به گزارش ایسنا، محمد نیک بخش در آستانه سفر نخست وزیر پاکستان به ایران در دو یادداشت جداگانه که در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داده، به بررسی روابط ایران و پاکستان و پتانسیل‌های موجود در دو کشور برای توسعه روابط پرداخته است.

او در یادداشت اول که به بررسی روابط تاریخی ایران و پاکستان پرداخته، نوشته است: روابط هفتاد ساله‌ی ایران و پاکستان، همواره پر از فراز و فرود بوده و دوری و نزدیکی دو کشور، تابعی از موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است. در زمان حکومت پهلوی روابط دو کشور بسیار نزدیک و دوستانه بود و در جنگ ۱۹۷۱ میان پاکستان و هند بر سر جدایی پاکستان شرقی (بنگلادش)، ایران پاکستان را از نظر سخت افزارهای نظامی، اطلاعاتی و لجستیکی یاری داد. پس از پیروزی انقلاب، پاکستان تلاش‌هایی را به عنوان میانجی برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق انجام داد. جمهوری اسلامی پاکستان با داشتن حدود ۹۸۰ کیلومتر مرز مشترک با جمهوری اسلامی ایران مرزهای مشترک بین ایران و پاکستان به نام مرز دوستی نامگذاری شده است و قرابت‌های عمیق فرهنگی و دینی، در عین برخورداری از پتانسیل همگرایی و با وجود جمعیت قریب به ۲۰۰ میلیون نفری، دارا بودن توانمندی‌های هسته‌ای و نظامی، از دوستان مورد اعتماد ایران از دیرباز تاکنون بوده است. دوری و نزدیکی و به عبارتی بهتر رقابت و همکاری، عناصر پایدار چند دهه روابط ایران و پاکستان بوده است.

فصل جدید در روابط ایران و پاکستان

سال‌های اخیر شاهد تلاش‌هایی برای تجدید همکاری‌های بیشتر میان دو کشور در زمینه سیاسی، اقتصادی، تجاری، دفاعی و امنیتی بوده‌ایم. توافق هسته‌ای و به دنبال آن رفع تحریم‌های اعمال شده علیه ایران موجب شد تا تجارت دو کشور راحت‌تر از گذشته انجام شود. دو کشور همچنین نسبت به تکمیل خط لوله گاز ایران- پاکستان- هند "خط لوله گاز صلح" ابراز تمایل کردند و ایران از پاکستان دعوت کرد تا در پروژه بندر چابهار مشارکت کند و احتمال پیوستن به «راهرو اقتصادی چین و پاکستان» را مطرح کرد.

علاوه بر این در دیدار مقامات دو کشور در حاشیه هجدهمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای، ایران با ابراز خرسندی از روابط رو به گسترش ایران و پاکستان به عنوان دو کشور دوست و برادر، از استقبال تهران در توسعه همه جانبه روابط با اسلام آباد حمایت و بر ارتقا سطح روابط و همکاری‌های دو کشور بویژه در حوزه اقتصادی، تاکید کرد.

در راستای گسترش روابط دوجانبه تهران_ اسلام آباد شاهد توسعه همکاری‌ها در موضوعات امنیتی بین دو کشور هستیم، برای مثال می‌توان به دیدار سه روزه ژنرال «باجوا» رئیس ستادکل ارتش پاکستان در سال ۱۳۹۶ از تهران اشاره کرد که پس از انقلاب اسلامی ایران نخستین سفر مقام‌های امنیتی پاکستان به کشورمان بوده است. امسال نیز محمد باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان، در سفری که به پاکستان داشت ضمن دیدار با مقامات اسلام آباد در خصوص تولید مشترک تجهیزات دفاعی بین ایران و پاکستان با آنها گفت‌وگو کرد و رایزنی‌های دفاعی_امنیتی دو کشور همچنان ادامه دارد و پاکستان اخیراً میزبان سران اطلاعاتی ایران، روسیه و چین به منظور بررسی تهدیدات ناشی از داعش در افغانستان بود.

پیروزی عمران خان و افق روشن در روابط تهران – اسلام آباد

بعد از پیروزی عمران خان در انتخابات اخیر پاکستان امید می‌رود، روندی که در زمینه همکاری بیشتر این کشور با ایران در حوزه‌های امنیتی، نظامی و حتی اقتصادی در پیش گرفته شده است با سرعت بیشتری دنبال شود. از این رو یکی از مهمترین محورها در دور جدید روابط دو طرف، آغاز دوباره همکاری‌ها بر سر انرژی و گاز پیش بینی می‌شود.

دو کشور ایران و پاکستان باوجود برخی اختلاف نظرها به‌ویژه در خصوص تکمیل خط لوله صلح و حضور برخی گروه‌های تروریستی در نوار مرزی با ایران؛ تلاش می‌کنند مناسباتشان را گسترش دهند. از این رو شاهد رفت و آمدهای مقامات دو کشور در سال‌های اخیر بوده‌ایم. تقویت روابط ایران و پاکستان را می‌توان به واسطه همکاری در حوزه انرژی، استمرار راه ابریشم و مقابله با تروریسم ارزیابی کرد. در دولت قبلی پاکستان گام‌هایی درجهت گسترش روابط با تهران برداشته شد اما روی کار آمدن دولت جدید که صحبت از گام‌هایی راسخ‌تر در بهبود تعاملات را با همسایگان از جمله ایران دارد انتظارات برای جامه عمل پوشاندن به این گفته‌ها را بیش از پیش کرده است. هرچند همچنان موانع گذشته پابرجا است اما باید دید دولت عمران خان چه تدابیری برای عبور از این موانع می‌اندیشد.

از حیث تأثیرگذاری بندر «چابهار» و «گوادر» بر یکدیگر، با توجه به نگاه بازیگران اصلی دخیل در آن یعنی هند و چین مسئله از دو منظر، تهدید محور و فرصت محور قابل بررسی است که در این یادداشت جای بحث نیست. دلیل مهم این رقابت نه تنها از نظر اقتصادی حائز اهمیت است بلکه در طرح توسعه این بنادر یک سری عوامل سیاسی نهفته است که می‌توانند باعث بروز پاره‌ای از رقابت‌ها و تنش‌ها بین دو کشور شود که در این خصوص هر دو کشور باید هوشیار باشند تا رقابت دو قدرت اثر گذار چین و هند در ساخت و توسعه این بنادر آسیبی به روابط حسنه بین دو کشور ایران و پاکستان نزند.

ایران و پاکستان دارای پتانسیل همگرایی در زمینه‌های متعدد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی هستند. عضویت در سازمان اقتصادی اکو، عضویت در سازمان همکاری کشورهای اسلامی و عضویت در سازمان اقتصادی، امنیتی و سیاسی شانگهای بخشی از دارایی‌های مشترک دو کشور ایران و پاکستان در رسیدن به همگرایی است؛ البته تا رسیدن به همگرایی کامل و یک منطق همگرایی واقعی میان دو کشور هنوز زمان زیادی باقی مانده ولی دور از دسترس نیست. با وجودی که هر دو کشور ایران و پاکستان عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو هستند اما دلایلی چون افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران به ویژه تحریم بانک مرکزی ایران سبب کاهش روابط اقتصادی بین دو کشور شده است. جمهوری اسلامی ایران همواره آمادگی خود برای تقویت روابط با پاکستان در همه زمینه‌ها بویژه انرژی، برق، گاز، نفت و مبادلات تجاری، بانکی، اقتصادی، امنیتی، کنترل مرزها و مبارزه با تروریسم را اعلام کرده است.

کیفیت روابط دو جانبه ایران و پاکستان به شدت متأثر از عوامل ثابت و پایداری است که در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بر روند مناسبات دو کشور پیامدهای دو گانه‌ای (مثبت و منفی) برجای می‌گذارد. تقویت جنبه‌های مثبت و همکاری‌جویانه این عوامل ثابت تأثیرگذار می‌تواند نقش مهمی در کاستن از میزان رقابت‌ها و اختلافات (به‌ویژه کشیده شدن دامنه آن به سطح کلان و استراتژیک)، ایفا کند. مواردی چون حفظ ثبات و امنیت در منطقه، ایجاد زیرساخت‌های مناسب اقتصادی و اجتماعی برای مقابله ریشه‌ای و پایدار با پدیده‌هایی چون قومیت‌گرایی، افراط گرایی دینی، تروریسم، کشت و قاچاق مواد مخدر می‌تواند نقطه مناسبی برای تعریف و شکل‌گیری رویکردهای همکاری‌جویانه میان ایران و پاکستان در تعامل با سایر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. باید پذیرفت که امنیت مقوله‌ای تقسیم پذیر نیست، بلکه مشارکت‌پذیر است و تنها در این صورت است که می‌توان به بهبود مناسبات دو جانبه ایران و پاکستان امیدوار بود؛ موضوعی که در صورت تحقق، به گسترش ثبات، امنیت و توسعه پایدار در زیر سیستم منطقه‌ای آسیای جنوب غربی کمک شایانی خواهد کرد.

انتهای پیام