براساس این پژوهش: «مالتیپل اسکلروزیس یکی از شایعترین بیماری‌های نورولوژیک بوده که عمدتاً در بالغان جوان و به طور شایع‌تر در زنان بروز می‌کند مولتیپل اسکلروزیس(MS)  یک بیماری التهابی مزمن است که با ضایعات دمیلینه در مغز، طناب نخاعی و عصب چشمی مشخص می‌شود». محققان در پژوهشی با عنوان «مولتیپل اسکلروزیس» آورده‌اند: «اولین گام در روند تشخیص بیماری مالتیپل اسکلروزیس، آن است که پزشک از بیمار خود شرح حال کامل را بگیرد و بفهمد که چه بیماری‌هایی در سایر افراد خانواده وجود دارد و اینکه اولین علائم این بیماری از چه زمان شروع شده است. سپس پزشک اقدام به انجام معاینه می‌کند که این معاینه شامل بررسی قدرت عضلات، رفلکس‌ها، هماهنگی و حس بیمار است».

در این پژوهش توسط سعید سیاوشی دانشجوی کارشناسی ارشد مراقبت‌های پرستاری و سیمین تاج شریفی‌فر عضو هیأت علمی دانشکده پرستاری انجام شده آمده است: «این معاینات به پزشک کمک می‌کند که تعیین نماید چه قسمتی از سیستم عصبی ممکن است کار خود را به خوبی انجام ندهد. همین که پزشک تقریباً مطمئن شد که مشکل بیمار در سیستم عصبی مرکزی‌اش است، با استفاده از ام آر آی می‌توان تشخیص را قطعی کرد.

در آزمایش دیگری که پزشکان اغلب برای تأیید تشخیص بیماری مالتیپل اسکلروزیس از آن کمک می‌گیرند، آزمایش مایع نخاع است. وجود باندهای اولیگوکلونال در مایع نخاعی به این معنی است که التهابی در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد. حدود ۹۰ درصد بیماران مبتلا به ام اس در مایع نخاعی‌شان این پروتئین‌ها (باندهای اولیگوکلونال) را دارا هستند. بنابراین پیدا کردن این پروتئین‌ها در مایع نخاعی و مشاهده علائم ویژه مالتیپل اسکلروزیس، می‌تواند پزشکان را به تشخیص قطعی این بیماری نزدیک‌تر کند.

علائم اولیه بیماری مالتیپل اسکلروزیس گرچه هر بیمار مبتلا به ام اس دچار علائم مختلفی می‌شود اما بیشتر بیماران یک یا چند علامت اولیه این بیماری که شامل اختلالات بینایی، خستگی، گرفتگی عضلات، افسردگی، سرگیجه، تغییرات خلق، درد، اختلال در تعادل بدن، فلج، اشکالات شناختی، بی‌اختیاری ادراری، ضعف، بی‌حسی و لرزش هستند را تجربه می‌کنند.

شایعترین اختلالات ذهنی که بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس دچار آن می‌شوند، اختلال در تمرکز فکر، عدم یادگیری موارد جدید و اختلال در حافظه است. ۴۰ درصد بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس از مشکلات خفیف روحی و روانی رنج می‌برند و حدود ۱۰ درصد هم مشکلات متوسط تا شدیدی دارند. بعضی از بیماران در به یاد آوردن نام اشیا مشکل دارند و یا اینکه به خوبی نمی‌توانند کلمات را در کنار هم قرار داده و جملات را بسازند اما فقط عده کمی در توانایی حل مشکلات خود ناتوان هستند».

شایع‌ترین نوع بیماری مالتیپل اسکلروزیس، نوع عود کننده - فروکش کننده است 

بر اساس این پژوهش: «حدود ۷۵ درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری‌شان در نوع عود و بهبود قرار می‌گیرند که در این نوع، بیماری به طور ناگهانی دچار حملاتی می‌شود که یک یا چند قسمت از بدن را درگیر می‌سازد. سپس بیمار به طور کامل یا اینکه تا حدود زیادی بهبود می‌یابد و بیماری تا حمله بعدی که اتفاق بیفتد پیشرفت نمی‌کند. حمله بعدی می‌تواند خیلی زود یا اینکه سال‌ها بعد اتفاق بیفتد».

محققان معتقدند: «خطرناک‌ترین نوع بیماری مالتیپل اسکلروزیس، نوع پیشرونده- اولیه است که حدود ۱۵ درصد بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس به این نوع دچار هستند. بیماران مبتلا به نوع پیشرونده-اولیه به طور پیوسته حال‌شان بدتر می‌شود و در بین حملات، حال‌شان هیچگونه بهبودی نمی‌یابد یا اینکه بهبود اندکی دارند. چنین بیمارانی اغلب در طی پنج سال اول بروز بیماری‌شان دچار ناتوانی‌های شدیدی می‌شوند.

بیماران دچار مالتیپل اسکلروزیس نوع پیشرونده- ثانویه ابتدا در نوع عود کننده-فروکش کننده قرار دارند و در آخر نیز به نوع پیشرونده تغییر خواهند کرد. در طی ده سالی که از شروع بیماری می‌گذرد، حدود ۵۰ درصد بیماران که در ابتدا در نوع عود کننده- فروکش کننده قرار داشته‌اند در نوع پیشرونده-ثانویه قرار می‌گیرند. در عرض ۲۵ سال حدود ۹۰ درصد بیمارانی که مالتیپل اسکلروزیس آنها در نوع عود کننده-فروکش کننده قرار داشته است، به نوع پیشرونده-ثانویه تغییر خواهند کرد.

بیمارانی که به چهارمین نوع مالتیپل اسکلروزیس، یعنی نوع پیشرونده-عود کننده مبتلا هستند از ابتدا دچار ضایعات پیشرونده‌ای هستند اما در طی آن دچار حملات حاد نیز می‌شوند که علائم آن ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می‌رود. حدود۶ تا ۱۰ درصد بیماران به این نوع از مالتیپل اسکلروزیس دچار می‌شوند. به غیر از این چهار نوع مالتیپل اسکلروزیس، پزشکان همچنین نوع خفیفی از این بیماری را شناسایی کرده‌اند که اصطالحا به آن نوع «حسی خوش خیم» گفته می‌شود. 

بیمارانی که به این نوع مالتیپل اسکلروزیس دچار هستند، دچار حملات می‌شوند که فقط باعث از دست رفتن بینایی یا حس‌های دیگر آنها می‌شود. این علائم موقتی بوده و این نوع مالتیپل اسکلروزیس خیلی به ندرت معمولاً باعث بروز ناتوانی‌های دائمی می‌شود، با این حال حملات آن می‌تواند مانند سایر انواع مالتیپل اسکلروزیس به صورت غیر قابل پیش‌بینی رخ دهد».

براساس این پژوهش: «درمان دارویی مالتیپل اسکلروزیس باید همچنین علائم و مشکلاتی که بر اثر حملات گذشته و فعلی مالتیپل اسکلروزیس در هر بیماری پدید می‌آید را برطرف کند؛ به عنوان مثال بیمارانی که دچار بی‌حسی یا گزگز و یا دردهای سوزشی هستند را اغلب به وسیله داروهای ضد تشنج مثل کاربامازپین یا داروهای ضد افسردگی مثل آمی تریپتیلین درمان می‌کنند. لرزش‌ها و حرکات غیرقابل کنترل را می‌توان با تجویز داروهای آرام بخش مثل آلپرازوالم درمان کرد.

همچنین، گرفتگی یا اسپاسم شدید عضلانی را اغلب می‌توان با داروهای شل کننده عضلات مانند باکلوفن یا دیازپام برطرف کرد. بیمارانی که دچار اسپاسم مزمن هستند و با این داروهای خوراکی مشکل آنها رفع نمی‌شود را می‌توان با کار گذاشتن یک پمپ حاوی داروی باکلوفن در ستون فقراتشان (به وسیله جراحی) درمان کرد. گاهی اوقات پزشکان، مقادیر بسیار کمی از داروی بوتوکس را به عضلاتی که دچار گرفتگی شده‌اند، تزریق می‌کنند.

با این روش، با هر بار تزریق، به مدت چندین هفته یا حتی چندین ماه، مشکل گرفتگی عضلات بیمار رفع می‌شود. این درمان بیشتر وقتی مؤثر خواهد بود که فقط یک یا دو عضله دچار اسپاسم یا گرفتگی شده باشند. بسیاری از بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس که دچار مشکلاتی در کنترل مثانه و بی اختیاری ادراری هستند را می‌توان به وسیله داروهای آنتی کولینرژیک که باعث بلوک کردن نوروترانسمیتر استیل کولین می‌شوند یا استفاده از داروی پایین آورنده فشار خون به نام ترازوسین درمان کرد.

همچنین به نظر می‌رسد که مصرف بعضی از داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند در این موارد کمک کننده باشند. در واقع، داروهای ضدافسردگی که برای بیماران تجویز می‌شود تا مشکل افسردگی آنها در ارتباط با ابتلا به مالتیپل اسکلروزیس برطرف شود، باعث می‌گردد که گاهی اوقات گرفتگی یا اسپاسم عضلات آنها نیز رفع شود.

بیمارانی که دچار خستگی شدید هستند را می‌توان با داروی ریتالین که یک محرک سیستم اعصاب مرکزی است درمان نمود. این داروها را معمولا کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی هستند تجویز می‌کنند. همچنین این دارو می‌تواند باعث بی اشتهایی و اعتیاد به دارو شود به همین دلیل بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند که از آن استفاده نکنند.

دوره مالتیپل اسکلروزیس غالبا غیرقابل پیش‌بینی است

دوره مالتیپل اسکلروزیس غالباً غیرقابل پیش‌بینی است، اما برخی عوامل می‌تواند پیش آگهی بیمار را پیش بینی کند. شاخص‌های یک پیش آگهی خوب جنس مونث، بیمارانی که شروع بیماری قبل از ۳۵  سالگی داشتند، آنهایی که تنها در یک ناحیه مغز حمله داشتند، بیمارانی که هیچگونه درگیری ساقه مغز نداشتند و بیمارانی که بعد از حمالت کاملاً بهبود یافتند، هستند.

یک پیش آگهی بد ممکن است با جنس مذکر، بیمارانی که بعد از ۳۵ سالگی مبتلا شدند، بیماران با حملات در چند ناحیه از مغز، آنهایی که درگیری در ساقه مغز داشتند (نیستاگموس و ترمور)، و بیمارانی که بعد از تشدید بیماری بهبود نیافتند، مشخص شود. برای دستیابی به کنترل موفق علائم، کنترل چندگانه جهت جلوگیری یا توقف چرخه علائم مورد نیاز است. ارتباط موثر، آموزش، تمرینات ورزشی، حمایت حرفه‌ای و مداخلات فارماکولوژیکی جهت کنترل موثر علائم مالتیپل اسکلروزیس حیاتی هستند».

این پژوهش در مجله دانشکده پرستاری ارتش جمهوری اسلامی ایران و در سال ۱۳۹۱ منتشر شده است.

انتهای پیام