میکروارگانیسم‌ها از طریق بیمار (منبع) به یک میزبان مستعد منتقل می‌شوند. راه انتقال آن‌ها، اغلب دست آلوده کارکنان است. از سایر راه‌های انتقال میکروارگانیسم‌ها می‌توان به اشیاء، سطوح و هوا اشاره کرد. سطوح نزدیک به بیمار اغلب آلوده‌تر از سایر سطوح است. مطالعات نشان داده است که سطوح آلوده به وسیله دست کارکنان نقش مهمی در انتقال باکتری‌هایی مثل کلستریدیوم دیفیسیل، MRSA ،VRE، آسینتوباکتر، سودوموناس و... دارند. 

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد:«بهبود بهداشت محیط بیمارستان باعث کنترل طغیان این میکروارگانیسم‌های خطرناک خواهد شد. اسپورهای کلستریدیوم دیفیسیل و باکتری‌هایی مانند MRSA ،VRE و آسینتوباکتر می‌توانند 4 تا ۵ ماه در سطوح خشک زنده بمانند». در سال‌های اخیر کشت‌های روتین و بی هدف از محیط‌های بیمارستانی غیرضروری تشخیص داده شد. محققان در پژوهشی با عنوان «دستورالعمل‌های پیشگیری و کنترل عفونت، شستشو و ضدعفونی سطوح و ابزار» این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند.

در این پژوهش که توسط فروغ مولا کارشناس ارشد پرستاری کودکان و نیز کارشناس پیشگیری و کنترل عفونت معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده، آمده است:«مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها CDC  در دستورالعمل‌های خود توصیه کرده که کشت‌های محیطی در زمان طغیان عفونت‌های بیمارستانی و در مطالعات اپیدمیولوژیک انجام شود». در سنجه‌های اعتباربخشی کشت روتین از بخش‌های جنرال غیر لازم دانسته شده اما کشت از بخش‌های ویژه مانند اتاق عمل، اتاق‌های نوزادان، بخش‌های مراقبت ویژه طبق مصوبات کمیته کنترل عفونت بیمارستان مجاز است. 

آلودگی میکروبی محلول‌های شوینده و ضد عفونی کننده

بر اساس یافته‌های این پژوهش: «بیش از 50  سال است که مواد ضد عفونی کننده، صابون مایع و آنتی سپتیک‌های آلوده، ناقل عفونت‌های بیمارستانی هستند. پسودوموناس‌ها مهم‌ترین باکتری‌های جدا شده از گندزداهای آلوده هستند که از 30 درصد محصوالت جدا شده‌اند. توانایی آن‌ها برای زنده ماندن یا رشد در رقت‌های مورد استفاده گندزداها بی‌نظیر است. این توانایی زنده ماندن پسودوموناس‌ها احتماال ناشی از تطابق‌پذیری تغذیه‌ای و غشای منحصر به فرد آن‌هاست که یک سد مؤثر در برابر عبور میکروب کش‌ها و یا سیستم‌های انتشار به خارج آن‌هاست» .

در این پژوهش آمده است: «برای پیشگیری از آلودگی محلول‌ها، رقیق کردن آن‌ها باید دقیقاً طبق توصیه کارخانه سازنده باشد. از سویی کارکنان کنترل عفونت باید بررسی کنند که کدام فعالیت‌های نامناسب، منجر به آلودگی میکروب کش‌ها می‌شوند و به مصرف کنندگان بیاموزند تا از آلودگی مجدد جلوگیری کنند. منابع رایج آلودگی خارجی محلول‌های میکروب‌کش عبارتند از آبی که برای رقیق‌سازی استفاده می‌شود، ظروف آلوده و آلودگی معمول فضای بیمارستان که محیط تهیه و مصرف محلول‌ها است».

محققان بر این باورند: «شرایط نگهداری این محلول‌ها باید دقیقا طبق توصیه کارخانه سازنده باشد. قبل از رقیق کردن محلول، رعایت  بهداشت دست بسیار مهم است.‌ نظارت بر پاکسازی محیط بیمارستان از طریق استفاده از چک لیست و ابزارهای مانیتورینگ دیگر و به وسیله پرسنل آموزش دیده یا به طور غیر مستقیم از طریق پرسش از بیماران و مراجعه کنندگان باید انجام شود». 

بر اساس این پژوهش: «برای نظارت و کنترل بر پاکسازی محیط می‌توان از ابزار ATP Bioluminescence استفاده کرد. این ابزار با تشخیص ATP )که در تمام انواع مواد ارگانیک شامل باکتری، خون و سایر ترشحات بدن وجود دارد) بر روی سطوح محیطی عمل کرده و سال‌هاست در صنایع غذایی و نوشیدنی استفاده می‌شود .

بر اساس روش Flourescent Marking ، ریختن محلول بی‌رنگ روی سطوح محیطی قبل از نظافت و تشخیص باقی مانده احتمالی آن روی سطوح بلافاصله بعد از نظافت با استفاده از فلورسنس تحت اشعه UV است. این محلول بی‌رنگ در نور اتاق قابل رویت نیست. نتایج بررسی کیفیت پاکسازی محیطی باید جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده و به کارکنان بازخورد داده شود. برای انجام اقدامات اصلاحی باید یک برنامه عملیاتی وجود داشته باشد».

استفاده از دستگاه‌های مه‌پاش

در این پژوهش آمده است: «نسل قدیمی این دستگاه‌ها که از محلول‌های فرمالدیید، ترکیبات فنل یا آمونیوم چهار ظرفیتی استفاده می‌کردند، به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند.  در خصوص نسل‌های جدید این تجهیزات که از ازن یا پراکسید هیدروژن استفاده می‌کنند، CDC اعلام کرده است که تحقیقات بیشتری برای مشخص شدن تاثیر این تجهیزات مورد نیاز است و تا آن زمان CDC نمی‌تواند استفاده از این دستگاه‌ها را تایید یا رد کند».

دستورالعمل شستشو، ضدعفونی و نگهداری لارنگوسکوپ

در این پژوهش آمده است: «تیغه‌های لارنگوسکوپ از ابزار نیمه بحرانی محسوب شده و پس از استفاده، جهت آماده سازی برای استفاده‌های بعدی نیاز به استریلیزاسیون و در صورت عدم امکان، حداقل ضدعفونی با محلول سطح‌بالا دارند. مراحل آماده سازی تیغه‌های لارنگوسکوپ به پوشیدن وسایل حفاظت فردی مناسب جدا کردن دسته و تیغه برای نظافت دسته لارنگوسکوپ: استفاده از برس به همراه آب سرد و ماده شوینده برای شستشو، استفاده از الکل 10درصد برای ضدعفونی انجام شود.

شستشوی تیغه با استفاده از برس و آب سرد و ماده شوینده به طور کامل، آبکشی تیغه و خشک کردن برای تضمین غلظت محلول ضدعفونی کننده باید از خشک بودن لارنگوسکوپ اطمینان حاصل کرد. غوطه‌ور کردن تیغه در محلول ضدعفونی کننده سطح‌ بالا به مدت لازم، به عنوان مثال: محلول با پایه گلوتارالدییدیک درصد به مدت 11 دقیقه. آبکشی نهایی با آب فراوان، خشک کردن.

در صورت عدم استفاده از آب استریل، بعد از آبکشی با الکل ایزوپروپیل مجددا ضدعفونی شود.  لازم به ذکر است در مورد بیماران مبتلا به بیماری‌های شناخته شده عفونی و واگیر و همچنین بیماران با سابقه رفتارهای پر خطر حتی الامکان از تیغه‌های لارنگوسکوپ یکبار مصرف استفاده شود. محلول ضدعفونی کننده سطح بالا دقیقا طبق توصیه کارخانه سازنده رقیق شود. مدت زمان غوطه‌وری دقیقا رعایت شود. در بخش‌های عمومی که دارای تهویه مناسب نیستند، محلول در ظرف کوچک فقط برای یکبار آماده شده و سپس دور ریخته شود».

 در این پژوهش آمده است: «اولویت اول نگهداری این تیغه‌ها در ظروف خاص قابل اتوکالو است. بعد از هر بار استفاده از تیغه‌ها و صورت عدم استفاده به صورت هفتگی، این نوع ظروف شستشو، ضدعفونی و استریل می‌شوند. اولویت بعدی نگهداری در دیش قابل شستشو و قابل ضدعفونی درب دار است. بعد از هر بار استفاده از تیغه‌ها و در صورت عدم استفاده به صورت هفتگی، این نوع ظروف شستشو و ضدعفونی سطح بالا می‌شوند. اولویت بعدی استفاده از زیپ کیپ است. بعد از هر بار استفاده از تیغه‌ها و در صورت عدم استفاده به صورت هفتگی، زیپ کیپ تعویض شود. قبل از کنترل عملکرد تیغه‌های لارنگوسکوپ، ابتدا دست‌ها هندراب شود. نگهداری ‌تیغه‌های ‌لارنگوسکوپ به ‌هر ‌صورت، ‌به ‌هیچ‌وجه ‌نباید ‌منجربه ‌تاخیر ‌در ‌نجات‌ جان ‌بیمار ‌شود».

دستورالعمل ‌شستشو،‌ ضدعفونی ‌و نگهداری‌ آمبوبگ‌

محققان بر این باورند: «آمبوبگ از ابزار نیمه بحرانی محسوب می‌شود. اولویت اول، استفاده از آمبوبگ قابل اتوکالو است. در غیر این صورت بایستی از روش‌های معتبر استریلیزاسیون برای ابزار حساس به حرارت، مثل استریالیزر پالسما استفاده کرد. در صورتی که به هر دلیل به امکانات ذکر شده دسترسی ندارید، طبق راهکارهایی مانند  پوشیدن وسایل حفاظت فردی مناسب ، جدا کردن قطعات از یکدیگر، شستشو با آب ولرم و پاک کردن آلودگی‌ها به طور کامل، شستشو با آب و مواد شوینده، قرار دادن در محلول سرکه در صورت نیاز به رسوب زدایی برای مدت ۵ دقیقه، آبکشی و خشک کردن برای تضمین غلظت محلول ضدعفونی کننده باید از خشک بودن قطعات آمبوبگ اطمینان حاصل نمود، استفاده کرد.

غوطه‌ور کردن قطعات در محلول ضدعفونی کننده سطح‌ متوسط به مدت لازم، آبکشی نهایی با آب فراوان، خشک کردن و اتصال قطعات. استفاده از محلول‌هایی مانند فنل که باعث رسوب روی قطعات می‌شود یا محلول‌های رنگی مانند بتادین و ساولن ممنوع است.  در مورد بیماران مبتلا به بیماری‌های شناخته شده عفونی و واگیر و همچنین بیماران با سابقه رفتارهای پرخطر حتی الامکان از آمبوبگ یکبار مصرف استفاده شود». 

محققان می‌گویند:« محلول ضدعفونی کننده سطح‌ متوسط دقیقاً طبق توصیه کارخانه سازنده رقیق شود. مدت زمان غوطه‌وری دقیقا رعایت شود. در بخش‌های عمومی: آمبوبگ در کیف مخصوص به خود و داخل ترالی کد نگهداری شود. بعد از هر بار استفاده از آمبوبگ و در صورت عدم استفاده به صورت هفتگی، این کیف شستشو، ضدعفونی و در صورت امکان استریل شود.

در صورت عدم امکان، آمبوبگ در زیپ کیپ نگهداری شود. بعد از هر بار استفاده از آمبوبگ و در صورت عدم استفاده به صورت هفتگی، زیپ کیپ تعویض شود. قبل از کنترل عملکرد آمبوبگ، ابتدا دست‌ها هندراب شود. نگهداری‌آمبوبگ ‌به ‌هر ‌صورت،‌ به‌ هیچ‌وجه ‌نباید ‌منجربه ‌تاخیر ‌در ‌نجات‌جان ‌بیمارشود».

دستورالعمل ‌شستشو ‌و ‌ضدعفونی ‌ساکشن‌

براساس اطلاعات آورده شده: «قبل از شستشو و ضدعفونی ساکشن، پوشیدن وسایل حفاظت فردی مناسب استفاده از دستکش و پیش بند الزامی است. اگر بیمار در گروه پرخطر قرار دارد از عینک استفاده شود. اگر بیمار سل ریوی دارد از ماسک فیلتردار استفاده شود. بدنه دستگاه ساکشن در فواصل استفاده در بین بیماران، باید با الکل 10درصد ضدعفونی شود. اگر از دستگاه ساکشن استفاده نمی‌شود، مخزن باید خشک بوده و کاتترها نباید متصل شوند و دستگاه باید با پوشش ضد گرد و غبار پوشیده شود».

نحوه ‌شستشو ‌و ‌ضدعفونی ‌باتل ‌ساکشن 

در این پژوهش آمده است: «جدا کردن مخزن از سیستم وکیوم و انتقال آن به اتاق کثیف، تخلیه مخزن در سینک مدیکال، شستشوی سینک با آب فراوان و محلول دترجنت ترجیحا پودر شستشو، آبکشی مخزن با آب سرد و سپس شستشوی آن با دترجنت ترجیحا پودر شستشو و آب داغ، آبکشی مجدد و خشک کردن باتل ساکشن، غوطه‌ور کردن در محلول ضدعفونی کننده سطح‌ متوسط، آبکشی نهایی و خشک کردن نیز باید رعایت شود». 

این پژوهش در سال 1397 در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی شهید بهشتی منتشر شده است.

انتهای پیام