به گزارش ایسنا، وارد شهر قزوین که می‌شوی اگر به سمت بازار، خیابان امام خمینی و چهارراه مولوی بروی با مسجد، مدرسه علمیه و آب‌انبار تاریخی ملاوردیخان روبه‌رو می‌شوی که از بناهای ارزشمند دوره‌های صفویه، زندیه و قاجاریه است. این بناها توسط مرحوم مولاوردیخانی در سال ۱۱۸۴ ه. ق وقف شده و می‌توان موقوفات مرحوم مولاوردیخانی را بزرگ‌ترین و بیشترین موقوفات استان قزوین دانست.

در این میان آب‌انبار تاریخی ملاوردیخان قزوین از بناهای ارزشمندی است که با شماره 1435 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. از مهم‌ترین شاخصه‌های آب‌انبار مولاوردیخانی می‌توان به کتیبه‌های سردر آن‌ که به خط نفیس نستعلیق بزرگ‌ترین خوشنویس تاریخ خط تزیینی ایران و از بزرگان خطاطی جهان «ملک محمد قزوینی» خطاطی و توسط اساتید برجسته بر روی سنگ مرمر به شیوه‌ای استادانه حجاری شده، اشاره کرد.

متأسفانه در دهه 80 شاهد سرقت دو  کتیبه مهم آن بودیم که همین امر موجب شد تا متولیان این موقوفات برای صیانت از آن اقدام به نصب درب و حفاظ آهنی در ورودی آن کردند، با این حال اخیراً خبری با عنوان «سرقت کتیبه‌های خطی آب‌انبار مولاوردیخان» در رسانه‌ها و فضای مجازی دست‌به‌دست شد که بازتاب‌ بسیاری نیز در برداشت. این کتیبه‌های خطی نفیس و ارزشمند و کم‌نظیر که دربردارنده خط حجاری‌شده «ملک محمد قزوینی» بود، در جبهه پیشانی (مقابل) آب‌انبار تاریخی مولاوردیخان قرار داشت.

دست‌به‌دست شدن سخنانی مبنی بر سرقت این کتیبه‌ها در هفته قزوین، ارزش 10 میلیارد تومانی کتیبه‌های سرقت شده، اختیار نداشتن اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به دلیل داشتن متولی بخش خصوصی، رد سرقت و احتمال جابجایی کتیبه‌ها توسط متولیان موجب شد برای روشن شدن زوایای مختلف این سرقت به سراغ متولی موقوفات مولاوردیخانی برویم تا اصل ماجرا را از زبان وی بشنویم.

سخنان متولی موقوفات مولاوردیخانی

«محمود مولاوردیخانی، متولی موقوفه مذکور» در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه مجموعه مسجد، مدرسه علمیه و آب انبار مربوط به زمان شاه‌عباس دوم است که توسط شخصی به نام حاجی ساروخانی در سال ۱۰۶۹ هجری قمری بنیان‌گذاری شده و با پل رودخانه دزج (دیزج) واقع در خیابان مولوی کنونی در یک‌زمان ساخته‌شده است، اظهار کرد: بعد از آن مرحوم مولاوردیخانی اول در سال 1177 هجری قمری مدرسه و آب‌انبار مولاوردیخانی را ساخت که کتیبه آب‌انبار با حجاری بر روی سنگ مرمر و به خط نستعلیق با قلم زیبای ملک محمد قزوینی در ورودی آن نصب شد، مرحوم مولاوردیخان دوم نیز در سال 1250 تعمیرات اساسی و بازسازی را انجام داد.

وی افزود: سالیان بعد متولیان امور این موقوفات را اداره می‌کردند و از سال 1360 شمسی نیز بنده متولی این موقوفات شده‌ام. آن زمان آب‌انبار را پرکرده بودند که با نظر میراث فرهنگی قزوین شروع به بازسازی آب‌انبار و مسجد و مدرسه کردیم؛ بدین منظور کل خاک‌های موجود تخلیه، مخزن آب‌انبار نیز تعمیر و مرتب و راه‌پله‌ها نیز تعمیر شد، فقط پله‌های آن باقی‌مانده چرا که سنگ مخصوص برای آب‌انبار نیاز است و نمی‌توان از جای عادی تهیه کرد و برای تهیه سنگ‌های آن از سازمان میراث فرهنگی تقاضا کردیم تا سنگ‌ها و کاشی‌های مشابه با آن را در اختیار ما قرار دهند؛ در حال حاضر مسجد و آب‌انبار جزء میراث ملی بوده که ثبت ملی نیز رسیده است.

متولی موقوفات مولاوردیخانی با بیان اینکه سر درب ورودی آب‌انبار را با نظارت میراث تعمیر کردیم، گفت: از اسفند 1393 آب‌انبار در حال تعمیر است و کلیه هزینه‌ها نیز با متولی بوده و میراث فرهنگی هیچ هزینه‌ای و بودجه‌ای برای این منظور نداده است.

وی با بیان اینکه تقریباً هشت سال پیش دو کتیبه آب‌انبار را دزدیدند، عنوان کرد: بعد از این سرقت از آنجا که این آب‌انبار هیچ‌گونه حفاظی نداشت برای آن حفاظ و کلاف آهنی تهیه‌کرده و جلوی آب‌انبار قرار دادیم تا بدین واسطه زمینه حفاظت از آن ایجاد شود.

سرقت کتیبه‌ها در اردی‌بهشت ماه رخ داده است

این معلم بازنشسته قزوینی با اشاره به سرقت جدید کتیبه‌های آب‌انبار گفت: برخی اعلام می‌کنند که این سرقت در بزرگداشت هفته قزوین رخ‌داده که می‌گویم چنین چیزی نیست و سرقت در ماه رمضان و اردیبهشت‌ماه رخ‌داده است. متأسفانه ساعت 4:30 دقیقه نیمه‌شب 29 اردیبهشت‌ماه سال 98 که مصادف با 13 ماه رمضان بود طلبه‌ای از مدرسه علمیه به من زنگ زد که گویا کتیبه‌های آب‌انبار به سرقت رفته است، سریع خودم را به محل رساندم و مشاهده کردم که تعدادی از کتیبه‌های پیشانی آب‌انبار به سرقت رفته و تعدادی از نمازگزاران نیز گفتند که سه نفر را در حال فرار دیده‌اند در حالی که چیزی را در زیر کت خود پنهان کرده بودند.

مولاوردیخانی با اعلام اینکه دزدان زمانی را برای دزدی خود انتخاب کردند که عموم مردم در خانه‌های خود مشغول تناول سحری بودند و کمتر کسی در آن زمان در آن منطقه بود از سوی دیگر به دلیل عجله‌ای که داشتند هنگام سرقت کتیبه‌ای که در کنج قرار داشت را نیز شکسته و گوشه آن هنوز بر روی دیوار باقی‌مانده است، ادامه داد: همان لحظه اول این موضوع را به پلیس 110 و آگاهی اطلاع و خواستار پیگیری این موضوع شدم، صبح همان روز نیز طی تماس با میراث فرهنگی و اداره اوقاف و امور خیریه استان گزارش سرقت کتیبه‌ها را به‌صورت شفاهی و کتبی اطلاع دادم.

وی خاطرنشان کرد: از زمان سرقت تاکنون پیگیر این ماجرا بودم اما به نظر می‌رسد متأسفانه سازمان میراث فرهنگی استان اقدامی در این باب نداشته، این موضوع همچنان در حال پیگیری از جانب متولی موقوفه بود تا اینکه در یک ماه اخیر به‌واسطه بازدیدی که احمد ابوطالبیان، استاد خطاط قزوینی به همراه تنی چند از استادان مدعو در همایش مکتب نگارگری قزوین از آب‌انبار تاریخی مولاوردیخان و کتیبه‌های کم‌نظیر این بنا به خط ملک محمد داشتند متوجه می‌شوند کتیبه‌های سنگی جبهه مقابل کنده‌شده و جای آن‌ها خالی است و همین امر نیز موجب رسانه‌ای شدن این سرقت می‌شود.

متولی موقوفات مولاوردیخانی با انتقاد از این سخن مدیرکل محترم میراث فرهنگی که گفته بود آب‌انبار مسجد مولاوردیخان قزوین جزو آثار ثبت‌شده در فهرست ملی است اما مجموعه در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیست، بیان کرد: چرا چنین ادعایی صورت گرفته؟ این وظیفه یگان حفاظت این سازمان است که بحث نظارت و بازرسی را داشته باشد، متولی موقوفات اقدامات لازم را در حد وسع خود انجام داده و کلاف آهنی محکمی را دورتادور آن کشیده است، تأسف من از این است که مدیریت سازمان میراث فرهنگی استان قزوین در مصاحبه‌های خود گفته است به دلیل داشتن متولی خصوصی این سازمان دخالتی در آن ندارد اما در عمل ما حتی برای تعمیر یک کاشی نیز باید موضوع را با این سازمان مطرح و این کار با تائید و نظارت کامل میراث فرهنگی باشد.

در این خصوص می‌توان به مصاحبه آقای آرش ضیاءآبادی معاونت وقت اداره مربوطه که در مورخه 14 اردی‌بهشت سال 94 با کد خبری 5-1394-942 با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) داشته‌ اشاره کرد؛ وی اعلام کرده به منظور حفظ و احیاء بنای تاریخی، آب انبار، مسجد و مدرسه علمیه مولاوردیخانی با نظارت این اداره و مشارکت متولی موقوفه مولاوردیخانی مرمت می‌شود و همچنین اشاره کرده اجرای طرح مرمتی این بنای تاریخی از اسفند سال 1393 در دستور کار میراث فرهنگی قرار گرفته که توسط تیم فنی و همکاری نوادگان مولاوردیخانی ساماندهی و مرمت این بنا آغاز شده است و کلیه هزینه اجرایی و ساماندهی توسط نوادگان مولاوردیخانی پرداخت گردیده است.

وی با تأکید بر اینکه تمام هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری و هزینه‌های جانبی بر عهده خود متولی موقوفات است، اما کوچک‌ترین کار در موقوفات را به میراث فرهنگی اطلاع می‌دهیم، افزود: ما همواره با سازمان میراث فرهنگی همکاری کامل را داشته‌ و همواره در موارد مختلف مرتبط با بناهای ثبت ملی شده و دارای ارزش میراث فرهنگی به آن‌ها اطلاع‌رسانی کرده‌ایم.

نمی‌توان برای کتیبه قیمت تعیین کرد

این شهروند قزوینی با اشاره به قیمت‌گذاری اعلام شده در رسانه‌ها در خصوص کتیبه‌ها بیان کرد: باید بگویم که نه بنده متخصص قیمت‌گذاری در این حوزه هستم و نه افراد عادی دیگر؛ به نظرم کارشناسان میراث فرهنگی بهترین افراد برای این قیمت‌گذاری هستند چنانچه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین اعلام کرده «این قیمت‌گذاری منطقی نیست و اصولاً ما در میراث فرهنگی نمی‌توانیم قیمت یک شیء تاریخی را به‌سرعت قیمت‌گذاری نماییم و از نگاه ما یک اثر یا دارای ارزش است یا ارزش لازم را ندارد که این کتیبه با ارزش است اما اینکه مبلغی برای آن تعیین شود منطقی نیست و اصالت ندارد».

وی اضافه کرد: شاید این کتیبه‌ها ارزش مادی گفته‌شده را نداشته باشد اما بی‌شک ارزش قدمتی و خطی دارد و از همه مهم‌تر برای خاندان مولاوردیخانی بسیار حائز اهمیت است چرا که شجره‌نامه ما در این کتیبه‌ها نقش بسته و تاریخ و زمان دقیق در هر کدام از این کتیبه‌ها خطاطی شده بود.

متولی موقوفات مولاوردیخانی تصریح کرد: یک‌بار هم چند سال پیش کتیبه ورودی مسجد مولاوردیخان به سرقت رفت که بلافاصله متوجه شدیم و سارق توسط طلاب مدرسه دستگیر شد، متأسفانه هنگام دستگیری سارق، کتیبه به دلیل شدت ترس از دست سارق بر زمین افتاد و دو نیم شد که ما آن را به موزه قزوین تحویل دادیم و بعد از تعمیر آنجا نگه‌داری می‌شود و قرار شد بعد از بازسازی مسجد بار دیگر همراه با حفاظ در سر درب مسجد جانمایی شود.

کتیبه‌ها نمادی از گذشته‌ خاندان مولاوردیخانی است 

وی با اشاره به سخنان مدیرکل میراث فرهنگی که در برخی از رسانه‌ها منعکس‌شده مبنی بر اینکه «این احتمال هم وجود دارد که شاید متولی این مجموعه این کتیبه را جابه‌جا کرده باشد»، گفت: قصد متهم کردن کسی را ندارم اما اگر متولیان این موقوفات قصد چنین کاری را داشتند نه چند تکه بلکه کل آن را جابه‌جا می‌کردند، همین‌طور اگر قرار بر برداشتن و جابه‌جایی توسط خودمان بود که دیگر آن قسمت کتیبه شکسته نمی‌شد، همین‌جا اعلام می‌کنم این کتیبه‌ها نشان‌دهنده هویت و شجره‌نامه و اجداد ماست که باید در جای خود باشد تا همگان ارزش کاری که نیاکان و اجداد ما انجام دادند را بدانند. این کتیبه‌ها نمادی از گذشته‌ خاندان مولاوردیخانی است و برای ما پیدا شدن آن بسیار حیاتی است ازاین‌رو حفظ و نگه‌داری آن بسیار مهم است.

تصمیم میراث فرهنگی  برای حفاظت از میراث ملی چیست؟

مولاوردیخانی با بیان اینکه این سنگ‌ها و کتیبه‌ها زمانی ارزش دارد که کامل باشد و یا در موزه‌ای نگهداری شود، ازاین‌رو چون شائبه سرقت هدفمند و مجدد باقی کتیبه‌ها وجود داشت دوربین مداربسته‌ای را در این آب‌انبار نصب کردیم، گفت: حداقل کاری که باید در زمینه اماکن ثبت ملی شده انجام می‌شد نصب دوربین‌هایی در اطراف این اماکن است، با این حال خود متولیان موقوفات نسبت به این کار اقدام کردند؛ حال باید دید سازمان میراث فرهنگی چه تصمیمی برای حفاظت از این میراث ملی دارد، هر چند وظیفه میراث فرهنگی پیگیری جدی این موضوع است که امیدواریم این اتفاق رخ دهد و به‌زودی این کتیبه‌ها پیدا و به جایگاه خود بازگردد چرا که اگر این کتیبه‌ها پیدا نشوند یکی از بزرگ‌ترین خسارت‌های فرهنگی و هنری تاریخ قزوین به این شهر وارد می‌شود.

انتهای پیام