رضا شفاعی در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان دیدگاه خود نسبت به حوزه دانش‌بنیان در کشور، گفت: از سال‌های گذشته بحث مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری مطرح شده و به دنبال آن امکانات خوبی در اختیار دانشجویان و فارغ‌التحصیلان قرار گرفته تا آن‌ها بتوانند از اندوخته‌های علمی خود برای رفع مشکلات واقعی جامعه و صنعت استفاده کرده و فاصله صنعت و دانشگاه که از قدیم وجود داشته را کم کنند.
وی توضیح داد: فعالیت‌ها در حوزه تشکیل شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از دانش و تحصیلات برای ورود به عرصه فناوری و ورود فناوری به بازار در قالب محصولات تخصصی، از قبل وجود داشته؛ اما از حدود ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته با محوریت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزرات علوم، تحقیقات و فناوری، در حوزه دانشگاه عملیاتی شده و در حال حاضر به رشد خوبی رسیده است.
مدیر توسعه فناوری و تجاری‌سازی مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: نهادهای مرتبطی در حوزه دانش‌بنیان ایجاد شده، به طوری که می‌توانیم از شکل گرفتن زیست‌بوم کارآفرینی صحبت کنیم، اما همه این موارد متأثر از وضعیت کلان اقتصادی و صنعتی کشور است.
شفاعی با بیان اینکه شرایط کنونی اقتصادی تهدید و در عین حال فرصت است، گفت: همواره از سوی شرکت‌ها این شکایت وجود داشته که موانع غیرعادی پیش روی آن‌هاست یا صنایع آن‌طور که باید از خدمات شرکت‌ها بهره‌مند نمی‌شوند. به طور خاص شرکت‌ها به صنعت خودرو اشاره کرده‌اند و این موضوع که در این صنعت از توانمندی‌های آن‌ها استفاده نشده است.
وی خاطرنشان کرد: شرایط تحریم فرصتی را برای شرکت‌های فناور به وجود آورده تا با اقبال بیشتری از سمت صنایع روبه‌رو شوند و از موانعی که پیش‌تر داشته‌اند، عبور کنند. جنبه تهدید شرایط تحریم، زمانی است که شرکت‌ها نیازمند خرید قطعات از خارج کشور یا صادرات محصول خود هستند که در این شرایط مشکلاتی برای نقل و انتقال ارز و واردات قطعات پیش می‌آید.
مدیر توسعه فناوری و تجاری‌سازی مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف یادآور شد: اکوسیستم کارآفرینی و استارتاپی کشور هنوز آن‌قدر بزرگ نشده که بتواند شرایط اقتصادی کشور را تغییر دهد. از بین حدود ۴ هزار شرکت دانش‌بنیان، تعداد شرکت‌های بزرگی که بتوانند تغییرات قابل ملاحظه‌ای در اقتصاد کنونی به وجود بیاورند، انگشت‌شمار است.
شفاعی تشریح کرد: شرکت‌ها زمانی که به حدی از رشد و بلوغ می‌رسند، باید بتوانند وارد بازار بورس شوند و سهام خود را به صورت حقوقی منتشر کنند. آن‌ها از این طریق خود را تأمین مالی می‌کنند و می‌توانند به رشد بیشتر ادامه دهند. شرکت‌ها در کشور ما هنوز به چنین جایگاهی نرسیده‌اند و نمی‌توانند تأثیر قابل ملاحظه‌ای در اقتصاد بگذارند. خود این مسئله هم نیاز به برنامه‌ریزی بیشتری دارد؛ چرا که اگر قرار است اندازه شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک باقی بماند، شاهد خواهیم بود که این شرکت‌ها نمی‌توانند انتظار ما از اقتصاد دانش‌بنیان را برآورده کنند؛ بنابراین باید حمایت‌های خاص و مسیر رشد برای شرکت‌های کوچک در نظر گرفته شود.
وی شبکه‌سازی برای شرکت‌های کوچک را نیز مورد تأکید قرار داد و افزود: لازم است اطلاعات شرکت‌ها در اختیار صنعت قرار گیرد و نیازهای صنعت به شکل سالمی برآورده شود. از نگاه صنعت که به موضوع نگاه شود، می‌شود به صنایع از جهت ریسک‌پذیر نبودنشان حق داد؛ زمانی که خودروی یک شرکت خودروسازی در اختیار میلیون‌ها نفر قرار می‌گیرد، کوچک‌ترین ایرادی در محصول می‌تواند میلیون‌ها نفر را درگیر کند و طبیعی است که صنعت نخواهد در چنین مواردی ریسک کند. این در حالی است که فرصت ارائه خدمات و محصولات باید وجود داشته باشد و این موضوع نیازمند میزانی از ریسک‌پذیری، از سوی صنعت است. همچنین ارائه‌کنندگان محصولات باید انواع آزمایش‌ها و بررسی‌ها را انجام دهند و محصول خود را با محصولات دیگر استارتاپ‌ها مقایسه کنند تا احتمال خطا کاهش یابد.
مدیر توسعه فناوری و تجاری‌سازی مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف تأکید کرد: این موضوع که چطور می‌توان عرق ملی را در افراد افزایش داد و شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد که همه بتوانند یک قدم بیشتر بردارند و نقش خود را در ارتقای دانش و فناوری ملی ایفا کنند، نیاز به برنامه‌ریزی دارد.
ضرورت بازنگری در حوزه‌های کلان / همه باید هزینه بدهند
شفاعی ضمن اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری بر اینکه مسئله اول دانشگاه و دانشجو، تربیت علمی و کمک به رفع نیازهای علمی و در درجه دوم اهمیت، رفع نیازهای فناورانه یا رفاهی مردم است، گفت: نباید این‌طور باشد که به منظور به انجام رساندن یک وظیفه دیگر، وظیفه اصلی دانشگاه نادیده گرفته شود. خوشبختانه در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان کمتر شاهد چنین تداخل‌هایی هستیم و بیشتر فعالیت‌های سیاسی دانشجویان است که ماهیتی متفاوت با فعالیت‌های علمی آن‌ها دارد.
وی تصریح کرد: اگر به مسائل فرهنگی و سیاسی رویکرد علمی داشته باشیم و بین این مسائل و نظریه‌های علمی پیوند برقرار کنیم، می‌توانیم ارتباط ریشه‌ای این مسائل را با اقتصاد و تولید ببینیم. از دانشگاه انتظار می‌رود افق بلندتری نسبت به مسائل مختلف داشته باشد و از این طریق وظایف خود نسبت به عرصه‌های علمی و اجتماعی را به انجام برساند.
مدیر توسعه فناوری و تجاری‌سازی مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف ارتباط کم بین بازار و کسانی که فناوری در اختیار دارند را چالش مهم حوزه دانش‌بنیان دانست و گفت: نمی‌توان انتظار داشت یک شرکت داخلی یک‌باره محصولی را تولید کند که قابل رقابت در صنعت باشد؛ بلکه باید مسیر رشد برای شرکت‌ها فراهم شود که موضوع یک عزم ملی می‌طلبد. برای آنکه بتوانیم در اقتصاد حرفی برای گفتن داشته باشیم و به خودمان تکیه کنیم، همه باید هزینه بدهند. این هزینه دادن هم نیازمند تنظیمات و شاخص‌ها و بررسی‌های دقیق‌تر است.
شفاعی ادامه داد: به عنوان مثال در صنعت خودرو، هزینه‌های گمرکی واردات خودرو بالا است و دیگر حمایت‌ها هم وجود دارد. در عین حال تولیدکننده داخلی باید زحمت زیادی متقبل شود و از بخشی از سود خود صرف نظر کند. این تلاش باید دوطرفه و هدفمند باشد؛ یعنی در عین حال که تولیدکننده انتظار سودآوری محصول خارجی را از محصول خود ندارد، مصرف‌کننده هم بپذیرد موقتاً به محصول خارجی دسترسی ندارد. با وجود حمایت‌ها از صنعت خودرو، این صنعت هنوز رشد طبیعی خود را نداشته؛ چرا که حمایت‌ها درست تعریف نشده و در نهایت به ضعیف و شکننده بودن این صنعت انجامیده است.
وی در پایان ریشه‌یابی مسائل و بازنگری اساسی در حوزه‌های اقتصاد و صنعت را ضروری دانست و گفت: با وجود فسادهای پیش آمده در سطوح مختلف، شرایط کنونی بیشتر شبیه به مسابقه‌ای برای بهره‌برداری بیشتر از منابع ملی از سوی افراد یا مجموعه‌ها است که این شرایط باعث می‌شود ریشه‌یابی مسائل و برخی بازنگری‌ها در حوزه‌های کلان ضروری به نظر برسد.
انتهای پیام
نظرات