سید اصغر محمود آبادی، استاد تمام گروه تاریخ دانشگاه اصفهان برای بسیاری از اهالی تاریخ، فرهنگ و اندیشه به خصوص علاقه‌مندان به حوزه ایران باستان آشناست. محمودآبادی از نسل استادان همه‌چیزدان است. بسیاری از مقالات او در نشریات مختلف _که امکان دسترسی الکترونیکی به آن برای همه فراهم است_ می‌تواند زاویه جدیدی در نگاه به گذشته ایران در ذهن مخاطب ایجاد کند. از این جمله می‌توان به «چگونگی اداره اصفهان در دوره امویان»، «پایداری و ناپایداری ساسانیان»، «جاده ابریشم در ساختار سه دولت چین، ایران و روم باستان»، «نقدی بر تاریخ‌نگاری در عهد اسکندر مقدونی»، «ارگبذ اردشیر و ساختار مثلث یونانیان، اشکانیان و رومیان»، «زندگی سیاسی حضرت علی (ع) و نقش احزاب سیاسی»، «نگاهی به تاریخ اصفهان از آغاز تا پایان قرن دوم هجری» و ...اشاره کرد. بی‌شک برای سفر به دل تاریخ ایران باستان، یادداشت‌ها و آثار علمی این استاد، چراغی فرا روی هر خواننده جستجوگر است. نگاهی کوتاه به برخی از کتاب‌های این مدرس تاریخ داریم؛ کتاب‌هایی که بیشتر آن‌ها حاصل تلاش علمی اوست و برخی دیگر با همکاری دیگران تدوین شده است.
ساختار مثلث یونانیان، اشکانیان و رومیان در ایران زمین
کتاب «ساختار مثلث یونانیان، اشکانیان و رومیان در ایران زمین» در۲۲۴ صفحه و با همت انتشارات نهفت، سال ۱۳۹۳ منتشر شد. این اثر، تحقیقی است که در آن روابط سه‌گانه و دیرینه اشکانیان، یونانیان و رومیان را مورد توجه قرارداده تا بررسی و تحلیل مسائل بتواند به فضاهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن دوران نزدیک‌تر شود. در این کتاب سخن از آن است که تاریخ ایران در دوران طولانی و بسیار متحول خود در عهد پیش از اسلام، در معیارهای جهانی است و از سویی دیگر، چنان روابطی به دلایل پیچیدگی تشکیلاتی و گسترش طولانی ارتباطی به صورتی پایدار، تاریخ ایران را متأثر کرده است. این کتاب در ۱۰ فصل تنظیم شده که به ترتیب به «آغاز روابط ایران و یونان»، «هخامنشیان و جهان یونانی»، «واپسین روابط ایرانیان در عصر هخامنشیان»، «آغاز حکومت اسکندر، مقدونیان و یونانیان بر دنیای پارسیان»، «زمینه‌های برآمدن اشکانیان در خراسان بزرگ»، «رومیان و اشکانیان»، «جنگ‌های ایران اشکانی و جمهوری روم»، «آغاز روابط نوین ایران اشکانی و امپراتوری روم»، «سیاست روم در ایران برای تضعیف اشکانیان» و «انحطاط اشکانیان و سقوط آن دولت» می‌پردازد.
دیپلماسی هخامنشی از ماراتن تا گرانیک
«دیپلماسی هخامنشی از ماراتن تا گرانیک» عنوان کتابی است که در ۲۴۰ صفحه و توسط انتشارات مینو در سال ۱۳۹۲ به چاپ رسیده است. همان‌گونه که از عنوان کتاب پیداست، ویژگی آغازین کتاب مبتنی بر روند دیپلماسی دولت نیرومند هخامنشی و دنیای یونانی است. در عصر داریوش، یونانیان سواحل ناگزیر بودند از اتباع دولت هخامنشی به شمار آیند و به آن دولت جهانی مالیات پراخت کنند و در برابر آن تمکین کنند، اما پادشاهان پارس، پس از شکست در نبردهای مدیک، دیگر هرگز به فکر تسلط بر جهان یونانی با توسل به منابع نظامی نیفتادند.
حضور ایران در جهان باستان
کتاب «حضور ایران در جهان باستان» در ۲۶ فصل، زیر نظر دکتر ناصر تکمیل همایون، در طول سه سال سامان یافته و به بررسی تاریخ باستانی ایران از فرهنگ و تمدن عیلام تا روزگار ساسانیان می‌پردازد. این اثر در ۶۳۴ صفحه با همت انتشارات برسم، منتشر شده است. به گفته برخی از صاحب‌نظران، کتاب «حضور ایران در جهان باستان» حاصل زندگی کردن مؤلف با تاریخ است. متن کتاب بسیار روان و خواندنی است. فصل‌های کتاب کوتاه و خواندن آن بسیار راحت است. همچنین تحلیل‌های بسیار خوبی در کتاب ارائه شده است. در واقع این اثر گردآوری صرف نیست و مؤلف تحلیل خود را از مسائل ارائه می‌دهد. نویسنده خود درباره کتاب گفته است: «این کتاب ۱۴ سال در انتظار چاپ بود، اغلب ناشران نگاه بازاری به کتاب داشتند. آنچه مرا وادار به تألیف این اثر کرد حس کنجکاوی بود که هیچ‌گاه تسکین نیافت. همیشه دوست داشتم بدانم نیاکان ما چگونه می‌زیستند. تاریخ ایران باستان برای ما ایرانیان موضوع جدیدی است و معتقدم آیندگان راه های جذاب‌تری را در این مسیر طی خواهند کرد. این کتاب را با عشق نوشتم و همین باعث شده تا به نظر مخاطبان دلنشین باشد.»
تاریخ ایران در عهد ساسانیان
کتاب «تاریخ ایران در عهد ساسانیان» در ۳۷۴ صفحه و با تلاش انتشارات کتاب پارسه سال ۱۳۹۲ روانه بازار نشر شده است. در توضیح پشت جلد کتاب آمده است: «شاهنشاهی ساسانی در ۲۲۴ میلادی حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خویش را با پادشاهی پادشاه اول (۲۲۴ - ۲۴۲ م) آغاز کرد و در ۶۵۱ میلادی با شکست نهایی از اعراب و مرگ یزدگرد سوم، این امپراطوری به پایان رسید. نویسنده در این اثر تلاش می‌کند با تکیه بر متون فارسی میانه، منابع یونانی و رومی و آثار مورخان قرون اولیه اسلامی و همچنین آثار مادی برجای مانده از ساسانیان حضور همه جانبه این شاهنشاهی را مورد تحلیل و پژوهش قرار دهد.»
فرایند اقتدار امپراتوری هخامنشی و تحول تاریخ‌نگاری در یونان باستان
کتاب «فرایند اقتدار امپراتوری هخامنشی و تحول تاریخ‌نگاری در یونان باستان» با همت انتشارات نقش مانا سال ۱۳۸۸در ۲۱۴صفحه به مجموعه کتاب‌های محمودآبادی پیوسته است. مورخان کلاسیک یونان به خوبی واقف بوده‌اند که دولت پارس (هخامنشیان) تا چه حد در سرنوشت سیاسی و معرفتی مردم یونان باستان تأثیرگذار بوده و جهان یونانی چگونه در برخورد با پارس‌ها از انزوای تاریخی خویش گذر کرده و در مراحل مختلف حیات اجتماعی و ارتباطی، اقوام یونانی را به سوی تحولات اجتماعی و فکری به پیش رانده است؛ چنانکه تاریخ نگاری یونانی و حضور تاریخ نگاران آن دیار در صحنه های تاریخ نگاری جهانی در واقع با حضور دولت هخامنشی در قرن ششم قبل از میلاد در غرب آسیا شروع می‌شود و روند آن به صورت پیشرفته ای ادامه می‌یابد. نگارندۀ این کتاب تلاش می‌کند ضمن بررسی موقعیت سیاسی و اقتصادی و نظامی دولت هخامنشی، به مورخان نامدار یونانی که به هر طریق به دوام تاریخ هخامنشی کمک کردند و با نگارش های خود یاد و خاطره آن را زنده نگاه داشتند نگاهی دوباره افکند.
پژوهش‌هایی در تاریخ، فرهنگ و سیاست ایران باستان(دفتر پارینه)
کتاب «پژوهش‌هایی در تاریخ، فرهنگ و سیاست ایران باستان» در ۳۹۶ صفحه با سعی انتشارات آیتین سال ۱۳۸۳ به قفسه کتابخوان‌ها راه پیدا کرده است. در اثر حاضر مجموعه‌ای از مقالات تحقیقی نویسنده در زمینه دوران باستان تاریخ ایران به چاپ رسیده. این مقالات عبارت‌اند از «پدیده‌های نمادین در نقش برجسته‌های ساسانی»، «کوروش و مرزهای دفاع استراتژیک»، «مروری بر مقایسه روابط بازرگانی و اقتصادی در دوران هخامنشی و اشکانی»، «تاریخ روابط سیاسی دیپلماسی دولت هخامنشی با اسپارت»، «انگیزه نخستین برخوردهای نظامی سیاسی شرق و غرب و نتایج آن»، «تحلیلی بر انگیزه‌های اولین تهاجم شرق علیه غرب»، «نقش نظام ساسانی در تخریب بنیادهای سیاسی و فرهنگی اشکانی»، «بار دیگر با رهنوردان تاریخ در جاده ابریشم»، «طبقات اجتماعی و ویژگی‌های آن در عصر ساسانی»، «تاریخ ماد به روایت تاریخ»، «موسیقی ایرانی در زمان ساسانیان»، «فرهادک، اشک ناشناخته تحلیلی بر روابط سیاسی ایران پارتی و امپراتوری روم، مقارن تولد حضرت مسیح(ع)» و «داستان اردشیر(از افسانه تا تاریخ)». هر مقاله با چکیده یا مقدمه‌ای آغاز می‌شود و با نتیجه‌گیری و فهرست منابع به پایان می‌رسد.
امپراتوری ساسانیان در گزارشهای تاریخی اسلامی و غربی
کتاب «امپراتوری ساسانیان در گزارشهای تاریخی اسلامی و غربی» با همت انتشارات افسر در ۶۰۸ صفحه در اختیار دوستداران حوزه تاریخ قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بازنمایی انواع تاریخ نگاری اسلامی درباره ساسانیان، تفاوت‌های میان نگاه و بیان تاریخ‌نگاری مسلمین و تاریخ نگاری نوین اروپایی و علل این تفاوت‌ها نگاشته شده است. بر این اساس، نگارنده نگاه مورخان اسلامی را به بقایای ایران ساسانی، نگاهی فاتحانه و به دور از حقیقت می‌داند در حالی که مورخان اروپایی به دلیل روابط اقتصادی در جاده ابریشم با چین، نیز روابط نظامی و فرهنگی با مشرق زمین از زمان‌های دور و کشف کتیبه های ساسانی و بررسی تطبیقی آن‌ها، پایگاه شایسته‌ای در بازیافت بیشتر عصر ساسانی یافتند.
انتهای پیام
نظرات