به گزارش ایسنا، ایران به عنوان کشوری که رتبه اول منطقه را در زمینه تولید علم دارد و در دنیا نیز رتبه ‌۱۶ را به خود اختصاص داده، به طور طبیعی از شرکت‌ها و نهادهای متعدد فعال در بخش علم و فناوری برخوردار است اما چه اتفاقی می‌اُفتد که در میان تمام مجموعه‌های فعال در زمینه‌های علم و فناوری و صنعت، در صحبت‌های مقام معظم رهبری به ظرفیت‌ها و پتانسیل جهاد دانشگاهی اشاره و تاکید می‌شود؟

اگر به تاریخچه ایجاد و فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در سالیان قبل رجوع کنیم، اینگونه عنوان شده است که «در سال ۱۳۵۹ بدنبال حضور جمعی از دانشجویان پیرو خط امام(ره) در میدان نبرد در جلسه‌ای با حضور آیت‌الله روح‌الله خمینی(ره) و به پیشنهاد سپاه پاسداران موضوعی توسط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مطرح می‌شود مبنی بر ایجاد نهادی سازمانی در کنار دانشگاه‌ها تا علاوه بر حضور فیزیکی به عنوان رزمنده بتوان از قابلیت اساتید و دانشجویان در جهت کمک به نیازهای فنی و تخصصی جبهه‌های نبرد بهره برد و تلاش‌های خلاقانه در جهت تهیه نمونه وسایل و تجهیزات جدید جهت تسهیل و برتری در میدان رزم انجام گیرد.

در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ ستاد عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را در راستای اهداف انقلاب فرهنگی ایران تأسیس کرد و با تبدیل ستاد به "شورای عالی انقلاب فرهنگی"، اساسنامه جهاد دانشگاهی در ۱۱ آذر ۱۳۶۵ بازنگری و تصویب شد. در این اساسنامه بر فعالیت‌های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه‌ها تأکید شده‌است. همچنین در ۲۲ آبان ۱۳۶۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی کرد.»

بدین‌ترتیب همانگونه که گفته شد از دوران جنگ تحمیلی نیاز به ایجاد چنین نهادی در میان مهم‌ترین تصمیم‌گیرندگان نظام شکل گرفت و بر این اساس در آن دوره شاهد شکل‌گیری جهاد دانشگاهی بودیم؛ نهادی که با وجود تازه‌کار بودنش در دوران جنگ تحمیلی خدمات متعددی ارائه کرد و حتی در آن دوره صدها پروژه فنی-نظامی را در بخش‌های مختلف اجرا کرد.

بر این اساس در دوران جنگ تحمیلی که فاصله چندانی با پیروزی انقلاب نداشته و کشور به مانند امروز در عرصه بین‌المللی با مشکلات متعدد مواجه بود، روی کار آمدن و فعالیت نهادی چون جهاد دانشگاهی ثمرات متعدد داشت، ثمراتی که بخش مهمی از آن به ارائه خدمات فنی مربوط می‌شد و در بخش‌های متعددی از ساخت مهمات تا تعمیر بالگردهای جنگی در دوران ۸ سال دفاع مقدس و غیره  گسترش می‌یافت.

حال شاید گفته شود که به طور طبیعی انتظار می‌رود در سال‌های پس از جنگ نقش و کارکرد چنین نهادی تقلیل پیدا کند اما همان طور که اشاره شد اینک حتی پس از ۳۹ سال از تاسیس این نهاد، همچنان فعالیت‌های آن نقشی چشمگیر و موثری در پیشرفت کشور دارد به‌گونه‌ای که حتی اخیراً مقام معظم رهبری در دیدار با ائمه جماعات کشور بر نقش فعالیت‌های جهاد دانشگاهی تاکید کرده و اظهار کردند: "الان مراجعه به جوان‌هایی که اهل ابتکار هستند از طرف دستگاه‌های گوناگون دولتی زیاد شده است؛ جوان‌های مجموعه‌های جوان مثل جهاددانشگاهی و غیره، این‌ها که جوان‌های خوبی هستند که توانایی زیادی هم دارند."

در شرایط فعلی اگرچه ممکن است کشور با مشکلات دوران جنگ مواجه نباشد اما اینک نیز به مانند دوران دفاع مقدس اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران موجب شده است بیش از قبل موضوع اتکا به توان داخلی مطرح شود.

از سوی دیگر در زندگی روزمره نیز روزی نیست که اخبار مربوط به شیوع بیماری‌هایی مانند سرطان به نگرانی‌های مردم دامن نزند. جهاد دانشگاهی نیز در این سال‌ها متناسب با شرایط زمانه ماموریت‌های جدیدی برای خود تعریف کرده و اکنون در حوزه درمان سرطان فعالیت‌های متعدد دارد، فعالیت‌هایی که گاه حالت علمی داشته و به عنوان مثال در پژوهشکده معتمد یا پژوهشگاه‌های رویان و ابن‌سینا و سایر مراکز تحقیقاتی جهاد دنبال می‌شود یا به عنوان خدمات درمانی در حوزه‌های مختلف ارائه می‌شود.

همچنین در حوزه درمان در این سال‌ها جهاد دانشگاهی در بخش‌های متعدد دیگری نیز ورود کرده و از درمان ناباروری گرفته تا لیزر و تحقیق درباره ام.اس و هپاتیت و دیابت و درمان زخم‌های مختلف و... دامنه این فعالیت‌ها گسترده بوده و پژوهشگران جهاد در قالب طرح‌های تحقیقاتی در مرز علم حرکت خود را در این زمینه‌ها دنبال کرده‌اند، به گونه‌ای که همگام با کشورهای پیشرفته این پژوهش‌ها و مطالعات در ایران نیز انجام می شود و در این راه از متدهای جدیدی مانند سلول درمانی و ... نیز بهره گیری می‌شود.

در حوزه صنعت نیز جهاد دانشگاهی اکنون پروژه‌های متعددی از صنعت نفت و طرح‌های متعدد آن گرفته تا مترو و اصلاح نژاد دام و پرورش ماهی در قفس را مورد توجه قرار داده و با بخش‌های مختلف قراردادهای متعددی به منظور تامین نیازهای این بخش‌ها منعقد کرده است.

از سوی دیگر در بخش کشاورزی جهاد دانشگاهی علاوه بر تمرکز بر گیاهان دارویی و خواص درمانی آنها موضوع مزارع و کشاورزی هوشمند را نیز در دستور کار قرار داده است. البته فعالیت‌های جهاد دانشگاهی تنها به این ابعاد محدود نبوده و این نهاد در حوزه علوم انسانی و آموزش نیز ورود کرده و از اجرای طرح‌های نظرسنجی متعدد گرفته تا ایجاد مراکز آموزشی کوتاه مدت و ایجاد دانشگاه‌های مختلف و حتی پارک‌های علم و فناوری فعالیت‌هایی را در دستور کار قرار داده است.

بدین ترتیب سال گذشته نیز ۱۰ طرح ملی این نهاد با حضور معاون اول رئیس جمهور رونمایی شد و امسال نیز به دنبال صحبت‌های رهبری درباره جهاد دانشگاهی برای اولین بار بودجه‌ای ۱۵ میلیون یورویی برای پیش‌برد ۳۱ طرح فناورانه این نهاد تخصیص داده شده است.

با این وجود مشکلی که همواره از سوی مسئولان مختلف جهاد دانشگاهی مورد اشاره قرار می‌گیرد بحث عدم حمایت از توان داخل است و اینکه در بسیاری موارد بخش‌های اجرایی کشور اعم از خصوصی و دولتی ترجیح می‌دهند برای تامین نیازهای خود دست به دامان کشورهای دیگر شوند، به گونه‌ای که رهبر انقلاب نیز در صحبت‌های اخیر خود با اشاره به توانمندی‌های جهاددانشگاهی اظهار کردند: «این‌ها همواره منتظر هستند که کسی به این‌ها مراجعه کند و از این‌ها کار بخواهد؛ خیلی اوقات به ما شکایت می‌کردند که دستگاه‌های دولتی از ما کار نمی‌خواهند و کاری که تولید کردیم از ما نمی‌خرند و دریافت نمی‌کنند و می‌روند به سراغ بیگانگان.»

اکنون در شرایط دشوار تحریم‌ها و در دوره‌ای که پس از چهار دهه فعالیت انتظار می‌رود نهادی چون جهاددانشگاهی به بلوغ رسیده باشد امید می‌رود توجه بیشتری به این پتانسیل‌ها صورت گرفته و به دور از تعصبات و رویکردهای سیاسی برای پیشبرد اهداف نوآورانه کشور توانمندی‌های این بخش مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام