صید "مُشتا" یکی از روش‌های صید آبزی در سواحل جنوب کشور، به‌ویژه هرمزگان است که هرسال از اول خردادماه آغاز می‌شود. در این روش، صیادان چوب‌هایی به طول حدود سه تا چهار متر را همراه با توری که به دور آن کشیده‌اند، به‌صورت مربع یا مستطیل، در کنار ساحل نصب می‌کنند. براثر مد آب، آبزیان به سمت ساحل حرکت می‌کنند و وارد این تور می‌شوند. به دلیل جزر آب، ماهیان امکان بازگشت به دریا پیدا نمی‌کنند و در تور صیادان گرفتار می‌شوند. در نوع صید، بیشتر، ماهیان مهاجر کرانه‌ای، مثل "بیاح"، "گواف"، "شورت" و حتی میگو و خرچنگ گرفتار می‌شوند.

برای آشنایی با پیشینه و طریقه صید مشتا به سراغ یکی از فعالین قدیمی صید و صیادی در هرمزگان رفتیم.

محمد صالحی زاده مشهور به حاجی صالحی و مسئول تعاونی صیادی سورو در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: تاریخچه مشتا به بیش از صدسال پیش برمی‌گردد؛ در آن زمان مشتاها مثل امروز ثابت نبوده و سیار بودند و به آن‌ها چل گفته می‌شد.

وی ادامه می‌دهد: طریقه صید چل این‌گونه بود که چند نفر با چوب و تور به گوشه‌ای از دریا می‌رفتند و تورها را می‌خواباندند تا جزر تمام شود، بعد منتظر می‌شدند تا هنگام مد آب بالا بیاید؛ آخرین مد که می‌شد می‌رفتند تورها را چوب می‌زدند تا آب جزر می‌شد و درنهایت به دنبال جمع‌آوری صیدشان می‌رفتند و ماهی زیادی هم بالغ‌بر صد من صید می‌کردند.

این صیاد قدیمی هرمزگانی می‌گوید: آن زمان‌ها انواع ماهی‌ها در کنار دریا بود اما الآن آن ماهی‌ها دیگر نیستند؛ در کودکی به کنار چل می‌رفتم و ماهی جمع‌آوری می‌کردم و صاحب چل نصف ماهی‌ها را به خودم می‌داد و نصفش را خودش برمی‌داشت.

حاجی صالحی ادامه می‌دهد: این چوب و  تورها کم‌کم از نوع سیار به ثابت رسید، اما امروز دیگر ماهی کمی در حد دو تا سه من یا برخی مواقع در حد خوردن صاحب مشتا در تور می‌ماند.

وی می‌گوید:  امروزه چوب مشتا چوبی سفید است که از شمال ایران می‌آید و بسیار گران است، تورها برخی ایرانی است و از زاهدان می‌آید، برخی نیز تورهای مانده‌ای که لنج های صیادی دارند را می‌خرند؛ صیادان هر بسته تور را بالای ۴ میلیون تومان می‌خرند و هر چوب نیز بالای صد و ۱۵۰ هزار تومان است که هر مشتایی جمعاً بالای ۳۰ میلیون تومان هزینه دارد.

مسئول تعاونی صیادی سورو بیان می‌کند: صید مشتا صرفه اقتصادی زیادی ندارد اما چون صاحبان مشتا شغل دیگری ندارند و شغل آبا و اجدادشان این بوده هنوز به این کار ادامه می‌دهند، صیادان مشتا درآمد بخورونمیری در حدی که غذایی سر سفره خود بیاورند، دارند.

حاجی صالحی می‌گوید: شیلات صید مشتا را در فروردین و اردیبهشت غدغن کرده است، بنابراین صیادان از اول شهریور شروع به کاشتن مشتا می‌کنند و امید دارند میگویی در مشتایشان بماند، اگر میگویی صید کنند درآمدشان خوب است اما با چند دانه ماهی چنان تعریفی ندارد.

وی ادامه می‌دهد: ازآنجایی‌که بادهای زمستان تورها را خراب می‌کند، صیادان مشتایشان را در اول زمستان جمع‌آوری می‌کنند و در اسفندماه دوباره برپا می‌کنند تا فروردین که به دستور شیلات مجبور به جمع‌آوری مشتاها می‌شوند و این روال ادامه دارد.

این صیاد قدیمی هرمزگانی با اشاره به اینکه مشتا را به آن صورت در بوشهر ندیده‌ام و فکر می‌کنم بیشتر مخصوص استان هرمزگان است، ادامه می‌دهد: در گذشته کنار دریای بندرعباس یک آکواریوم از انواع ماهی‌ها بود، ما از مدرسه که مرخص می‌شدیم دارویی روی آب می‌پاشیدیم و ماهی‌ها می‌خوردند و گیج می‌شدند و ما جمعشان می‌کردیم و به خانه می‌بردیم، بدون اینکه ۱۰ شاهی پول بدهیم.

حاجی صالحی می‌گوید: یا برای مثال ماهی شورت را با بند می‌گرفتیم، در عمق یک متر ونیم تا دو متر بند را به سمت ساحل می‌خواباندیم و می‌رفتیم از خشکی حمله می‌کردیم و ازآنجاکه ماهی شورت روی خاک زندگی می‌کند به بند که می‌رسید فکر می‌کرد تور است و به زیر خاک می‌رفت، ما نیز در حد یکی دو کیلوگرم ماهی از زیر خاک جمع می‌کردیم و به خانه می‌بردیم.

وی ادامه می‌دهد: امروزه هنوز هم ماهی شورت هست اما آن‌قدر کنار دریا آلودگی زیاد شده که دیگر کسی به دنبالش نمی‌رود.

انتهای پیام