جبهه‌ی مخالفان زنگنه: از زنجانی تا زاکانی

سیاست، انصاف نمی‌شناسد و مدت زیادی است چهره‌های منتسب به جریان مخالف دولت مانند سعید جلیلی، جواد کریمی‌قدوسی، علیرضا زاکانی، ابوالفضل ابوترابی، محمد دهقان، حسینعلی حاجی‌دلیگانی و ... در مجامع و رسانه‌های مختلف به انتقاد از عملکرد وزارت نفت یا حتی شایعه‌پراکنی و دروغ‌پردازی علیه وزیر و وزارتخانه می‌پردازند.

برجسته‌کردن خبر کشف دستگاه کارتخوان در اتاق یکی از کارمندان وزارت نفت، خبر کذب وجود طلا و ارز در دفتر وزیر، شایعه‌ی درگیری زنگنه با روحانی، خبر کذب بازداشت «معاون مالی وزارت نفت» و صراف او، شایعه‌ی بازداشت یک جاسوس زن و ارتباطش با مدیران ارشد وزارتخانه، تهدید به افشای «اسناد کرسنت»، خبر کذب استعفای زنگنه و ... فقط بخشی از اخبار و شایعاتی است که در دو ماه اخیر توسط چهره‌های تندروی جبهه‌ی اصولگرایی، علیه زنگنه منتشر شده است.

زنگنه در حالی آماج دروغ‌های اقلیتی پرسروصدا شده و در رسانه‌های رسمی و فضای مجازی به او حمله می‌شود که در شرایط فعلی کشور، وحدت میان مسئولان برای گذر از بحران‌های سیاسی و اقتصادی حداقل کاری است که چهره‌های سیاسی باید به آن عمل کنند اما گویا برای عده‌ای منافع حزبی و گروهی بر منافع ملی اولویت دارد.

کار مخالفان به شایعه‌پراکنی و دروغ‌پردازی ختم نمی‌شود. مدعیان می‌گویند وزیر رویکردی محتاط در فروش نفت دارد. می‌گویند او مرد روزهای سخت نیست و توان مقابله با شرایط خاص امروز را ندارد! ادعا می‌کنند فروش نفت در اواخر دوره‌ی احمدی‌نژاد بیشتر از حالا بود و ... . زنگنه که در اغلب موارد ترجیح داده پاسخ مستقیمی به این شایعات ندهد، در پاسخ به شایعه‌ی استعفایش که توسط کریمی قدوسی مطرح شده بود، یک بار برای همیشه پاسخی روشن به تمام این هجمه‌ها داد و گفت: «بگردند تا بگردیم».

در حالی در کمتر از دو ماه اخیر جریانی مداوم از دروغ و تهمت و شایعه علیه وزیر و وزارت‌ نفت به راه افتاده که 28 تیر 1396 نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای با 210 امضا از عملکرد بیژن نامدار زنگنه در وزارت نفت و تداوم وزارت او در کابینه‌ی دولت دوازدهم قاطعانه حمایت کردند و نوشتند که با تلاش‌های زنگنه در این سمت «شاهد به بار نشستن دستاوردهای وزارت نفت در سال‌های گذشته هستیم».

آنان همچنین فعالیت زنگنه و همکارانش را «بی‌نظیر» توصیف کرده و گفته بودند وزارت نفت پس از چهار سال «دستاوردهایی همچون بازگشت ایران به جایگاه قبل از تحریم در اوپک، افزایش سهم تولید ایران همزمان با کاهش تولید و طراحی جدید قراردادهای نفتی که تأمین‌کننده‌ی منافع ملی و نیازهای توسعه و گواه توفیق در برجام نفتی است» را به ارمغان آورده است.

اما حدود یک‌ سال و نیم بعد (9 بهمن 97)، 72 نفر از 210 نماینده که عموماً از فراکسیون ولایی مجلس بودند، در نامه‌ای خطاب به سران قوا و رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام، خواستار اصلاح مدیریت وزارت نفت «برای تأمین منافع ملت» و «افزایش توان مقابله با تحریم‌های آمریکا» شدند. در فهرست امضاکنندگان این نامه اسامی برخی از نمایندگان که در ماه‌های گذشته هجمه‌های شدیدی علیه مدیران وزارت نفت ایجاد کرده‌اند نیز به چشم می‌خورد؛ از جمله محمد دهقان که عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس است.

در همین حال اول تیرماه 98، علیرضا رحیمی عضو هیئت رئیسه‌ی مجلس از قول «یکی از وزیران» خبر داد که «برخی نمایندگان مجلس چند نوبت با آقای بابک زنجانی در زندان دیدار داشته‌اند».

اما همان روز وکیل بابک زنجانی در خصوص علت این دیدار یک نماینده‌ی مجلس با این متهم فساد نفتی گفت قضیه این بود که در روند همکاری وزارت نفت برای پرداخت و تسویه موکلش مشکلاتی بوده و به همین جهت این مشکلات با کمیسیون حقوقی مجلس درمیان گذاشته شد؛ ادعایی که توسط نوروزی، سخنگوی کمیسیون تکذیب شد.

کوهپایه‌زاده در ادامه مدعی شده که در 10 دی‌ماه 96 در زندان اوین، او به همراه یکی از اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس که «صلاح» ندانسته نامش فاش شود، مشاور عالی رئیس قوه قضائیه در امور پارلمانی، معاون دادستان تهران، نماینده‌ی شرکت نفت، نماینده‌ی وزارت اطلاعات و بابک زنجانی جلسه داشته‌اند.

از سوی دیگر سخنگوی قوه‌ی قضائیه هم در این‌باره گفته ملاقات نمایندگان مجلس با بابک زنجانی «سوء تعبیر شده است». غلامحسین اسماعیلی گفته دیدار با زنجانی در «روند پیگیری و شناسایی اموال» او بوده و «هیئتی مرکب از مقامات قضایی، ضابطین قضایی که کشف جرم را انجام داده بودند و نمایندگانی از وزارت نفت به عنوان شاکی و ذی نفع» در این جلسات حضور داشته‌اند. به این ترتیب او با تأیید ضمنی حضور یک نماینده در این جلسات، حین نام‌بردن از اعضای آن هیئت، هیچ اشاره‌ای به عضویت نمایندگان مجلس نکرد.
 

بیشتر اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس نیز از این دیدار ابراز بی‌اطلاعی کردند و گفتند چنین دیداری در کمیسیون مطرح و هماهنگ نشده و ممکن است دیداری «شخصی» بوده باشد. با این حال نه‌تنها هویت نماینده‌ی مورد نظر مخفی نگه‌داشته شد، بلکه هرگز کسی توضیح نداد که اگر این دیدار رسمی بوده چطور کمیسیون مربوطه از آن بی‌خبر است و اگر دیداری «شخصی» بوده چرا در خلال دیدار یک هیئت رسمی با زنجانی رخ داده؟

بنابراین روشن می‌شود که این دیدار، بدون هماهنگی و بدون اطلاع کمیسیون حقوقی و اساساً خارج از وظایف نمایندگی صورت گرفته و از سوی دیگر نماینده‌ی مذکور عضو هیئت رسیدگی‌کننده نیز نبوده و همه‌ی این موارد در کنار محرمانه ماندن نام آن نماینده، شائبه‌ی «شخصی»‌بودن این دیدار را تقویت می‌کند.

گرچه مستنداتی از ارتباط چهره‌های مخالف وزیر نفت با بابک زنجانی در دست نیست اما بیژن زنگنه صریحاً معتقد است بیشتر حملاتی که به او و وزارتخانه‌اش می‌شود زیر سر بابک زنجانی است. او می‌گوید: «قدرت پول بابک زنجانی بیرون از زندان را هم اداره می‌کند؛ بسیاری از کسانی که به من تهمت می‌زنند و من را تحت فشار می‌گذارند، پشتشان بابک زنجانی است».

زنگنه درباره‌ی خبرسازی‌هایی که در رسانه‌های رسمی و اجتماعی علیه وزارت نفت راه افتاده معتقد است: «فکر می‌کنم ایشان (زنجانی) در بعضی از رسانه‌ها خیلی فعال است و مقدار بسیار کمی از پول‌هایی که برده اکنون خرج رسانه‌ها می‌کند؛ سرنخ بسیاری از صحبت‌هایی که می‌شود اگر دنبال کنند به داخل زندان برمی‌گردد. هر وقت اسم بابک زنجانی را می‌آورم، دو هفته در مطبوعات به ما حمله می‌شود».

البته وکیل آقای دورزننده‌ی تحریم نیز در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های اصولگرا به این سخنان وزیر نفت واکنش نشان داده و گفته که «اگر این ادعا نتواند اثبات شود، قطعاً دارای وصف کیفری و مجرمانه خواهد بود». او همچنین ادعای بدون سند و مدرک زنگنه را «غیراخلاقی» دانسته و گفته‌ این حرف‌ها «زیبنده‌ی جامعه‌ی اسلامی نیست».

این منظومه‌ی پیچیده از اتفاقات و اظهارات زمانی عجیب‌تر می‌شود که ادعای وزیر نفت درباره‌ی سعید جلیلی و ادعای بابک زنجانی درباره‌ی وزیر نفت را کنار سایر حواشی و ادعاها بگذاریم.

هفتم خرداد 98 رسانه‌ها به نقل از نماینده‌ی حقوقی وزارت نفت خبر دادند که ظاهراً اول خرداد بابک زنجانی در جلسه‌ای که با مسئولان داشته ادعا کرده که «استیضاح آقای زنگنه در مجلس رأی خواهد آورد». اصغر هندی همچنین گفته بود زنجانی در این جلسه مدعی شده که بزودی جای ما با هم عوض خواهد شد و من آزاد می‌شوم و شما زندانی می‌شوید!

از سوی دیگر سعید جلیلی نیز در قالب آنچه خود «دولت سایه» می‌نامد انتقاد از عملکرد وزارت نفت را در دستور کار قرار داده و ادعا کرده که دولت احمدی‌نژاد در دوران تحریم بیشتر از دولت فعلی نفت می‌فروخت. گرچه زنگنه نیز در پاسخ به او با اتکا به آمار رسمی نشان داد که قضیه کاملاً برعکس بوده و در دولت فعلی با وجود تحریم‌های شدیدتر، فروش نفت نسبت به اواخر دولت احمدی‌نژاد افزایش داشته است اما نکته‌ی مهم در این مجادله‌ی مکتوب این بود که زنگنه، این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را «یکی از کانون‌های اصلی انتشار ادعاهایی علیه مدیریت فعلی نفت» معرفی کرد.
 

آرایش جنگی: جدال با «دوستان» و دشمنان

به نظر می‌رسد دوره‌ی اخیر وزارت زنگنه هم برای او و هم برای کشور دشوارترین دوران بوده است. کما اینکه خود زنگنه هم در سخنانی این دوره را از زمان جنگ هشت‌ساله نیز دشوارتر توصیف کرده و گفته است: «شرایط امروز از زمان جنگ سخت‌تر است چرا که آن زمان می‌توانستیم نفت صادر کنیم و امروز هیچ نفتی به اسم ایران نمی‌توانیم بفروشیم و در زمینه انتقال ارز هم با مشکلات بسیاری مواجهیم. ... نمی‌توانیم حتی اگر نفت را فروختیم، پول آن را براحتی وارد کشور کنیم ... هم‌اکنون برای خرید و فروش کالاهای دیگر از جمله فرآورده‌های نفتی هم با مشکل مواجهیم».

زنگنه این را هم اضافه کرده که «اگر مشکلات در داخل کشور حل شود، مسائل خارجی و بین‌المللی قابل حل است». به عبارت دیگر وزارت نفت امروز علاوه بر مقابله با تحریم‌ها و پیداکردن راه‌هایی برای فروش نفت و بازگرداندن پول آن، باید با فسادهای نفتی هم مبارزه کند و همزمان فشارهایی که رقبای سیاسی از طریق رسانه‌ها و تحریک افکار عمومی وارد می‌کنند را نیز تحمل کند.

بیژن زنگنه نشان داده که در دورزدن تحریم‌ها مهارت دارد؛ بنا به گزارش رسمی در شش ماه پایانی دولت دهم، زمانی که تحریم‌ها بتازگی آغاز شده بود، صادرات نفت و میعانات گازی روزانه کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه بوده؛ در حالی که در سال ۱۳۹۳ فروش نفت ایران روزانه یک میلیون و ۳۴۰ هزار بشکه و تا پایان دی‌ماه سال ۱۳۹۴ و پیش از اجرای برجام، روزانه یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه بوده است.

در زمینه‌ی مبارزه با فسادهای نفتی نیز وزارت نفت دولت روحانی همواره پیشتاز بوده و به گفته‌ی وزیر نفت مواردی که در این دوره کشف شده شامل فساد بابک زنجانی به میزان دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، دکل نفتی گمشده، فساد در شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی، پرونده‌ی بازرگانی پتروشیمی، پرونده‌ی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت در حدود ۱۰۰ میلیارد تومان و ... تنها بخشی از تخلفات کشف‌شده در وزارت نفت است. زنگنه درباره‌ی «فساد ۲۵ میلیون دلاری مدیر مالی نفت» نیز توضیح داده که «وزارت نفت به‌هیچ‌وجه مدیر مالی نداشت که بخواهد پولی را هم ببرد. اصلاً کسی نبوده که پولی ببرد و این پول ظرف مدت دو تا سه روز به حساب نفت آمد و فقط موضوعی بود که جنجالی در نفت به وجود آید».

البته باید مورد کشف دستگاه کارتخوان در اتاق یکی از کارمندان وزارت نفت را به این فهرست اضافه کنیم که گرچه فساد نفتی محسوب نمی‌شود اما تخلفی بوده که حراست وزارت نفت آن را کشف کرد اما رقبای زنگنه برای زیر سؤال بردن عملکرد او، از این قضیه هم علیه خودش استفاده کردند.

با وجود تمام تلاش‌های زنگنه و همکارانش در وزارتخانه در این آشفته‌بازار تحریم‌ها و سیاسی‌کاری‌ها، جناب ضرغامی نیز در توییتر به یاد گذشته‌ها با ادبیات نظامی وزیر نفت را مخاطب قرار می‌دهد که «چرا وزارت نفت آرایش جنگی نمی‌گیرد؟».

بیژن نامدار زنگنه نیز در پاسخ به او گفت: «وزارت نفت حدود یک سال است که نه‌تنها آرایش جنگی گرفته، بلکه درگیر جنگی خشن با یک تجاوزگر بی‌رحم و بی‌منطق شده است. جنگی که در هنگامه‌ی آن البته با کمین‌های متعدد روبه‌رو شده و نه تنها از تک‌تیراندازها، بلکه از آتش توپخانه‌های مستقر در درون کشور نیز رنج و آسیبی بسیار دیده است و می‌بیند ... عده‌ای که نمی‌دانم در وصف آنان چه بگویم، این شرایط خطیر را فرصتی برای غارت مردم می‌دانند …  فقط این نکته را فراموش نکنیم که امروز حتی زمان سنگ‌پراکنی در درون خانه هم نیست چه رسد به شلیک آتشبارهای توپخانه در داخل خانه».

وزیر نفت در همین جوابیه برای چندمین بار اشاره کرده بود که نه می‌تواند از دستاوردهای خود به علن سخن بگوید و نه می‌تواند روش‌ها و حتی کلیات عملیات خود را حتی برای خواص تشریح کند. او با اشاره به شدت تحریم‌ها گفته «من از سال ۱۳۶۲ وزیر بودم و شاهدم هیچ زمانی فشار بر صنعت نفت به اندازه الان نبود». زنگنه درباره‌ی عدم انتشار اطلاعات دقیق از فعالیت‌های وزارت‌ نفت هم گفت: «نمی‌توانم بگویم چطور تحریم‌ها را دور می‌زنیم زیرا به ضرر ملت است. یکسری می‌گویند شما کار نمی‌کنید اما ما نقشه‌ها را افشا نمی‌کنیم. امروز من آسیب می‌بینم اما ملت سرفراز می‌مانند».

زنگنه که یک بار هم در مجلس به نمایندگان مردم اطمینان داده بود که «قطعاً خواب به صفر رساندن خرید نفت از ایران تعبیر نخواهد شد»، در واکنش به حواشی ایجادشده پیرامون فعالیت‌های وزارت نفت نیز گفته: «مقاومت می‌کنم و از این مسائل جا نمی‌زنم. اگر این دوستان وقت ما را نگیرند و بگذارند کار کنیم به امید خدا بر دشمنان غلبه خواهیم کرد».

انتهای پیام