به گزارش ایسنا، طبق آمار، سهم ایران در تولید ثروت جهانی حدود ۰.۷ درصد است و بیش از دو برابر این رقم انرژی مصرف می‌کنیم که عمده هدررفت در بخش مسکونی اتفاق می‌افتد که اگر به مقررات حوزه ساخت و ساز و طرح‌های صنعتی‌سازی توجه شود ۴۰ درصد صرفه‌جویی در بخش انرژی تحقق می‌یابد. سالانه با بیش از ۵ میلیارد دلار هدررفت انرژی در کشور مواجه هستیم و تنها ۲۰ درصد شاهد رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان بوده‌ایم. از سوی دیگر، عدم اجرای قوانین جاری و بی‌توجهی به صنعتی‌سازی در بخش ساخت‌وساز باعث شده در استحکام بناها با نوعی درجا زدن مواجه شویم. طبق اعلام رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، قبل از انقلاب میانگین عمر مفید ساختمان‌ها در ایران حدود ۲۵ سال بود،‌ در آمریکا هم ۲۵ سال. بعد از انقلاب متوسط عمر مفید ساختمان‌ها در ایران هنوز ۲۵ سال است و در آمریکا به ۱۰۰ سال رسیده است.

با همین فرمان برویم وارکننده انرژی می‌شویم

بنا به گفته‌ی محمد شکرچی‌زاده ـ رییس مرکزی تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ـ میزان مصرف انرژی در ایران در مقایسه با کشورهای مشابه ۳ برابر است و اگر به همین شیوه مصرف انرژی ادامه پیدا کند، ایران در چند سال آینده به واردکننده انرژی به کشور تبدیل خواهد شد.

وی می‌گوید: گاهی فکر می کنم حکایت ما و انرژی، حکایت قورباغه پخته است. اگر قورباغه را در آب جوش قرار دهید یکباره عکس العمل نشان می دهد و خود را نجات می دهد ولی اگر آرام آرام آب را گرم کنید قورباغه خود را تطبیق می دهد و آرام آرام پخته می شود و جان خود را از دست می دهد. این مثال درباره ما صدق می کند که با وضعیت آشفته هدرفت منابع و ذخایر کنار آمده ایم.

کارشناسان هم معتقدند، صنعتی سازی، اشتغال‌زایی مولد و پایدار را به دنبال دارد اما با وجود چنین مزایایی هنوز نتوانسته‌ایم به چشم اندازهای تعریف شده در خصوص صنعتی سازی دست پیدا کنیم. عدم ترویج فرهنگ صنعتی سازی به خصوص در بین سازندگان، مهندسان عمران و مالکان و بی اطلاعی عموم مردم از مزایای این نوع نگاه، مهمترین علت کمرنگ بودن صنعتی سازی در ساخت و سازها است.

از سال های گذشته همواره بحث صنعتی‌سازی در ساخت وسازها مطرح بوده اما کمتر به آن توجه شده است. درخصوص این موضوع سال‌ها و حتی دهه‌ها بحث و تبادل نظر مطرح شده اما تدوین طرح جامع صنعتی‌سازی پس از چهار دهه کماکان معلق مانده است.

بخش ساخت و ساز بزرگترین بخش اقتصاد کشور است. مسکن به تنهایی بیش از ۳۰ درصد از تشکیل سرمایه ثابت ملی را شامل می‌شود  و بطور مستقیم ۱۳ تا ۱۵ درصد از اشتغال کل با گردش مالی ۴۰ میلیارد دلار (تنها در بخش ساخت) را در بر می‌گیرد. بر این اساس توسعه صنعتی ساخت و ساز نقش تعیین کننده در توسعه ملی دارد و به گفته‌ی کارشناسان در زمره اولویت‌های توسعه ملی است.

چهار دهه بی‌توجهی به طرح جامع صنعتی ساخت و ساز

یک کارشناس صنعت ساختمان در گفت‌وگو با ایسنا خاطرنشان کرد: چهار دهه تدوین طرح جامع توسعه صنعتی ساخت و ساز، عقب افتاده و به گفته وی دولت نسبت به تدوین آن بی توجه بوده است. در حال حاضر روش ساخت و ساز ما سنتی و ماقبل صنعتی است، در صورتی که انتظارات ما از ساخت و ساز به امروز تعلق دارد و تحقق این انتظارات در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز است.

عبدالرضا فرید نائینی تاکید کرد: خوشبختانه کشور ما همه منابع و عوامل لازم جهت توسعه صنعتی ساخت و ساز را در اختیار دارد که از جمله آن می‌توان به جامعه مهندسی پرشمار که به نرم‌افزارهای روز مجهز است و همچنین مواد و مصالح و صنایع ساختمانی گسترده اشاره کرد اما صنعت احداث علی رغم همه این امکانات ، به لحاظ تکنولوژی ساخت ، در شرایط ما قبل صنعتی قرار دارد و در چرخه روشهای سنتی و منسوخ گرفتار است لذا، امکان رقابت را از دست داده است.

به گفته نائینی، در حال حاضر صنایع ساختمانی ما صنعتی و موج دومی است اما فرایند ساخت، سنتی، ما قبل صنعتی و موج اولی است. در حالی که دنیای پیشرفته با شتاب روز افزون از تولید صنعتی عبور می‌کند و به تولید فراصنعتی و موج سوم روی آورده،و با بهره‌وری فزاینده گوی رقابت را از تولید صنعتی می رباید.

تنها ۷ درصد از تولیدکنندگان صنعتی امکان ساخت و ساز دارند

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان تاکید کرد: آمارها نشان می‌دهند تنها ۷ درصد از تولیدکنندگان صنعتی امکان حضور و رقابت در فضای تولید فراصنعتی را خواهند داشت و ما شوربختانه در بزرگترین بخش اقتصاد کشور گرفتار روشهای سنتی و منسوخ هستیم . بخش مسکن در کشور ما از جهت اقتصادی و اجتماعی از اعتبار ویژه ای برخوردار است و بخش پیشتاز و بخش استراتژیک اقتصاد ما محسوب می شود.

وی با بیان این‌که دهه ۵۰ را می‌توان دوره طلایی توسعه صنعتی ساخت و ساز دانست، خاطرنشان کرد: در آن دهه کشور ما پنجمین کشور جهان از جهت رشد ضریب ساخت صنعتی بود. اما پس از انقلاب، سیاست های تولید مسکن از تولید انبوه و صنعتی به سمت آماده سازی و توزیع زمین روی آورد و این دوره آنچنان طولانی شد که تجربیات اجرائی با ارزش آن دهه از حافظه جامعه مهندسی ما زدوده شد.

در طرح مسکن مهر، جامعه مهندسی خالی از ذهن بود

نائینی تصریح کرد: زمانی که طرح‌های مسکن استیجاری و پس از آن طرح عظیم مسکن مهر مطرح شد، جامعه مهندسی خالی از ذهن بود و لاجرم باید از نقطه صفر آغاز می‌کرد که با اشتباهات راهبردی در این پروژه های مهم که بالقوه می‌توانستند بسترساز توسعه صنعتی ساخت و ساز باشند به کج راهه رفتند.

این کارشناس صنعت ساختمان گفت: در شرایطی که کشور همسایه ما با تعریف ۲۵۰ هزار واحد تقاضای انبوه، موفق به توسعه صنعتی ساخت و ساز شد و از این محل امروز سالیانه بیش از ۳۰ میلیارد دلار صادرات در خدمات فنی مهندسی دارد، ما نتوانستیم با پروژه ای ۸ برابر ، امکان رقابت پذیری را برای ساخت و سازمان فراهم کنیم. این در شرایطی است که کشور ما از همه جهات مرتبط با ساخت و ساز اولی‌تر و از بستر مناسب‌تری در عرصه توسعه صنعتی ساخت و ساز برخوردار بود. تجربیات دهه ۵۰ میتواند در برنامه ریزی توسعه صنعتی ساخت و ساز آموزنده باشد. ما نیازمند تحلیل و تدقیق آن تجربه با ارزش هستیم؛ امری که تاکنون به آن نپرداخته ایم.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان یادآور شد: خوشخبتانه تجربه دهه ۵۰ نشان داد که با توجه به مزیت‌های نسبی ما در عرصه ساخت و ساز به ویژه نیروی متخصص بومی، برنامه ساخت صنعتی در دوره کوتاهی به نتیجه مطلوب خواهد رسید. در آن شرایط که از نقطه صفر آغاز کرده بودیم. پس از مدت محدودی پروژه‌های جسورانه‌ای نظیر شهرک اکباتان را با موفقیت به پیش بردیم پروژه شهرک اکباتان در زمان خود دومین پروژه بزرگ مسکونی در سطح جهان بود و به لحاظ تکنولوژی ساخت نیز تجربه جدیدی محسوب می‌شد.

وی تاکید کرد: بهبود شاخصهای اساسی تولید یا بهره‌وری کیفیت در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز است و اولویت نخست در این طریق، هدف‌گذاری با تدوین طرح جامع توسعه صنعتی است و شوربختانه علی رغم هیاهوی بسیار در رابطه با ساخت صنعتی ما تا کنون قادر نبوده‌ایم به نقطه آغاز یا هدف‌گذاری مبادرت کنیم. کم‌کاری در باب مهمترین راهکار راهبردی در بخش ساخت و ساز به ویژه مسکن که مصداق بارز انبوه سازی است شگفت انگیز است. بویژه در شرایطی که همه امکانات و لوازم توسعه‌ی بسامان در دسترس ماست.

نائینی با بیان این‌که توسعه بخش ساخت و ساز در گرو ارتقای شاخصهای اساسی تولید یا ارتقاء  بهره وری کیفیت است گفت: این مهم در گرو توسعه صنعتی ساخت و ساز و اولویت نخست در این روند تدوین طرح جامع توسعه صنعتی ساخت و ساز است. این تحول بنیادی درصورتی که به درستی مدیریت شود، با توجه به ظرفیتهای موجود، ما قادر خواهیم بود  رشد اقتصادی بخش مسکن را که مصداق بارز انبوه‌سازی و ساخت صنعتی است از طریق ارتقاء بهره وری و کیفیت تأمین کنیم. قطعاً جامعه پر شمار مهندسی کشور توان برنامه ریزی و مدیریت این روند را خواهد داشت.

انتهای پیام