به گزارش ایسنا، پنتاگون اعلام کرد که رئیس جمهور آمریکا شخصا دستور این عملیات را صادر کرده است. ترامپ بلافاصله در پیامی توییتری یکی از اظهارات پیشین خود را  بازنشر داده و نوشت که ایران هرگز برنده هیچ جنگی نبوده اما هیچ‌گاه هم بازنده یک مذاکره نبوده است. مقامات کاخ سفید بعد از این عملیات ترور، مدعی شدند که سردار سلیمانی مسئول حمله به نیروهای نظامی و تکنسین آمریکایی در عراق بوده و اقدام آنها برای خنثی‌سازی اقدامات بعدی ایران است اما عادل المهدی نخست وزیر مستعفی عراق گفت که در صبح همان روزی که سردار قاسم سلیمانی به شهادت رسید، قرار بود با وی دیدار داشته و سردار سلیمانی پاسخ ایران به پیام عربستان را به او بدهد. در این مقطع عراق میانجی ایران و عربستان برای حل بحران یمن بود.

یک سال پس از شکست داعش در عراق، این کشور به مدت چند ماه درگیر اعتراض، ناآرامی و آشوب شده بود. مردم این کشور به فساد و ناکارآمدی دولت اعتراض داشتند و دولت عادل المهدی هم در واکنش به این اعتراض‌ها که حدود پانصد کشته داشت، مجبور به استعفا شده بود. در این ناآرامی‌ها بارها به کنسولگری ایران به بهانه حمایت ایران از دولت عبدالمهدی حمله شد. در این بین آمریکا هم به بهانه حملات پراکنده به پایگاه‌های نظامی خود و کشته شدن یک تکنسین آمریکایی، به مراکز نیروهای حشدالشعبی حمله کرد. در واکنش به این حمله، طرفداران حشدالشعبی به سفارت آمریکا در بغداد حمله کرده و به بخش‌هایی از این سفارت وارد شدند اما با دستور فرماندهان حشدالشعبی، از سفارت خارج شدند. کاخ سفید، ایران و سپاه قدس را پشت پرده هدایت این اقدامات می‌دانست اما مدرک قابل استنادی در دست نداشت. حشدالشعبی نیروهای بسیج مردمی عراق بودند که برای مقابله با حمله داعش به این کشور تشکیل شد. سردار سلیمانی نقش مهمی در سازماندهی به این نیروها بر عهده داشت و مردم منطقه او را به عنوان فرمانده مبارزه با داعش می‌شناختند.

اقدام ترامپ در به شهادت رساندن سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس با واکنش های بین‌المللی و واکنش در داخل آمریکا مواجه شد. اگنس کالامارد گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت که اقدام آمریکا غیرقانونی بوده است. میچ مک‌کانل رهبر جمهوری‌خواهان سنای آمریکا اعلام کرد که احتمالا جلسه‌ای غیرعلنی با حضور تمام سناتورها برگزار خواهد شد که در آن کابینه ترامپ باید پاسخگوی ترور سردار قاسم سلیمانی باشند. نانسی پلوسی رییس مجلس نمایندگان آمریکا در بیانیه‌ای گفت که دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بدون مجوز کنگره آمریکا انجام شده است. جو بایدن رقیب انتخاباتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری  این کشور نیز معتقد بود که رئیس جمهور ترامپ یک کبریت را به بشکه باروت انداخت.

پس از اعلام شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس سه روز عزای عمومی در ایران و عراق اعلام شد. مردم در شهرهای مختلف ایران به خیابان آمده، عزاداری کرده و علیه آمریکا شعار دادند. بازار در شهرهای مختلف به نشانه عزاداری تعطیل شد. پرچم سرخ یالثارات الحسین بر فراز گنبد مسجد جمکران برافراشته شد. تقریبا تمام گروه‌های سیاسی از نهضت آزادی تا جبهه پایداری شهادت سردار سلیمانی را تسلیت گفتند. آیت‌الله‌خامنه‌ای گفت که انتقام سخت در انتظار جنایتکاران است.(۱) شورای عالی امنیت ملی در اطلاعیه خود تاکید کرد که «همانگونه که مقام معظم رهبری در پیام خود فرمودند، انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون پاک سردار سلیمانی آغشته کردند. این جنایتکاران با انتقام سخت منتقمین خون سردار سلیمانی در زمان و مکان مناسب روبرو خواهند شد. »(۲).

دولت تاکید کرد که آمریکا از خط قرمز ایران عبور کرده است. مقامات نظامی تاکید می‌کردند که پاسخ ایران، نظامی و قاطع خواهد بود. وزارت خارجه کاردار سوئیس را احضار کرد. محمدجواد ظریف در این باره گفت:«سفارت سوئیس در تهران به عنوان حافظ منافع آمریکا، یک پیام نابخردانه‌ای را از سوی آمریکایی‌ها برای ما آوردند که ما امروز بعد از ظهر جواب قاطعی را به‌ آنها دادیم. در واقع امروز دو بار سفیر سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا احضار شد که دفعه اول برای اعتراض به اقدام آمریکا در ترور سردار قاسم سلیمانی بود و بعد از ظهر نیز پاسخ بسیار محکم و مناسب ایران به صورت مکتوب در واکنش به پیام گستاخانه آمریکایی‌ها به سفیر سوئیس داده شد.»(۳)اشاره ظریف به این پیام آمریکا بود که ایران به اقدام متقابلی دست نزند ولی ایران در نامه‌ای که به امضای دفتر وزیر خارجه رسیده بود، درخواست آمریکا را رد کرد. ایران همچنین هرگونه وساطت سایر کشورها حتی عمان میان تهران و واشنگتن را رد کرده بود.

چند ساعت پس از ترور سردار سلیمانی، شورای امنیت سازمان ملل درباره تحولات خاورمیانه جلسه‌ای غیرعلنی تشکیل داد که دستور آن توسط مقامات آمریکایی داده شده بود. مجید تخت‌روانچی نماینده ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که اقدام آمریکا در به شهادت رساندن سردار سلیمانی و همراهان وی با هر معیاری، یک اقدام تروریستی جنایتکارانه بوده و موجب مسئولیت بین‌المللی دولت آمریکا است.(۴) دولت آمریکا هم به محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران برای سفر به نیویورک و شرکت در اجلاس  شورای امنیت سازمان ملل ویزا نداد.

CNN در پی ترور شهید سلیمانی نوشت که ضامن نارنجک خاورمیانه کشیده شده است. کشورهای اروپایی و منطقه حتی عربستان از ایران و آمریکا خواستند تا خویشتنداری کنند. پوتین گفت که اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی ممکن است اوضاع منطقه را بیش از پیش خطرناک کند. بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس و نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از اقدام ترامپ حمایت علنی کردند. نیروهای حشدالشعبی و حزب‌الله عراق برای مقابله با نیروهای آمریکایی اعلام آمادگی کردند. مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق دستور آماده باش به همه گروه‌های وابسته به خود را داد. آمریکا ۲هزار و دویست نیروی جدید به خاورمیانه اعزام و ۷۵۰ نیرو را برای تامین امنیت سفارتش در بغداد  مستقر و کلیه کارمندان این کشور در شرکت‌های نفتی بصره از عراق خارج کرد و به شهروندان خود در منطقه بویژه عراق و لبنان هشدار داد. روز شنبه ۱۴ دی چند خمپاره به محل حضور نیروهای آمریکایی در موصل اصابت کرد. یک فروند موشک کاتیوشا در نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد فرود آمد و یک پایگاه هوایی در ۶۰ کیلومتری بغداد که آمریکایی‌ها از آن استفاده می‌کردند، هدف حملات راکتی قرار گرفت.این حملات تلفاتی نداشت. گردان‌های حزب‌الله عراق از یگان‌های حشد الشعبی اعلام کردند که از روز یکشنبه(۱۵دی) هر کسی به پایگاه‌های آمریکایی نزدیک شود، جان خود را در معرض خطر قرار داده است. تمام پایگاه‌های آمریکا در منطقه در آماده باش کامل بودند.

ترامپ در واکنش به این اقدامات در روز ۱۵ دی در رشته توییت‌هایی با تهدید ایران اعلام کرد که ۵۲ سایت را در ایران در نظر دارد که در صورت اقدام ایران علیه آمریکا، به آن ها حمله خواهد کرد. رئیس جمهور آمریکا گفت که در بین این ۵۲ نقطه، مراکز فرهنگی ایران هم قرار دارد. با این حال گروه‌های ضد جنگ در آمریکا و اروپا به خیابان آمدند و مقامات نظامی ایران هم پاسخ تهدید ترامپ را دادند.

در روز ۱۵ دی پارلمان عراق به ملزم ساختن دولت جهت پایان دادن به هرگونه حضور نیروهای خارجی از جمله نیروهای نظامی آمریکا در عراق رای داد. در مقابل ترامپ عراق را به اعمال تحریم شدید تهدید کرد و گفت دولت عراق باید پولی که آمریکا در این کشور هزینه کرده است را پس بدهد.

در تهران هم مجلس شورای اسلامی در روز ۱۷ دی با اصلاح قانون «اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی توسط ایالات متحده آمریکا»، کلیه اعضای پنتاگون و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته و فرماندهان و آمران شهادت سردار سلیمانی را به فرماندهی مرکزی آمریکا، نیروها و سازمان‌ها یا نهادهای تحت اختیار این فرماندهی اضافه کرد و همه آنها را تروریست خطاب کرد. مجلس همچنین مقرر کرد ۲۰۰ میلیون یورو برای تقویت بنیه دفاعی نیروی قدس سپاه اختصاص یابد.(۵) شورای نگهبان بلافاصله این اصلاحیه را تایید کرد. این اولین طرح سه فوریتی در طول دوران تشکیل مجلس شورای اسلامی بود که به قانون تبدیل شد.

در پی این تحولات، قیمت نفت برنت حدود سه دلار افزایش یافت و به ۷۰ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین قیمت از ۱۷ سپتامبر بود که تاسیسات نفتی عربستان سعودی هدف حملات هوایی قرار گرفته بودند. شاخص جهانی دلار سقوط کرد  اما ارزهای خارجی و طلا در ایران گران شد.

پیکر سردار قاسم سلیمانی در شهرهای بغداد، نجف، کربلا، سامرا، اهواز، قم، مشهد، تهران و کرمان تشییع شد. در تهران این مراسم در روز ۱۶ دی برگزار شد و آیت‌الله خامنه‌ای در دانشگاه تهران بر پیکر وی و سایر شهدا نماز خواند. مردم در حد فاصل میدان فردوسی تا میدان آزادی حاضر شده بودند و ازدحام جمعیت به حدی بود که حدود هفت ساعت طول کشید تا خودروی حامل پیکر شهدا از دانشگاه تهران به میدان آزادی برسد. رسانه‌های خارجی از تعداد زیاد مردم حاضر یافته در این مراسم شگفت‌زده شده بودند. ۱۷ دی پیکر سردار سلیمانی در کرمان تشییع شد اما به دلیل ازدحام جمعیت، خاکسپاری در ساعات اولیه ۱۸ دی و همزمان با پاسخ نظامی ایران به اقدام ترامپ انجام شد.۶۰ نفر در مراسم تشییع کرمان به دلیلی ازدحام جمعیت و خفگی، کشته شدند.

کشورهای مختلفی در این چند روز به تهران پیام داده بودند که دست به اقدام متقابل نزند حتی امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه یک ساعت با روحانی تلفنی صحبت کرد اما ساعت ۱:۲۰ صبح روز چهارشنبه ۱۸دی، نیروی هوافضای سپاه در عملیاتی به نام شهید سلیمانی، ۱۳موشک زمین به زمین به پایگاه هوایی آمریکا در عراق به نام عین‌الاسد شلیک کرد. عین الاسد  در استان الانبار و در ۱۶۰ کیلومتری غرب بغداد قرار داشت و همان پایگاهی بود که از آنجا عملیات ترور سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس هدایت شده بود. مقامات بغداد اعلام کردند که تهران پیش از آغار عملیات، آن ها را در جریان گذاشته است. ترامپ در اولین واکنش خود گفت که «همه چیز خوب است و ارزیابی تلفات و خسارات الان در جریان است.» تهران اعلام کرد که دنبال جنگ نیست اما اگر آمریکا اقدام متقابلی انجام دهد، پاسخ محکم‌تری خواهد داد. ایران این پیام را به سفیر سوئیس داد که اگر واشنگتن اقدامی نکند، ایران هم پس از این اقدامی نخواهد داشت. آیت‌الله خامنه‌ای در صبح روز چهارشنبه ۱۸دی در سخنرانی خود در جمع مردم قم درباره عملیات سپاه گفت: «حالا یک سیلی‌ای دیشب به اینها زده شد. این مسئله‌ دیگری است. آنچه در مقام مقابله مهم است -این کارهای نظامیِ به این شکل، کفایت آن قضیّه را نمی‌کند- این است که بایستی حضور فسادبرانگیز آمریکا در این منطقه منتهی بشود؛ تمام بشود.» (۶)

چهارشنبه شب ۱۸دی به وقت تهران، ترامپ اعلام کرد که این حمله نیروهای آمریکایی در این عملیات تلفاتی نداشته‌اند. مقامات آمریکایی مدعی شدند که از انجام این عملیات باخبر شده بودند و نظامیان این کشور فرصت داشتند تا پناه بگیرند. با این حال سردار حاجی زاده فرمانده هوافضای سپاه با اشاره به جزئیات عملیات علیه پایگاه آمریکا گفت که آمریکا مجروحان این عملیات را به بغداد، اردن و  اسرائیل منتقل کرده است.(۷) اما کاپیتان بیل اربن سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا بعد از حدود ده روز از انجام این عملیات در یک بیانیه که شبکه CNN آن را منتشر کرده، گفت که ۱۱ نظامی آمریکایی در حمله موشکی سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد عراق آسیب دیده‌اند اما در ادامه پنتاگون با انتشار قطره‌چکانی اطلاعات مروبط به حمله موشکی به عین الاسد، تعداد مجروحین را ۳۴ نفر اعلام کرد. این آمار چندین بار دیگر به صورت پلکانی افزایش یافت و به حدود صد نفر رسید.

ترامپ پس از عملیات سپاه اعلام کرد که تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع خواهد کرد. رئیس جمهور آمریکا خواهان این شد که سایر اعضای برجام از این معاهده خارج شوند تا معاهده جدیدی امضا شود. او گفت که آمریکا آغوش خود را برای صلح باز می کند. مقتدی صدر هم از گروه‌های عراقی خواست تا به اقدام نظامی متوسل نشوند؛ زیرا لحن مقامات تهران و واشنگتن بیانگر تنش‌زدایی است البته برخی حملات راکتی پراکنده به پایگاه‌های آمریکایی در عراق انجام گرفت. علی ربیعی سخنگوی دولت در روز چهارشنبه ۱۸دی گفته بود اقدامات احتمالی برخی گروه‌ها در منطقه ربطی به ایران ندارد. پس از اظهارات ترامپ که نوعی آتش بس با ایران بود، قیمت جهانی نفت و قیمت طلا، سکه و دلار در ایران کاهش یافت. آمریکا به سازمان ملل نامه نوشت که آماده مذاکره بدون پیش شرط است اما رهبری چند ساعت پیش از ارسال نامه آمریکا به سازمان ملل، در دیدار با مردم قم گفته بود که مذاکره مقدمه‌ای برای دخالت‌ها و حضورهاست.

روز جمعه ۲۰دی، دولت ترامپ لیست جدید تحریم های خود علیه ایران را اعلام کرد. استیون منوچین وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که صنایع مرتبط با ساخت و ساز، عمران، معدن‌کاری، پارچه، فلز و آهن و همچنین علی عبداللهی هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح، محمدرضا آشتیانی جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، محسن قمی معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر رهبری، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و غلامرضا سلیمانی رئیس‌ سازمان بسیج تحریم شدند.

با فروکش کردن شعله‌های برخورد نظامی تهران و واشنگتن، ایران در شوکی دیگر فرو رفت. روز چهارشنبه ۱۸دی چند ساعت پس از حمله موشکی سپاه به پایگاه آمریکا در عراق، یک هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ اوکراینی با ۱۷۶ مسافر و خدمه، سه دقیقه پس از پرواز از فردوگاه امام خمینی سقوط کرد. این پرواز مسافرانی از ایران، اوکراین، افغانستان، کانادا، سوئد وانگلیس داشت. سازمان هواپیمایی ایران در ابتدا دلیل سقوط را نقص فنی و آتش گرفتن موتور هواپیما اعلام کرد اما احتمال ساقط شدن هواپیما براساس عکس‌های منتشر شده ماهواره‌ای وجود داشت. نخست وزیر کانادا  پیگیر علت سقوط هواپیما شده بود و یک تیم اوکراینی برای بررسی کارشناسی علت سقوط هواپیما به ایران آمد اما روز شنبه ۲۱ دی، ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کرد که بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد، هواپیمای مسافربری اوکراینی مورد اصابت پدافند هوایی سپاه قرار گرفته است. در این بیانیه آمد که «پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی(ره) حرکت نموده و درهنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیک شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار می‌گیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیر عمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفت.»(۸)دقایقی بعد حسن روحانی با ابراز تاسف بابت این اتفاق، تاکید کرد مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگیری قانونی قرار می‌گیرند.(۹) رئیس‌جمهور همچنین توییت کرد که اشتباه پدافند سپاه موجب سقوط هواپیمای اوکراینی شد.(۱۰) علیرضا معزی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهور در توییتر خود نوشت که گزارش ستاد کل نیروهای مسلح، عصر جمعه بیستم دی به رییس‌جمهور ارائه شد.(۱۱)

سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه ظهر روز شنبه ۲۱ دی، در نشست خبری خود با پذیرش مسئولیت اشتباه این نیرو در شلیک به هواپیمای اوکراینی اظهار کرد:« اطلاعاتی به اپراتور داده می‌شود که وضعیت جنگی است و موشک کروز شلیک شده است. این بنده خدا (شلیک کننده)هواپیما را کروز تشخیص می‌دهد و موظف بوده است در چنین شرایطی تماس بگیرد و تاییدیه را بگیرد. ‌خبط اپراتور هم همین است اما ظاهرا سیستم ارتباطی‌اش با اختلال روبه‌رو بوده است و نمی‌تواند تماس بگیرد که شاید به دلیل شلوغ بودن شبکه یا سامانه‌های جنبی بوده است که در نهایت او ۱۰ ثانیه فرصت داشته است که تصمیم بگیرد. او در این شرایط این تصمیم بد را می‌گیرد و موشک را شلیک می‌کند و هواپیما مورد اصابت قرار می‌گیرد و در نقطه مشخص شده بر زمین سقوط می‌کند.»(۱۲)

افکار عمومی بابت این فاجعه بهت زده بود و از این‌که مسئولان دلیل واقعی این اتفاق تلخ را سه روز عنوان نکرده بودند، عصبانی بود. البته سپاه با رد مخفی کاری اعلام کرد که در حال بررسی و جمع‌بندی اتفاق بوده و پس از آنکه جمع‌بندی نهایی بدست آمده است، علت حادثه را اعلام کرده است. سردار حسین سلامی فرمانده کل سپاه بابت این اشتباه مرگبار عذرخواهی کرد(۱۳). بسیاری از رسانه‌ها که در این سه روز با قوت احتمال سرنگونی هواپیما را رد کرده بودند، با انتقاد از مسئولان مربوط، از مردم عذرخواهی کردند.

در شهرهای مختلف مراسم رسمی برای کشته‌شدگان این پرواز برگزار شد. روز شنبه ۲۱ دی در مقابل دانشگاه امیرکبیر مراسم یادبود مسافران هواپیمای اوکراینی، به درگیری برخی با نیروی انتظامی منجر شد. سفیر انگلیس در این تجمع حاضر شده بود که توسط نیروی انتظامی چند ساعت بازداشت شد. روز ۲۲ دی هم اعتراضات و درگیری‌هایی در میدان آزادی و خیابان آزادی شکل گرفت. روز جمعه ۲۷ دی رهبری بعد از هشت سال در نماز جمعه تهران را اقامه کرد و در خطبه‌های خود درباره شهادت سردار سلیمانی، عملیات سپاه، سقوط هواپیما و برجام صحبت کرد. رهبر انقلاب با اعلام همدردی با خانواده‌های کشته شدگان هواپیمای اوکراینی، خواهان رفع ابهامات دلیل سقوط هواپیما و جلوگیری از این اتفاق شد.(۱۴) رهبری بخشی از خطبه دوم نماز جمعه  را به زبان عربی خواند.

در روز ۱۵ دی همچنین دولت ایران، بیانیه‌ گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را صادر کرد. طبق این گام که براساس برنامه‌ریزی قبلی در روز موعد اجرا شد، ایران اعلام کرد که دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه مواجه نیست. ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی محدودیت در تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت و اعلام کرد که برنامه هسته‌ای را صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد برد. از این پس از برجام فقط همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی باقی ماند. (۱۵) در مقابل انگلیس، فرانسه ‌و آلمان اعضای اروپایی برجام هم مکانیسم ماشه را فعال کردند ولی بر اجرای آن اصراری نداشتند. مکانیسمی که در نهایت می توانست به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران منجر شود.

بخش آخر این گزارش ساعت ۳ بامداد روز ۱۳ فروردین منتشر می شود.

منابع:

۱-پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی شهادت سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهدای همراه او

۲ - جنایتکاران با انتقام سخت منتقمین خون سردار سلیمانی در زمان و مکان مناسب روبرو خواهند شد

۳ - ظریف: جواب قاطع، مناسب و محکمی به پیام گستاخانه آمریکا دادیم 

۴- آمریکا باید مسئولیت کامل تمام عواقب اقدامات تحریک‌آمیزش را بپذیرد

۵ - متن طرح سه فوریتی اقدام متقابل ایران علیه آمریکا

۶ - بیانات در دیدار مردم قم

۷-  بعد از جنگ جهانی دوم سابقه نداشته که تیری علیه امریکا شلیک شود

۸- بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیر عمد، هواپیمای اوکراینی مورد اصابت قرار گرفت

۹-  مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند

۱۰- اشتباه پدافند سپاه موجب سقوط هواپیمای اوکراینی شد

۱۱ - معزی: گزارش ستاد کل نیروهای مسلح، عصر دیروز به رییس‌جمهور ارائه شد

۱۲ - سردار حاجی‌زاده: احتمال شلیک کروز و ورود هواپیماها را داشتیم

۱۳- چهارشنبه شب گذشته شرایط کاملاجنگی بود

۱۴ - خطبه‌های نماز جمعه تهران

۱۵ - ایران تمامی محدودیت‌های عملیاتی در برجام را کنار گذاشت

انتهای پیام