دکتر علی یونسی در گفت‌وگو با ایسنا، در تعریف فساد و دامنه آن در نظام اداری و اقتصادی یک جامعه اظهار کرد: گاهی اوقات فساد در کم کاری و پائین بودن بهره‌وری اقتصادی و به صورت خفیف و ضعیف شکل می‌گیرد. در واقع فساد اداری فسادی است که بر اثر آن در انجام کاری تعلل صورت گرفته و پروسه زمانی طولانی برای یک کار پیموده شود. به عبارتی در حوزه فساد اداری با پروسه زمانی طولانی برای انجام یک کار مواجه خواهیم شد.

وی ادامه داد: چنانچه فرآیند انجام یک کار اداری به طور متوسط تنها یک روز اداری زمان نیاز داشته باشد، اما سیستم اداری این فرآیند را از یک روز به یک یا دو هفته و حتی بیشتر طول دهد زمینه‌هایی از فساد اداری ایجاد می‌شود. در این میان اگر مجموعه اداری تصمیم بگیرد برای تسریع در سرعت انجام کار اقدام به دریافت مبالغی از ارباب رجوع کند و مراجعه‌کنندگان نیز با این تصمیم همسو شده و مبالغی را پرداخت کنند، جرقه اولیه فساد اداری زده می‌شود. در این شرایط رشوه دادن و رشوه گرفتن یک امر طبیعی محسوب می‌شود. بدیهی است که فساد اداری وقتی تشدید می‌شود که متناسب با کاهش زمان رسیدگی به درخواست‌های مردمی، هزینه پرداختی سرسام آور و هنگفت ‌شود.

عضو گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور استان مرکزی در ادامه، به چگونگی شکل‌گیری این اتفاق اشاره کرد و افزود: کاهش سرمایه اجتماعی افرادی که گرفتار فساد می‌شوند نخستین عامل در شکل‌گیری فساد اداری است. در واقع تضعیف اعتقادات دینی و کمرنگ شدن توجه به حلال و حرام موجب شده است که مبلغی که بابت انجام یک کار دریافت می‌شود، یک مطالبه بحق تلقی شود و عملا بر این مدار حرکت شود.

وی، عدم اشراف مدیریت را دومین عامل شکل‌گیری فساد اداری بیان کرد و افزود: وجود مدیران نالایقی که اشراف به سیستم تحت مدیریت خود ندارند(با فرض اینکه سیستم مدیریتی سالم بوده و مفسد نیست) و انتخاب مدیران ضعیف و ناتوان در اداره سیستم اداری و دستگاه اجرایی موجب خواهد شد که مدیر توانایی کشف و درک فساد در مجموعه تحت امر خود را نداشته باشد یا از توان لازم برای مقابله با آن برخوردار نباشد.

این مدرس دانشگاه به وجود مدیرانی در نظام اداری اشاره کرد که خود منشاء ایجاد فساد اداری و اقتصادی هستند و افزود: از این دست مدیران در حوزه خدماتی و اداری وجود دارد و در این صورت سیستم اداری را یک حلقه کامل فساد احاطه می‌کند.

وی از پدیده نفوذ به عنوان یکی از عوامل ایجاد فساد در حوزه کلان اشاره کرد و گفت: ورود افراد ناشایست و نالایق و بعضا مسئول ایجاد فساد در سیستم اداری و دستگاه‌های اجرایی کلان موجب خواهد شد که این افراد از رخنه‌ها و ضعف‌های مدیریتی موجود بهره‌برداری کنند و در مسیری حرکت کنند که منجر به انحراف منافع و منابع دولتی به نفع خودشان شود و برای اینکه در ایجاد فساد، آرامش و امنیت بیشتری داشته باشند افراد مختلفی را درگیر می‌کنند. بعضا دیده می‌شود سفارت‌خانه‌هایی وجود دارند که مسئول ایجاد نقطه‌های فسادزا یا تزریق افراد فسادزا در برخی سازمان‌ها هستند تا بتوانند منجر به ایجاد فساد یا بدگمانی در دستگاه‌های اجرایی شوند.

یونسی در ادامه به ضعف دستگاه‌های نظارتی به عنوان عامل مهم دیگر در ایجاد فساد اداری و اقتصادی اشاره کرد و گفت: عقب بودن دستگاه‌های نظارتی از نوع جرم، بسترساز ایجاد فساد است، مانند مواد مخدر که مدتی مصرف می‌شود و اثرات آن معلوم نیست ولی پس از چندماه تبعات آن پدیدار می‌شود، به عبارتی بعد از اینکه جوانان استعمال یک نوع ماده مخدر را تجربه کردند، بخش‌های مرتبط با این مسئله تازه متوجه وجود این نوع ماده مخدر می‌شوند.

وی ادامه داد: در حوزه فساد اداری و اقتصادی نیز وضعیت بدین گونه است، وقتی که شاهد رشد فساد در سطوح مختلف جامعه بویژه نظام اداری بودیم و سیستم نظارتی یک گام عقب‌تر حرکت کرد، پس از مدتی تازه متوجه می‌شود که فساد در سطوح گسترده فراگیر شده است.

این اقتصاددان به عملکرد قوه قضائیه در کنترل یا تقویت فساد نیز اشاره کرد و افزود: اگر آحاد مختلف مردم و مسئولین احساس کنند که دستگاه قضا در مبارزه با فساد جدی است، عامل بسیار بازدارنده‌ای برای ایجاد فساد ایجاد خواهد شد و اگر احساس کنند که سرعت مبارزه با فساد کند است، بستر ایجاد انگیزه‌های فساد تقویت خواهد شد.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد با رویکرد تاثیرگذاری که قوه قضائیه برای مقابله با فساد پیش گرفته و از دانه درشت‌ها و منتسبین به نظام اداری آغاز کرده کمک خواهد کرد که سرعت رشد فساد کاهش یابد.

انتهای پیام