با توجه به اینکه شرایط پر استرس و تنش‌زا تاثیر منفی بر سیستم قلبی، عروقی و تنفسی دارد، کنترل استرس و نگرانی در شرایط کنونی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

در خصوص تاثیر استرس بر بدن، راه‌های کنترل آن و نحوه برخورد با "کروناویروس"، موضوع داغ این روزها، با چند تن از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

دکتر سیدعلی مرعشی، متخصص روانشناسی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در مطالعات روانشناختی مشخص شده است که استرس سطح ایمنی بدن را کاهش می‌دهد و ممکن است باعث افزایش میزان ابتلا به بیماری و افزایش عوارض بیماری شود. پس بر همه لازم است چه رسانه‌ها و چه دولت، به آرامش جامعه کمک کنند و از انتشار اخبار بی‌سند و مدرکی که سطح استرس جامعه را افزایش می‌دهد، جلوگیری کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: متاسفانه کلیپ‌های ساختگی و نامعتبر درباره کروناویروس در فضای مجازی منتشر شده است که اوضاع را بدتر می‌کند؛ در واقع این گونه احساس می‌شود که عده‌ای در متشنج کردن مردم منافعی دارند.

وی در خصوص ویروس کرونا ادامه داد: ویروس کرونا پیش از این نیز وجود داشت، جدید نیست و خطرناک‌تر از آنفلوآنزا هم نیست. همچنین میزان مرگ و میر آن کم‌تر است. عوامل مرگ و میری در جامعه داریم که به مراتب از کرونا خطرناک‌تر هستند. روزانه چند مورد مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده‌ای داریم؟ سالانه چند صد مورد مرگ و میر ناشی از عفونت‌های تنفسی و عفونت داریم؟ ویروس کرونا به لحاظ خطرناک بودن به هیچ وجه قابل مقایسه با موارد گفته شده نیست. اما چه شده که این ویروس تبدیل به یک عامل خطرناک شده، باید از مسئولان و رسانه‌ها پرسیده شود که چرا آنقدر بر طبل وحشت می‌کوبند؟

اتفاق خارق‌العاده و غیر عادی در جامعه نیفتاده است

مرعشی بیان کرد: احتیاط خوب است و شرط عقل است اما ترس، بی‌مورد است. به هیچ عنوان اتفاق غیرعادی و خارق‌العاده نیفتاده است. سالانه اپیدمی‌های ویروسی از جمله سارس و آنفلوآنزاهای مرغی و خوکی در کشورهای مختلف به وجود می‌آیند و از بین می‌روند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: برخی تصور می‌کنند که با این ویروس قرار است نصف مردم ایران از بین بروند اما این موضوع به هیچ وجه صحت ندارد. به نظر می‌آید کسانی‌که به دلیل بیماری ناشی از کرونا از بین رفته‌اند، بیماری‌های زمینه‌ای داشتند و لزوما به خاطر کرونا از بین نرفته‌اند. عموم مردم از ابتلا به کرونا نمی‌ترسند بلکه از این موضوع می‌ترسند که فکر می‌کنند مرگبار است. واقعیت این است که این ویروس بیش از عوامل دیگر، مرگ‌آور نیست و خطر خارق‌العاده‌ای وجود ندارد.

وی با بیان اینکه احتیاط کنیم اما نترسیم و آرامش خود را حفظ کنیم، افزود: استرس در علم روانشناسی با روش‌های اصلاح‌شناختی، دارویی یا اصلاح در رفتار حل می‌شود. اما در این مورد خاص توصیه ما اصلاح در شناخت است. یعنی تلقی جامعه از وضعیت باید اصلاح شود. برای کاهش استرس باید شناخت افراد از وضعیت واقع‌بینانه‌تر باشد. وقتی شناخت کامل شود، طبیعتا استرس نیز کاهش می‌یابد.

رسانه‌ها شناخت مردم از ویروس "کرونا" را اصلاح کنند

مرعشی در خصوص نقش رسانه‌ها در حفظ آرامش مردم در شرایط کنونی کشور گفت: رسانه‌ها باید ابهام‌زدایی کنند و شناخت مردم را اصلاح کنند. یعنی خطر، بیش از آنچه واقعیت دارد، نشان داده نشود. بلکه به همان اندازه دیده شود. رسانه‌ها باید تلاش مضاعف کنند و به مردم القاء کنند که خطر کرونا بیش از دیگر بیماری‌ها نیست.

نباید کودکان را از "کرونا" بترسانیم

وی ضمن اشاره به رعایت موارد بهداشتی، در خصوص نحوه اطلاع رسانی و رفتار با کودکان در خصوص کرونا ویروس تاکید کرد: لزومی ندارد کودکان را از ویروس بترسانیم، فقط کافی است آموزش بهداشتی که همیشه بوده است را به آن‌ها یاد بدهیم. پدر و مادرها نباید بچه‌ها را بترسانند و به نظر می‌رسد که ویروس کرونا برای کودکان خطری ندارد.

دکتر عباس امان‌اللهی، عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز نیز به ایسنا، گفت: اتفاقی که به صورت ناگهان رخ دهد و وضعیت ناپایدار برای جامعه ایجاد کند، بحران است و وقتی رخ می‌دهد بدون شک از نظر روانشناسی تهدیداتی را برای افراد جامعه در پی دارد. به طور کلی در بحران‌ها سلامت روان انسان به خطر می‌افتد و از همه مهم‌تر بر سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی می‌گذارد و زمانی‌که سیستم ایمنی بدن تضعیف شود، بدن در برابر بیماری آسیب‌پذیرتر می‌شود.

استرس، بدن را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند

وی افزود: استرس می‌تواند بر عملکرد همه سیستم‌های بدن به ویژه بر سیستم قلبی، عروقی و تنفسی تاثیرگذار باشد. همچنین می‌تواند بر سیستم گوارشی، سیستم عضلانی، سیستم تناسلی و از همه مهم‌تر بر سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی بگذارد. زمانی‌که سیستم ایمنی بدن تضعیف می‌شود، بدن در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شود.  

نقش فضای مجازی در افزایش استرس

عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص راهکارهای کنترل استرس، بیان کرد: با توجه به شرایط پیش آمده، خود بیماری ناشی از کروناویروس نگرانی‌هایی ایجاد کرده است، بنابراین در اولین قدم نباید به نگرانی‌ها در این خصوص دامن زد. جستجو و وقت گذاشتن بیش از اندازه درباره این بیماری، دریافت اطلاعات زیاد از منابع مختلف یا گفت‌وگوی مداوم درباره این بیماری باعث دامن زدن به نگرانی‌ها می‌شود. بهتر است که به دنبال دریافت اطلاعات دقیق، مفید و معتبر باشیم، چراکه در شرایط فعلی و به ویژه در فضای مجازی اطلاعات بیش از اندازه و گاه غیرموثق و اشتباه درباره همه موضوعات از جمله کروناویروس رد و بدل می‌شود. بنابراین ما در معرض این اطلاعات قرار می‌گیریم که باعث افزایش استرس می‌شود. اگر می‌خواهیم استرس و فشار روانی را کاهش دهیم، بهتر است اطلاعات را از منابع موثق از جمله وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت دریافت کنیم و به دنبال راهکارهای غیرعلمی نباشیم.

وی ادامه داد: باید به موضوع واقع‌بینانه نگاه کنیم. اگر بیش از حد در معرض اطلاعات گوناگون قرار گیریم باعث می شود خطر را بیش از آنچه هست، برآورد کنیم. یعنی دچار خطای بیش برآورد ویروس کرونا می‌شویم، درحالی‌که میزان مرگ و میر ناشی از ویروس کمتر از بیماری‌های قبل از آن است. تعطیلی مدارس و مختل شدن ارتباط‌های بین افراد باعث به هم خوردن نظم زندگی بسیاری شده و از بین رفتن نظم در سبک زندگی روزانه باعث ایجاد استرس شده است، بنابراین بهتر است خانواده‌ها برنامه‌ریزی کنند و همه اعضا در کنار هم باشند و به فکر این باشیم که مسائل مربوط به بچه ها را مدیریت کنیم. در این شرایط احساس ناراحتی و اضطراب تقریبا طبیعی است؛ بهتر از تمرین های روانشناختی برای کاهش استرس استفاده کنیم. باید توجه کرد که این شرایط نباید عملکرد خانواده را مختل کند. اگر استرس زیاد است و میل به روش های مقابله منفی درون ما ایجاد شد، حتما با مشاور و روانشناس صحبت کنیم.

در شرایط فعلی چگونه با کودکان برخورد کنیم؟

امان‌اللهی با بیان اینکه نحوه برخورد با کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است، تاکید کرد: اولین کار این است که کودکان را در معرض اخبار مربوط به مرگ و میر و شیوع کرونا قرار ندهیم. اگر کودکی در خانواده داریم بهتر است سراغ اخبار گوناگون نرویم و کمتر درباره این موضوع صحبت کنیم. درباره مشکلات و کمبودها هم نباید با کودکان صحبت کرد، زیرا استرس را در کودک افزایش می‌دهد. وظیفه ما این است که از کودکان خود حمایت کنیم. کودک به شکل‌های مختلف استرس را نشان می‌دهد، از جمله تحریک پذیری بالا، عصبانیت، وابستگی به والدین، بی خوابی و عدم تمرکز. پس باید بچه ها را درک کنیم، به آن ها محبت کنیم و احساس امنیت منتقل کنیم. باید وقت بیشتری برای بازی با کودک بگذاریم.

عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: این روزها مدارس تعطیل هستند و با توجه به شاغل بودن والدین، بهتر است والدین چاره اندیشی کنند و در کنار آن ها باشند، زیرا جدا بودن از کودک به او احساس ناامنی می‌دهد. پس تا جایی که امکان دارد، خود والدین از کودک نگهداری کنند. البته مسائل آموزشی کودکان را نباید فراموش کرد. یکی از مهم ترین موضوعات، آموزش حریم شخصی به کودک است که بسیار کمک‌کننده است. باید به کودک رعایت فاصله استاندارد با دیگران آموزش داده شود. البته ما هم باید حریم کودک را حفظ کنیم و در این شرایط از نزدیک شدن بیش از حد به کودک خودداری کنیم.

وی تصریح کرد: در این روزها بی‌نظمی در زندگی کودکان رخ داده است. عدم ارتباط و ماندن در خانه باعث افزایش استرس می‌شود، پس والدین برنامه مشخصی برای کودک داشته باشند. هرچه سر و کار کودک با تلویزیون بیشتر باشد، احتمال افزایش میزان تنش بیشتر خواهد بود. درباره این بیماری باید اطلاعات کافی به کودک داده شود. بهتر است با زبان کودکانه و در حد فهم برای او توضیح دهیم که چه کارهایی باید انجام دهد و چگونه از خود مراقبت و مسائل بهداشتی را رعایت کند.

مردم توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرند

دکتر یدالله زرگر، استاد روانشناسی بالینی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: هنگامی‌که افراد جامعه توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرند، احساس امنیت بیشتری خواهند کرد. برخی بهداشت را رعایت نمی‌کنند و در نتیجه احساس ناامنی برای خود و اطرافیان به وجود می‌آورند؛ بنابراین اولین توصیه ما به مردم این است که حتما به توصیه‌های پزشکی توجه کنند و آن‌ها را جدی بگیرند تا احساس آرامش و امنیت بیشتری داشته باشند.

وی افزود: با توجه به اینکه وزارت بهداشت توصیه کرده است که از تردد غیرضروری در اماکن عمومی اجتناب شود، این روزها مدت زمان در کنار هم بودن اعضای خانواده بیش از هر زمان دیگری است. به نظر می‌آید این دوره، زمان خوبی است برای اینکه اعضای خانواده بیشتر با هم صحبت کنند و در کنار هم سرگرمی داشته باشند. اما این موضوع به معنای نادیده گرفتن واقعیت جامعه نیست.

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: نمی‌توان گفت که نباید درباره موضوع کرونا و شرایط پیش آمده در حضور کودکان صحبت شود، اما تا جایی که امکان دارد، با نگاهی واقع‌بینانه روش‌ها و توصیه‌های بهداشتی را به کودکان خود بیاموزیم. در کنار آن ساعاتی برای بازی و صحبت کردن درباره موضوعات معمول با کودکان خود داشته باشیم.

صحبت هیجانی درباره "کرونا" روحیه کودکان را تخریب می‌کند

زرگر با بیان اینکه نوع واکنش غیرکلامی اطرافیان درباره وضعیت جامعه و بیماری ناشی از کروناویروس می‌تواند بر روحیه کودکان تاثیرگذار باشد، گفت: نحوه صحبت کردن با کودکان درباره موضوع کرونا نباید هیجانی باشد، چرا که بسیار مخرب است. پس باید محتوای کلامی در حضور کودکان رعایت شود. چرا که شایعه درباره کرونا در این روزها بسیار است و صحبت‌های غیرمستند بسیاری شنیده می‌شود.

وی تصریح کرد: والدین و اطرافیان کودک باید به این نکته توجه کنند که نباید اخبار و شایعات را به کودکان منتقل کنند. اگر می‌خواهند بخشی از واقعیت را برای رعایت بهداشت بگویند، نحوه صحبت کردن درباره آن بسیار اهمیت دارد و باید با آرامش کامل، مسائل بهداشتی را به کودکان آموزش داد.

انتهای پیام