به گزارش ایسنا، بنفشه زهرایی امروز در دومین روز از همایش فناوری‌های آب در دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: کارگروه سازگاری با کم‌آبی در اسفند ماه سال ۹۶ ایجاد شد؛ در این کارگروه سلسله مراتبی از سه رده تصمیم‌گیری پیش‌بینی شده است که وزارت‌خانه‌ها اعم وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، سازمان‌های عضو این کارگروه و سازمان هواشناسی در رده اول تصمیم‌گیری هستند.
وی ادامه داد: در رده دوم کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، معاونان هستند که در این کارگروه عضویت دارند، در رده سوم نیز کارگروه‌های استانی به همراه مجمع نمایندگان قوه قضاییه و دستگاه‌های ذی ربط و نمایندگان کشاورزان و بهره برداران را داریم.
فعالیت مستقیم 500 نفر در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی
وی ادامه داد: در واقع ۹ جلسه از این کارگروه در سطح ملی، ۲۰ جلسه در سطح کمیته تخصصی از تیر ماه تاکنون و ۱۵۰ جلسه استانی تشکیل شده است که ۵۰۰ نفر به طور مستقیم در این کارگروه فعالیت می‌کند. در این کارگروه حدود ۸۰۰۰ نفر ساعت به همراه زیرمجموعه‌های این کارگروه فعالیت صورت گرفته است. انرژی قابل توجهی توسط کارشناسان و متخصصان صرف شده و با حضور مسئولان سیاسی که در این کارگروه عضو هستند، سرمایه گذاری اعتباری، به عبارتی دیگر، امید کارگروه ایجاد شده است.
نیمی از استان‌ها برنامه سازگاری با کم‌آبی خود را ارسال نکرده‌اند
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی در خصوص برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها عنوان کرد: استان‌ها با هماهنگی دستگاه‌های عضو استانی، باید برنامه سازگاری با کم آبی استان را تدوین کنند؛ هدف از آن دستیابی به آب قابل برنامه ریزی بوده که درصدی از آب قابل تجدید پذیر در این حوزه است. اگر بتوانیم میزان بهره‌برداری از منابع آب با این آب قابل تجدیدپذیر تلفیق کنیم، انتظار می‌رود که به یک وضعیت پایدار در منابع آب های سطحی و زیرزمینی برسیم.
زهرایی خاطرنشان کرد: استان‌ها تا شهریور ماه امسال فرصت داشتند تا برنامه سازگاری با کم آبی خود را به دبیرخانه کارگروه ارسال کنند به طوریکه برنامه استان هرمزگان دریافت و تایید شده، استان فارس نیز نیازمند اصلاحاتی بوده و برنامه های استان‌های بوشهر و مازندران در دست بازنگری است.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی افزود: همچنین برنامه‌های خراسان شمالی و جنوبی، لرستان، ایلام، سیستان و بلوچستان و همدان دریافت شده و در دست بررسی است، برنامه استان‌های اصفهان و خوزستان نیز در خصوص برنامه‌های اضطراری برای گذر از شرایط کم آبی است و در انتظار دریافت برنامه‌های سازگاری این دو استان در بلند مدت هستیم اما تاکنون نیمی از استان‌ها برنامه خود را ارسال نکرده‌اند.
با ادامه روند بهره‌برداری از منابع آبی، در سال 2050 دچار کم‌آبی مزمن خواهیم شد
وی در خصوص انتقال آب دریای عمان برای تامین آب شهر مشهد خاطرنشان کرد: در ۱۵ سال گذشته جمعیت ایران حدود ۶۲ میلیون نفر بوده که سرانه منابع آب تجدیدپذیر حدود ۲۰۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر بوده است؛ از نظر سرانه منابع آب تجدیدپذیر مانند کشورهایی همچون آلمان و انگلیس بوده‌ایم. طی دو سه سال گذشته، جمعیت ایران به ۸۰ میلیون نفر رسیده که سرانه منابع آب تجدیدپذیر کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر است و از نظر صنایع سرانه منابع آب تجدیدپذیر در حال حاضر مانند کنیا، اتیوپی و این چنین کشورهایی هستیم. با توجه به این میزان سرانه، ما تنش‌های آبی به صورت مکرر را تجربه می‌کنیم.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی افزود: در سال ۲۰۵۰، ایران با حدود ۱۱۷ میلیون نفر جمعیت، سرانه منابع آب تجدیدپذیر کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب برای هر نفر خواهد بود؛ این امر به آن معناست که کم آبی مزمن خواهیم داشت. در واقع به جایی خواهیم رسید که منابع آبی محدود کننده اصلی توسعه و بهداشت برای جوامع انسانی خواهد بود و اگر به سرانه کمتر از ۵۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر برسیم، به کم آبی مطلق می‌رسیم.
توزیع ناهمگون جمعیت از دلایل کم‌آبی
زهرایی اضافه کرد: البته در حال حاضر به علت توزیع ناهمگون در برخی از استان‌ها با این معضل مواجه شده‌ایم. همچنین در توزیع جمعیت به طور مناسبی عمل نکرده‌ایم یعنی حدود ۵۰ درصد از جمعیت کشور در ناحیه مرکزی کشور متمرکز شده و این درحالیست که تنها ۲۵ درصد منابع آبی در این نواحی وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه ایران جزو ۲۰ کشور اول از لحاظ مصرف منابع آبی و انرژی است، تصریح کرد: این درحالیست که هیچ تناسبی میان توزیع جمعیت و منابع آبی به چشم نمی‌خورد. اگر با این روش ادامه دهیم، بیشتر آب‌خوان‌ها حداکثر تا ۴۵ سال دیگه از بین خواهند رفت.
زهرایی با تاکید بر اینکه بهره‌برداری بی‌رویه‌وار منابع آب زیرزمینی صورت می‌گیرد، خاطرنشان کرد: بنابراین با توجه به وابستگی همه ما به منابع آبی، جمعیتی که به طور متناسب توزیع نشده، باید به جای دیگر نقل مکان کنند. در واقع دو برابر میزان آب برنامه‌ریزی شده، در حال حاضر بهره‌برداری می‌کنیم. در نتیجه باید یک تغییر اساسی در رویه مصرف آب شکل گیرد.
با تغییر روش خود به بحران کم آبی پایان دهیم
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی اظهار کرد: در واقع ما فضای سبز خود را تغییر نمی‌دهیم، برای مردم دستگاه‌های کاهنده مصرف آب نصب کنیم و آنها را به صرفه‌جویی تشویق نمی‌کنیم اما هزاران میلیارد تومان هزینه می‌کنیم تا آب را از جایی دور به شهر خود بیاوریم و نیاز آبی خود را تامین کنیم و از دریای عمان به مشهد بیاوریم. این میلیارد‌ها تومان و یورو را هزینه می‌کنیم چون نمی‌توانیم توسعه استان را به درستی مدیریت کنیم زیرا به این مساله نگاه بخشی داریم. در واقع می‌توانیم نیاز مازاد ۱۰ تا ۱۵ درصدی خود را با تعامل مدیریت کنیم تا نیاز به طرح‌هایی همچون انتقال آب نداشته باشیم.
وی عنوان کرد: در این مساله شهرها بسیار حائز اهمیت هستند. از طرفی شهرها حوزه‌های آب ریز اطراف خود را نابود می‌کنند و شهرهای بزرگ منشا ناپایداری کمی و کیفی در منابع آب هستند. برای جمع آوری ۳۰ درصد فاضلاب تهران به یک میلیون یورو نیاز داریم؛ اگر این روند در تهران ادامه یابد، آبخوان آن نابود خواهد شد.
کنش‌گراها منابع آبی را شخص تلقی می‌کنند
زهرایی در خصوص تجربیات کشورها در حوزه آب گفت: ناآگاهی نسبت به منابع آب زیرزمینی و آسیب پذیری این منابع باعث شده که ما آن تعهد سیاسی که برای حفظ این منابع باید داشته باشیم را وجود نداشته باشد و منابع مالی کافی برای حفاظت از این منابع فراهم نشود و در دراز مدت ظرفیت مدیریت منابع آبی در کشور شکل نگیرد. کنش‌گراها منابع آبی را شخص تلقی می‌کنند زیرا گمان دارند که این منابع آبی متعلق به خود آنهاست. این بحران آبی که در کشور داریم، فرصت مناسبی برای شکل‌گیری همکاری‌هاست.
وی در خصوص تعامل میان بخش خصوص و دولت در حوزه آب عنوان کرد: در بسیاری از کشورها همکاری مناسبی میان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی در این حوزه وجود ندارد که کماکان این مشکل در کشور ما نیز به چشم می‌خورد؛ در گذشته دولت‌ها توجه کافی به منابع آبی نداشتند. از طرفی دیگر اعتماد مورد نیاز برای ذی‌نفعان و بهره‌برداری را به وجود نیاوردند و اطلاعات کافی را جمع آوری نکردند.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی در خصوص سیاست‌های حکمرانی در حوزه آب بیان کرد: به طور کلی، در بسیاری کشورها مساله حفاظت از منابع آبی به لحاظ قانونی و نهاد، مستقل از کمیت آن اداره می‌شود. در این سیاست‌های حوزه آب، باید اهداف و برنامه های مشخصی اعم از توسعه، پایداری، حفاظت از منابع طبیعی، عدالت و کاهش فقر را مد نظر قرار دهیم. این سیاست‌ها نیز اولویت‌ها را تعیین می‌کند، مانند اولویت ما در خصوص آب شرب که از طرفی دیگر باید یک اصولی در آن سیاست‌ها وجود داشته باشد.
در حوزه اطلاعات منابع آبی باید شفاف‌سازی صورت گیرد
زهرایی اضافه کرد: در کنار مداخلات فنی باید مداخلات دیگری نیز داشته باشیم که رفتار ذی نفعان را تغییر دهیم؛ در این حوزه ها کمتر کار شده است و تنها مداخلات فنی اثربخش نیست. حوزه اطلاعات، آگاهی و دانش بسیار حائز اهمیت است چراکه آگاهی بخشی در خصوص منابع آب زیرزمینی و سهم هر فرد در وضعیت خرابی کمی و کیفیت آب باید صورت گیرد.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی ادامه داد: این اطلاعات شامل اطلاعات فیزیکی آبخوان و محیط اطراف آن، اطلاعات اقتصادی و اجتماعی باشد. همچنین اطلاعات حوزه‌های آبی باید در اختیار همه مصرف‌کنندگان قرار گیرد و در این خصوص شفاف‌سازی شود، سیاست‌گذاری‌ها و اهداف در حوزه اجتماعی دنبال نمی‌شوند و در واقع این سیاست‌ها یک طرفه هستند.
وی در خصوص قوانین و مقررات اظهار کرد: در خصوص پیاده سازی قوانین و مقررات با مشکل مواجه شدیم و این قوانین و مقررات از جامعیت کامل برخوردار نبودند و این بازخورد را دریافت کردیم که اکثر قوانین تئوریک بوده و با واقعیت روی زمین تطبیق ندارند. تاکنون هیچ استانی در خصوص اصلاحات قوانین و مقررات با من تماس نگرفته در حالیکه در برخی قوانین نیازمند اعمال اصلاحاتی هستیم. بنابراین ما می‌توانیم این تغییرات در قوانین با همراهی مجلس شورای اسلامی ایجاد کنیم.
دبیرکارگروه ملی سازگاری با کم آبی با اشاره به اینکه مدیران در حوزه آب باید نگاهی بلند مدت داشته باشند، تصریح کرد: حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی و مدیریت آنها به کندی انجام می‌شود و روند اجرایی آن طولانی مدت است و این درحالیست که باید در طولانی مدت در خصوص این مساله برنامه‌ریزی شود اما مدیران ما تنها در کوتاه مدت برنامه‌ریزی می‌کنند و نگاه درازمدت به مساله را ندارند.
آبیاری‌های نوین دردی از کم‌آبی کم نمی‌کند
وی ادامه داد: بخشی از این مساله با ایجاد آگاهی‌های اجتماعی و گره زدن مساله حفاظت به منابع آب زیرزمینی به منافع بهره‌برداران و صاحبان زمین و چاه موجب می‌شود که آنها خواست خود را در خصوص بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی تغییر دهند.
زهرایی بیان کرد: روش‌های آبیاری مانند آبیاری تحت فشار و مدرن در شرایط فعلی تاثیر مثبت و در کاهش مصارف آبی نخواهد داشت. نکته کلیدی که در طرح‌های آبیاری تحت فشار و مدرن وجود دارد این است که تعدیل این پروانه‌ها قبل از اجرای این طرح‌‌ها صورت گیرد.
انتهای پیام
نظرات