به گزارش ایسنا، رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهور ترکیه بعدظهر چهارشنبه هفته گذشته در توییتی از آغاز عملیات ارتش این کشور در شمال و  شمال شرق سوریه خبر داد، عملیاتی که سومین اقدام نظامی دولت اردوغان در طول سه سال گذشته در داخل خاک سوریه محسوب می شود.

آنکارا مدعی شده که هدف از انجام این عملیات نظامی که نام آن را "چشمه صلح" گذاشته است، مبارزه با "یگان‌های مدافع خلق  کرد" (YPG) است که آن را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) می‌داند و همچنین ایجاد یک منطقه‌ امن در داخل خاک سوریه به عمق ۳۲ کیلومتر در مرز ۴۸۰ کیلومتری خود با این کشور عربی، منطقه‌ای که نیروهای کرد در آن حضور نداشته باشند.

ترکیه هدف از ایجاد این منطقه امن را اسکان بخش اعظمی از پناهندگان سوری که در طول 8 سال گذشته به خاک ترکیه پناهنده شده‌اند و همچنین برخی از اسرای داعشی به همراه خانواده هایشان اعلام کرده است. 

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا چند روز پیش از این حملات در تصمیمی جنجالی اعلام کرد که نیروهای این کشور را از شمال شرق سوریه خارج می‌کند. نیروهای کرد منطقه که در چند سال اخیر و در جریان حملات داعش به این منطقه مورد حمایت واشنگتن بودند این تصمیم را "خنجر از پشت" و چراغ سبز به اردوغان برای حمله به کردها خواندند.

عملیات ترکیه در منطقه شمال سوریه که تاکنون منجر به کشته شدن صدها غیر نظامی از جمله زنان و کودکان و آواره شدن تعداد زیادی از مردم محلی این منطقه شده با واکنش منفی افکار عمومی جهان شده است، چنان که در روزهای اخیر شاهد برگزاری تجمعاتی علیه این حملات و کشتارهای صورت گرفته در آن در نقاط مختلف جهان از جمله چندین شهر مهم اروپایی و همچنین تعدادی از شهرهای کردنشین ایران و حتی مقابل سفارت ترکیه در تهران بودیم.

تعدادی از مقامات کشورها در نقاط مختلف جهان نیز در اظهارنظرهایی ضمن محکوم کردن این حملات، خواستار توقف این عملیات از سوی دولت آنکارا شدند و ادامه این حملات را باعث تقویت مواضع گروه های تروریستی در آن منطقه از جمله داعش دانستند، چنان که در این راستا شاهد برگزاری نشت فوق العاده شورای امنیت سازمان ملل و اتحادیه عرب بودیم، اما تمامی این درخواست‌ها تاکنون با واکنش منفی ترکیه مواجهه شده و مقامات دولت آنکارا در اظهارنظرهایی بر عزم خود جهت ادامه این عملیات تاکید کرده‌اند.

هفته گذشته و پیش از آغاز رسمی این عملیات برخی از کشورها، حتی آنهایی که رابطه حسنه‌ای با ترکیه دارند ضمن توجه به نگرانی های امنیتی مورد ادعای دولت ترکیه در شمال سوریه، نسبت به انجام عملیات و تبعات انسانی آن به مقامات دولت ترکیه هشدار دادند که در این ارتباط می توان به رایزنی های مقامات کشورمان با برخی از مسئولان ترکیه اشاره کرد.

دوشنبه هفته گذشته در جریان رایزنی تلفنی وزیران امورخارجه ایران و ترکیه، محمد جواد ظریف ضمن مخالفت با اقدام نظامی ترکیه، تاکید بر حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه و لزوم ‌مبارزه با تروریسم و برقراری ثبات و امنیت در این کشور، توافق "آدانا "را بهترین راه برای سوریه و ترکیه و رفع نگرانی‌های آنها خواند.

روحانی با نادرست خواندن راهکار نظامی آنکارا در قبال سوریه تاکید کرد، ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود نگرانی‌هایی دارد و حق آنهاست که این نگرانی‌شان برطرف شود، ولی باید شیوه درست در این مسیر انتخاب شود.

حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی بالاترین مقام اجرایی کشورمان نیز روز چهارشنبه هفته گذشته  در نشست هیات دولت، در پیش گرفته شده از سوی دولت ترکیه برای رفع دغدغه های امنیتی اش در شمال سوریه را نادرست خواند و در اظهاراتی گفت: ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود نگرانی‌هایی دارد و حق آنهاست که این نگرانی‌شان برطرف شود، ولی معتقدیم باید راه و شیوه درست در این مسیر انتخاب شود.

روحانی افزود: در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به صراحت اعلام کردیم که راه‌حل امنیت در مرزهای شمالی سوریه و جنوب ترکیه تنها با حضور ارتش سوریه امکان‌پذیر است و ما باید همه زمینه‌ها را برای حضور ارتش سوریه در این مناطق فراهم کنیم و دیگر کشورها نیز باید کمک کرده و آمریکایی‌ها از این منطقه خارج شوند و کردها نیز در این منطقه که در حقیقت کشور خودشان است در کنار ارتش سوریه قرار بگیرند.

رئیس جمهور تصریح کرد: شیوه‌ای که امروز انتخاب شده و توافقاتی که پشت پرده صورت گرفته به نفع منطقه نخواهد بود و ما از کشور دوست و برادر خود ترکیه و دولت این کشور می‌خواهیم که در این گونه امور دقت و حوصله بیشتری به خرج داده و در مسیری که انتخاب شده، تجدیدنظر کند.

روحانی خاطرنشان کرد: معتقدیم این راهی که انتخاب شده برای منطقه راهی مناسب و خیر نیست چرا که امروز در شرایطی قرار داریم که باید در منطقه آرامش برقرار بوده و آوارگان سوری، سریع‌تر به کشورشان بازگردند.

یک روز پس از شروع حملات ترکیه به شمال سوریه نیز وزارت امورخارجه ایران در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی نسبت به اقدام نظامی ترکیه در داخل اراضی سوریه و با توجه جدی به وضعیت انسانی و خطرات مترتب بر غیر نظامیان در منطقه تحت درگیری، توقف فوری حملات و خروج نظامیان ترکیه از خاک سوریه را مورد تاکید قرار داد .

ظریف می‌گوید، به وزیر امور خارجه پیشین ترکیه طرحی را برای صلح ارائه کردم که در آن خواهان آتش‌بس فوری، برقراری مذاکرات داخلی در سوریه و انتخابات شدم. حال نیز معتقدم به مذاکرات داخلی در سوریه و قانون اساسی در سوریه نیاز است.

محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران نیز در روز جمعه در مصاحبه با شبکه دولتی TRT ترکیه ضمن اعلام مجدد مخالفت ایران با عملیات نظامی اخیر ترکیه در شمال سوریه گفت: شش سال پیش که من وزیر امور خارجه شدم، در ساحل رودخانه "ایست" با وزیر امور خارجه پیشین ترکیه، احمد داووداوغلو قدم زدم و طرحی را برای صلح ارائه کردم. من در طرحم خواهان آتش‌بس فوری، برقراری مذاکرات داخلی در سوریه و انتخابات شدم. حال نیز معتقدم به مذاکرات داخلی در سوریه و قانون اساسی در سوریه نیاز است. ما باید برای انتخابات آتی سوریه که در سال ۲۰۲۱ برگزار می‌شود آماده شویم. به نظر من در وهله اول تبیین قانون اساسی سوریه حائز اهمیت است.

او در ادامه تصریح کرد: ما باید سعی کنیم که تنش‌ها را کاهش دهیم. ما خواسته ترکیه مبنی بر برقراری امنیت را می‌پذیریم اما باور داریم که امنیت با هجوم به سوریه حاصل نخواهد شد. گزینه‌های بهتری همانند توافق آدانا برای ترکیه وجود دارد. ما می‌توانیم کمک کنیم که دولت سوریه و ترکیه گردهم بیایند تا نیروهایشان بتوانند از مرزهایشان دفاع کنند. این گزینه بهتری برای ترکیه است.

توافقنامه آدانا که این روزها مقامات ایران و بسیاری از کارشناسان مسائل بین الملل بر اجرای آن علارغم برخی از ایرادات ساختاری که به آن وارد کرده‌اند، تاکید دارند، در  تاریخ ۲۰ اکتبر ۱۹۹۸ در نشستی که دو هیئت سوریه و ترکیه در شهر آدانا داشتند، میان دو طرف برای همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم به امضا رسید.

پیشینه این توافق به سلسله اختلافاتی بر می‌گردد که سوریه و ترکیه را در اواخر قرن بیستم به سمت جنگ پیش برد. فعالیت‌های کُردهای ترکیه در قالب گروه پ.ک.ک.، چگونگی تقسیم آب رود فرات و مساله استان هاتای (اسکندرون) عمده مسائلی بود که دو کشور را رودرروی هم قرار داده بود. حضور عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک در شمال سوریه و پناه گرفتن وی در سوریه تا جایی پیش رفت که ترکیه به طور جدی دمشق را به حمله نظامی تهدید و نیروهایش را در مرز با این کشور مستقر کرد و بیم شروع جنگ می‌رفت که در نهایت با وساطت ایران، مصر و اتحادیه عرب، دو کشور در شهر «آدانا» سر میز مذاکره حاضر شدند.

در نشست یاد شده آنکارا بر خواسته‌هایش جهت پایان یافتن تنش موجود در روابط خود با دمشق تاکید کرد و در مورد واکنش خود به عدم پایبندی دمشق به تعهداتش هشدار داد.

بر اساس ضمیمه شماره چهار توافقنامه آدانا، به آنکارا این حق داده شد که با اطلاع دولت دمشق، اعضای حزب کارگران کردستان پ.ک.ک را تا عمق پنج کیلومتری شمال سوریه تحت تعقیب قرار دهد در حالی که اکنون ترکیه به دنبال ایجاد منطقه امنی به عمق ۳۲ کیلومتر در سوریه بدون حضور نیروهای کرد است، منطقه‌ای که بخشی از آن محل زندگی بین پانصد هزار تا یک میلیون کرد است.

طبق ضمیمه شماره سه این توافقنامه، دمشق باید از هرگونه درخواست حقوقی خود درباری مالکیت استان اسکندرون که ترکیه آن را با همکاری فرانسه در سال ۱۹۳۹ به خاک خود ملحق کرده، منصرف شود.

بر اساس متن توافقنامه، حزب کارگران کردستان به رهبری عبدالله اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در ترکیه در بازداشت به سر می‌برد، گروهی تروریستی محسوب شود.

در  چارچوب این توافق، دولت سوریه نباید، سلاح و تجهیزات لجستیک، مدارک شناسایی جعلی در اختیار حزب کارگران کردستان قرار دهد، و به آنها برای ورود قانونی و نفوذ به ترکیه کمک کند. همچنین دولت سوریه نباید به اعضای این حزب اجازه بدهد پایگاه‌هایی را در خاک سوریه ایجاد و راه‌اندازی کنند و به عبور آنها از کشورهای سوم به مقصد شمال عراق و ترکیه سهولت بخشد.

اکنون دولت آنکارا با استناد به همین توافقنامه "یگان‌های مدافع خلق" را که نیروهای شبه نظامی کرد سوری هستند شاخه دیگری از پ.ک.ک و گروهی تروریستی می‌داند که باید ذیل این توافقنامه قرار گیرند.

در حالی که برخی کارشناسان معتقدند که هدف واقعی اردوغان از عملیات "چشمه صلح" علارغم ادعاهای امنیتی اش در شمال سوریه، فراهم کردن زمینه برای فراموش شدن شکست داخلی او در انتخابات شهرداری‌ها و شوراهای شهر ترکیه، کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه و ایجاد انشعاب در این حزب و امنیتی کردن فضای داخلی ترکیه است تا با تحریک احساسات عمومی مردم این کشور، از انجام هرگونه فعالیت توسط احزاب مخالف داخلی جلوگیری کند اما به نظر می رسد اردوغان با هر هدفی که این عملیات خونین را انجام داده است، به زودی مجبور خواهد شد زیر بار فشار افکار عمومی جهانی دست از سیاست‌های توسعه طلبانه خود برداشته و به راهکار کشورهایی چون ایران و روسیه یعنی اجرای توافق "آدانا" تن دهد تا ترکیه را در باتلاقی که در شمال سوریه در پیش رو دارد، غرق نکند.

انتهای پیام