دریا نعمتی است که همواره کم و بیش مورد توجه تصمیم گیران ارشد حوزه اقتصاد کشورهای برخوردار از این موهبت قرار گرفته است، اما آیا اهمیت دریا و منابع دریایی از نظر اقتصادی آن گونه که باید و شاید در کشور ما درک شده است؟ آیا از منابع زنده و غیر زنده ارزشمند دریایی به شکل مناسب استفاده می شود؟ و آیا برای حفظ منابع ارزشمند دریایی عزمی جدی وجود دارد؟

برای پاسخ به این پرسش ها ابتدا باید ببینیم که منابع دریایی چگونه می توانند نیاز های یک کشور را تامین کرده و شکوفایی اقتصادی را به همراه بیاورند.

کارشناس و پژوهشگر جهاددانشگاهی بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه دریا ثروتی عظیم است، عنوان کرد: با برخی از جنبه های اقتصادی دریا آشنایی کلی وجود دارد. مثلا حمل و نقل دریایی به عنوان یک روش جا به جایی کالا و مسافر ارزان و مطمئن از گذشته تا به امروز مورد توجه قرار گرفته است، اما دریا در تامین نیازهای اساسی تر نیز نقش بی بدیلی بازی می کند.

دکتر احمدرضا کهن اظهار کرد: از معمول ترین مایحتاج انسان آب سالم، غذا، دارو و انرژی (به شکل الکتریسیته) است. تامین این نیازهای اساسی باعث ایجاد امنیت غذایی، امنیت روانی و ایجاد اشتغال و در نتیجه امنیت اقتصادی می شود. با توجه به تغییرات اقلیمی از جمله گرمایش جهانی و خشکسالی هایی که گریبانگیر کشور بوده است، توجه ها به سمت دریا به عنوان منبعی جهت تامین این نیازها جلب شده است.

وی خاطرنشان کرد: در کشور ما تامین آب شیرین از طریق دریا و آبزی پروری دریایی به منظور تامین غذای شهروندان در مناطقی از کشور در حال انجام است اما در این دو بخش به اندازه کافی از ظرفیت ها استفاده نشده است. به عنوان مثال با به کارگیری روش های نوین همچون ایجاد گلخانه های آب شور (دریایی) می توان به تولید محصولات کشاورزی معمول با استفاده از آب دریا پرداخت. در این سیستم ها معمولا از آب شیرین کن های خورشیدی استفاده می شود.

این پژوهشگر تصریح کرد: در این حوزه در برخی از کشورها پروژه هایی در مقیاس صنعتی به مرحله بهره برداری رسیده است. در بحث آبزی پروری نیز، مراکز فعال در این صنعت محدود به تکثیر و پرورش تعداد خاصی گونه های دارای مصارف داخلی هستند که می توان با حمایت از مراکز علمی و شرکت های خصوصی فعال در این حوزه به توسعه این بخش کمک کرد.

کهن تاکید کرد: البته در بحث تولید پروتئین دریایی بهبود سیستم های پرورش آبزیان که در حال حاضر در حال انجام است می تواند علاوه بر کاهش آسیب به محیط زیست دریا به افزایش بهره وری کمک کند. در حوزه انرژی های پاک نیز استفاده از جزر و مد و جریانات دریایی به منظور تولید برق شاید در آینده ای دورتر به یکی از منابع تامین انرژی مناطق ساحلی کشور تبدیل شود.

کارشناس و پژوهشگر جهاددانشگاهی بوشهر ادامه داد: البته هرگز فراموش نکنیم که هر بهره برداری از منابع باید در کنار فعالیت های حفاظتی انجام گیرد. بر هم زدن اکوسیستم دریایی شاید در گام اول سود مالی را نصیب بهره بردار کند ولی در بلند مدت خسارت بسیار بزرگتر و گاها جبران ناپذیری را به بار خواهد آورد.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه آلودگی هایی که در پی فعالیت های صنعتی در خلیج فارس ایجاد شده و حیات زیستمندان این پهنه آبی را به خطر انداخته به نحوی که بخش بزرگی از آبسنگ های مرجانی و حیات وابسته به آن را از دست داده ایم. جاندارانی که تغییر وضعیت آنها در اکوسیستم دریایی می تواند حیات سایر زیستمندان و در نتیجه انسان را به مخاطره اندازد و یا در بخش صید و صیادی که با به کارگیری ادوات و روش های صید غیر مجاز و غیر اصولی باعث از بین رفتن اکوسیستم ها و گونه های گیاهی و جانوری ساکن در آن ها شده ایم.

وی یادآور شد: این مسائل و مشکلات در پی عدم توجه کافی مسئولین و اقشار مختلف مردم به اهمیت حفظ دریاها و تاکید بر بهره برداری حداکثری از منابع زنده و غیرزنده دریایی بروز و ظهور یافته اند. شوربختانه قانونگذار آنچنان که شایسته است به حفاظت از محیط زیست اهمیت نمی دهد و حتی همان قوانین موجود نیز به شکل کامل و صحیح اعمال نمی شوند. مردم نیز توجه به محیط زیست را در اولویت های چندم خود قرار می دهند حال آن که همین تخریب محیط زیست است که سلامت جسمی و روانی جامعه، اقتصاد و سایر جنبه های زندگی فردی و اجتماعی را دچار اختلال می کند. مگر می توان در یک محیط ناسالم زیست سالم داشت؟

احمدرضا کهن با اشاره به منابع در دسترس از طریق دریا افزود: بازگشت به این موضوع می تواند به عنوان یک دلیل اقتصادی برای حفاظت از دریا تلقی شود. برای درک بیشتر از منابعی که دریا در اختیار ما قرار می دهد چند مثال دیگر می زنم. امروزه در صنایع مختلف دارویی و بهداشتی و آرایشی از مواد اولیه استخراج شده از دریا استفاده می شود. به دلیل تفاوت بین محیط خشکی و آبی، جانداران ساکن در این محیط ها در بردارنده موادی متفاوت از آنچه در خشکی یافت می شود هستند که در بسیاری موارد کاربردهای آنها همچنان ناشناخته باقی مانده است.

این محقق اظهار کرد: در مناطق کمتر برخودار جنوب کشور با توسعه آبزی پروری دریایی پایدار می توان امنیت غذایی و اشتغال پایدار ایجاد کرد. مواردی از قبیل گردشگری دریایی و ورزش های آبی متنوع نیز از دیگر مواهبی است که زمینه های آن در شمال و جنوب کشور جهت درآمد زایی برای ساکنین این مناطق فراهم است.

کارشناس و پژوهشگر جهاددانشگاهی استان بوشهر تاکید کرد: در انتها باید بر این نکته تاکید کنم که اگر از دریا و منابع زنده و غیر زنده آن حفاظت کافی و مناسب به عمل آید و در تصمیم گیری ها در مورد نحوه بهره برداری از این منابع بیش از سود اقتصادی، سلامت دریا در نظر گرفته شود، با اطمینان می توان گفت که تا سالیان دراز بدون دغدغه می توان از این نعمت الهی استفاده کرد.

انتهای پیام