شخصیت آن حضرت چنان راز آمیز است که هیچ کس نتوانسته آن را کشف کند و چنین است که اندیشمندانی با اندیشه‌های بلند و ژرف، تا که به ساحت حضرت امیر رسیده‌اند، بر آستان آن حضرت سر تعظیم و تکریم نهاده و هر یک از آنها فقط به زاویه‌ای از ابعاد شخصیتی آن حضرت اشاره کرده‌اند.

سیمای امیر مؤمنان علی ‌بن ابی‌طالب(ع) آن چنان متجلی و منور است که هرکس خواسته به ترسیم آن بپردازد، به ناتوانی خود معترف بوده است.

شخصیت آن حضرت چنان راز آمیز است که هیچ کس نتوانسته آن را کشف کند و چنین است که اندیشمندانی با اندیشه‌های بلند و ژرف، تا که به ساحت حضرت امیر رسیده‌اند، بر آستان آن حضرت سر تعظیم و تکریم نهاده و هر یک از آنها فقط به زاویه‌ای از ابعاد شخصیتی آن حضرت اشاره کرده‌اند.

حضرت علی(ع) همواره مهمترین نقش را در نشر مبادی اسلامی و قرآنی به عهده داشته است

در این مقاله آمده است: «حضرت علی (ع) در روز جمعه، سیزدهم رجب سال ۲۴ قبل از هجرت و سی سال پس از واقعه عام‌الفیل در درون کعبه معظمه متولد شدند.  پدر آن حضرت، ابوطالب فرزند عبدالمطلب و مادرش فاطمه بنت اسد فرزند هاشم بود. امام علی(ع) اولین مرد مسلمان، شاگرد همیشه حضرت محمد (ص)، سرباز و پرچمدار وفادار اسلام  و جانشین رسول خدا حضرت محمد(ص) همواره مهمترین نقش را در نشر مبادی اسلامی و قرآنی به عهده داشته است. به گونه‌ای که پیامبر (ص) در مورد حضرت علی (ع ) فرموده است :«علی اولین کسی است که به من ایمان آورده است و اولین کسی است که در روز رستاخیز به من دست می‌دهد و او صدیق اکبر است و فاروق امت، حق و باطل را از هم جدا می‌سازد، و نیز می‌فرماید من شهر علمم و علی دروازه  این شهر است. هر که می‌خواهد وارد این شهر شود باید از دروازه آن داخل گردد».

بر اساس این پژوهش: «شجاعت و دلیری حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) همواره زبانزد عام و خاص است و در عین حال که حضرت علی (ع) مردی شجاع و نیرومند بود، به مسائل شرع آگاه بود. واژه ترس و هراس در قاموس زندگی آن امام وجود نداشت. از هیچ پیشامدی هر چند خطرناک بود، دلهره نداشت و نمی‌ترسید. مرد روحانی، پارسا، زاهد، عارف، بصیر و با حکمت بود. در میدان نبرد، مرد جنگ، دلیر و اهل نبرد بود که کسی جرأت مبارزه با او نداشت. در فهم مسائل دینی و بینش شرعی هم‌تراز نداشت شجاعت و قدرت بازو و قوت قلب آن قهرمان اسلام در موارد و مواطن متعددی تجلی کرده که همه آن‌ها را تاریخ ضبط کرده است. دلاوری و شجاعت حضرت علی(ع) در تمام جنگ‌های دوران رسالت و در هنگام خلافت خود حضرت در تمام صحنه‌ها زبانزد عام و خاص و حتی غیر مسلمانان است».

حضرت علی (ع): «اگر نبود که حقی را زنده کنم و ظلمی را از بین ببرم، مهار خلافت را رها می‌کردم»

در پژوهش‌ها آمده است: «پس از قتل عثمان در ذی الحجه سال ۳۵ هجری، مردم به سراغ حضرت امیرالمؤمنین رفتند و خواستند تا خلافت را بپذیرد. در ابتدا از پذیرفتن این کار خودداری کرد و فرمود: «به فرد دیگری رجوع کنید؛ چراکه شما طاقت حکومت مرا ندارید. همانا کران تا کران را ابر فتنه پوشانده و راه راست ناشناس شده است. بدانید که اگر من درخواست شما را بپذیرم، با شما چنان رفتار می‌کنم که خود می دانم و به گفته گوینده و سرزنش سرزنش کننده گوش نمی‌دهم. من اگر وزیر «راهنمای» شما باشم بهتر است تا امیر باشم. پس از اصرار و پافشاری مردم فرمود: «اگر نبود که حقی را زنده کنم و ظلمی را از بین ببرم، مهار خلافت را رها می‌کردم.» و پس از انجام مراسم بیعت، به بیعت کنندگان فرمود: "بدانید! همان گرفتاری‌هایی که در زمان بعثت رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله) دامن گیر شما بود، امروز به سوی شما بازگشته است؛ سوگند به آن کسی که محمّد را برگزید، باید به هم مخلوط شده و زیر و رو شوید و در غربال آزمایش غربال شوید تا صاحبان فضیلت که عقب افتاده‌اند، جلو افتند و آنان که به ناحق پیشی گرفته‌اند، عقب روند".

 سپس فرمودند: "هان ای مردم ! گناهان و نافرمانی‌ها همانند اسب‌های سرکشی هستند که سواران خود را، که اهل باطل و گناهند، به دوزخ می‌اندازند و تقوا و پرهیزگاری چون شتران رام و راهواری هستند که مهارشان به دست سواران بوده، آنها را به بهشت می‌رسانند. تقوا راه حق است و گناه راه باطل و هر یک پیروانی دارند، اگر اهل باطل زیاد است از قدیم چنین بوده است و اگر اهل حق کم است گاهی کم نیز جلو رفته است."

مدت خلافت امام علی(ع) ۴ سال و ۹ ماه و چند روز بود. به هنگام شهادت  ۶۳ سال داشت. جامعه زمان حضرت علی (ع) به آسیب‌های گوناگونی دچار شده بود. از جمله، فساد و  بدعت آشکار شده بود، مردم از سنّت پیامبر اکرم (ص) و  اهداف او دور افتاده بودند. تبعیض نژادی و قوم‌گرایی و عصبیت‌های جاهلی در حکومت اسلامی نمود پیدا کرده بود. فساد مالی  رایج و بیت المال مسلمانان به سادگی به یغما می‌رفت. والیان ناشایست در شهرهای اسلامی بر امور مردم مستولی شده بودند».

حضرت علی (ع) برنامه اصلاحی حکومت را در ابعاد سیاسی، اقتصادی ، مالی، حقوقی و اخلاقی مشخص نمود

در این مقاله آمده است: «آن حضرت، پس از اینکه به خلافت رسید، با شناختی که از انحرافات جامعه زمان خود داشت برای اداره آن همت گماشت تا اساس حکومت و مدیریت جامعه بر مبانی دین استوار شود. با استقرار حکومت دینی، عدالت اسلامی تحقق یافته و  مردم در مسیر زندگی شایسته انسانی در راه کمال حقیقی قرارگیرند. او دریافت که جامعه نیازمند اصلاحات اساسی است. می‌بایست تبعیض‌های ظالمانه از جامعه زدوده شود، اموال به تاراج رفته از بیت المال و بخشش‌های نابجای دیگران متوقف شود یا باز پس گردانده شود. ظلم و ستم از جامعه رخت بربندد و به جای آن عدالت و اخوت اسلامی حکمفرما شود. امام علی (ع) برنامه اصلاحی خود را در ابعاد سیاسی، اقتصادی، مالی، حقوقی و اخلاقی از همان بدو زمامداری خویش اعلام نمود و  بر تحقق آن‌ها تأکید ورزید. اگرچه مطمئن بود که این اصلاحات در جامعه‌ای که به همین نابسامانی‌ها عادت کرده است، مشکلاتی را  به بار خواهد آورد  یقیناً کسانی که منافع آنان به خطر می‌افتاد، در برابر آن واکنش نشان داده و کارشکنی می نمایند. به دلیل همین آینده‌نگری بود که ابتدا از پذیرش بیعت آنان خودداری نمود و این مسأله را در بیانات  متعددی مطرح کرده است.

دوران حکومت امام علی(ع) الگویی برای بشریت و گنجینه‌ای ارزشمند برای طالبان عدالت و اصلاح است

به طور کلی: «حضرت در طول مدت کوتاه حکومت خود، که کمتر از پنج سال بود با سه گروه ناکثین، قاسطین و مارقین درگیر بودند. دوران حکومت کوتاه امام علی(ع) الگویی برای بشریت و گنجینه‌ای ارزشمند برای طالبان عدالت و اصلاح است. مسأله اصلاحات، از مباحث بسیار مهم در دوران حاکمیت امام به شمار می‌آید. امام در وضعی حکومت را به دست گرفتند که جامعه اسلامی در دوران ۲۵ ساله بعد از رسول‌الله(ص) بحران‌ها، کژی‌ها و تغییر سنّت‌ها را پشت سر گذاشته بود. از دید امام چنین جامعه‌ای بسیاری از سنّت‌های نبوی را فراموش کرده و برای احیاء ارزش‌های عصر نبوی، به اصلاحات اساسی در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی نیازمند بود. امام شرط پذیرش حکومت را پذیرش اصلاحات مورد نظرش توسط جامعه مطرح کرد و بعد از به دست‌گیری قدرت، به اجراء طرح‌های اصلاحی خویش از همان روز نخست همت گماشت و تا لحظه شهادت، بر دیدگاه‌ها، آرمان‌ها و اهداف اصلاحی خویش پای فشرد. شهادت ایشان، با پافشاری امام بر اهداف اصلاحیش مرتبط است.

امیرمؤمنان همت خود را به حدی صرف اجرای اصلاحات کرد تا آنچه در نظر و اندیشه به آن معتقد بود، در حد مقدور در صحنه عمل ارائه نماید. طبیعت جامعه و زمان، در مقایسه با دوران رسول اکرم (ص) تفاوت‌های بسیاری یافته بود. در جامعه بعد از حضرت محمد(ص) تغییرات و تحولاتی اتفاق افتاده که جامعه را دگرگون کرده بود امام اصلاح وضع موجود را مهمترین وظیفه خویش می‌دید، ولی مشکلات گسترده و عدیده‌ای بر سر راه اصلاحات وجود داشت که این حرکت را دچار مشکل می‌ساخت. بسیاری از موانع در راه اصلاحات، از اوضاع و احوال آن روزگار و رسوبات برجای مانده در پس زمینه‌های اذهان، تغییر و تحولات ناشی از ترکیب یک جامعه بسیط و ناشی می‌شود».

به طور کلی بر اساس نتایج :«در دنیای امروز که معنویت گمشده بشریت است، شناساندن شخصیت‌های بی‌نظیری همچون حضرت علی (ع) که در همه مقاطع عمر گرانبهایش می‌تواند برای نسل‌های عصر حاضر الگو و اسوه کاملی باشد؛ امری شایسته، بلکه ضروری است. این ضرورت به ویژه در جامعه جهان اسلام که به سبب توطئه‌های دشمنان گرفتار نزاع و تفرقه و متأسفانه نسل کشی مسلمانان شده است، بیشتر خود را می‌نمایاند. حضرت علی(ع) پس از ۶۳ سال مجاهدت  خستگی ناپذیر در راه اعتلاء اسلامی و هدایت جامعه بشری در شب بیست و یکم ماه رمضان در محراب عبادت  به دست شقی‌ترین افراد، ابن ملجم مرادی، در ماه رمضان سال ۴۰ هجری به درجه رفیع شهادت نائل شد».

منابع:

*محمدجواد اسکندرلو. (۱۳۹۸). «ابعاد شخصیتی امام علی (علیه السلام) از دیدگاه مستشرقان». کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین علی(ع). صص:۱-۴.

*قاضی زاده، ع.ا. (۱۳۹۲). «نگاهی به زندگی و شخصیت حضرت علی(رض) از منظر اهل سنت». فصل نامه علمی تخصصی حبل المتین. شماره ۴.صص: ۵۴-۴۱.

*حسینی نیا، م.ر و دیگران. (۱۳۹۴). «اعتدال گرایی در سیره سیاسی امام علی (ع)». همایش ملی گفتمان عدالت. صص:۲۳۷-۲۱۸.

*چلونگر، م. ع. (۱۳۸۹). «بررسی و تحلیل مواضع مخالفان در برابر اصلاحات سیاسی دوران خلافت امام علی(ع)». پژوهشنامه علوی. شماره ۱. صص: ۶۶-۳۵.

*قاعدیان، ا . (۱۳۷۶). تحلیل بر مواضع سیاسی علی‌بن‌ابیطالب  (ع) پس از رحلت پیامبر (ص)  تا قتل عثمان بن عفان». انتشارات امیر کبیر. جلد ۲

*نهج البلاغه (محتوای مسابقه فرهنگیان). وزارت آموزش و پرورش. صص:۱۰۷-۱.

انتهای پیام