آن قدیمی نشده است، گفت: برخی از طرح‌ها نیازمند امکانات زیرساختی است و برای راه‌اندازی این رصدخانه نیازمند ایجاد زیر ساخت‌هایی بودیم که در طی آن این زیرساخت‌ها در کشور فراهم شده است.

بهشتی با تاکید بر اینکه این طرح در فازهای نهایی قرار دارد، از رونمایی از این طرح در اواخر شهریور و مهرماه سال جاری خبر داد و گفت: از آنجایی که این طرح فازهای نهایی خود را طی می‌کند و هزینه سنگینی نیز برای اجرای آن پرداخت شده است، امیدواریم در اواخر شهریورماه امسال، اولین نورگیری این رصدخانه صورت گیرد.

انتهای پیام