به گزارش ایسنا، وزیر امور خارجه کشورمان در سخنان خود در دومین کنفرانس امنیتی تهران که با موضوع « امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا؛ چالش‌ها و روندهای نوظهور» در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی با حضور تعدادی از مهمانان خارجی و داخلی برگزار شده است، با خیرمقدم به شرکت کنندگان در این اجلاس گفت: امیدواریم که در این اجلاس گفت‌وگوها و تبادل نظرهای سازنده و پرباری را پیش رو داشته باشیم.
وی اظهار کرد: داعش به عنوان دهشتناک‌ترین نماینده این جریان از نظر نظامی سرکوب و خلافت خودخوانده و جعلی‌اش نابود شده و کنترلش بر قلمرو وسیعی که از راه خشونت بی حد و ایجاد رعب به وجود آمده بود، از میان رفته است.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان ادامه داد: مردم و دولتهای عراق و سوریه طی شش سال گذشته دلاورانه علیه این گروه ها به ویژه داعش مقاومت کردند و به پیروزی‌های مهمی دست یافتند و ما خوشحالیم که در این مبارزه تاریخ ساز در کنار این دو ملت دوست و برادر قرار داشتیم.
وی ادامه داد: در این دوران که بین فروپاشی خلافت جعلی داعش و شکل گیری شرایط مطلوب امنیتی در منطقه قرار داریم ما و دیگر بازیگران منطقه‌ای با سه چالش مهم یعنی درک درست واقعیات موجود، نیل به درک مشترک در مورد وضعیت مطلوب برای منطقه و همچنین راه‌های تحقق این وضعیت مطلوب مواجه هستیم.
وزیر امور خارجه در ادامه سخنان خود به ویژگی های دوره کنونی منطقه اشاره کرد و افزود: اگرچه داعش و دیگر گروه‌های تروریستی طی یکی دو سال اخیر شکست‌های مرگباری را متحمل شده و پروژه خلافت داعش متوقف گردیده و دستگاه اداری و نظامی آنها در حال متلاشی شدن است، اما سازمان ترور داعش و گروه‌های مشابه آن هنوز فعالند. آنها همچنان با توجه به شبکه وسیعی که در کشورهای مختلف در آسیای میانه و آسیای غربی و به ویژه در افعانستان و شمال آفریقا ایجاد کردند دارای بردی منطقه‌ای و جهانی‌اند و باید همچنان تهدید جدی به شمار آیند. بنابراین ادامه مقابله با باقی‌مانده‌های این تفکر خطرناک در سوریه و عراق، جلوگیری از نفود و گسترش افراط در مناطق جدید، سرکوب کامل خواستگاه فکری و قطع منابع مالی افراط گرایان همچنان باید یک اولویت باشد.
ظریف ادامه داد: احیای احترام به مرزهای ملی و نظام دولت ـ ملت که توسط گروه‌های تروریستی و برخی از دیگر جریان‌های تکفیری هدف تخریب قرار گرفته است باید به عنوان یک اولویت مدنظر باشد چراکه ادامه وضعیت کنونی قطعا به گرایش های گریز از مرکز در داخل واحدهای سیاسی دامن خواهد زد و حاصلی جز تنش و بی‌ثباتی در پی نخواهد داشت.
ظریف حفظ انسجام ملی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه را ضرورتی تردیدناپذیر عنوان کرد و گفت: تحرکات قومی و طایفه‌ای در سوریه و عراق با گرایش‌های جدایی‌طلبی خطری برای منطقه و جهان است و باید با درایت مسئولان ملی، محلی و گفت‌وگو بر پایه احترام به حاکمیت ملی تمامیت ارضی و قوانین اساسی این تحرکات به همگرایی و همکاری تبدیل شود.
ظریف در ادامه با بیان اینکه بازسازی عراق و سوریه یکی از مسائل مهمی است که جامعه جهانی باید در دروه کنونی به آن بپردازد افزود: شروع بازسازی تاثیر عمده‌ای بر روند ثبات سیاسی در کل منطقه و شکست کامل افراط‌گرایی خواهد داشت و باید با هدف کمک به مردم و تثبیت صلح و نه برای پیشبرد اهداف گروهی و سیاسی پیگیری شود.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان به تجاوز عربستان به یمن و کشتار مردم این منطقه اشاره کرد و گفت: ادامه تجاوز علیه مردم مظلوم یمن و تداوم حملات کور هوایی و جنایات جنگی گسترده علیه غیرنظامیان در این کشور یکی دیگر از عوامل تنش‌زا در منطقه است. پس از 33 ماه جنگ بی‌حاصل باید مهاجمان به این درک رسیده باشند که این بحران راه‌حل سیاسی ندارد و طرف‌ها چاره‌ای جز گفت‌وگو و اجماع ملی برای حل این بحران در پیشرو ندارند.
ظریف با تاکید بر اینکه دخالت‌ها و سیاست‌های آمریکا در منطقه یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی است که به بحران‌های کنونی در این منطقه دامن زده و موجب پیچیدگی بیشتر شرایط شده است افزود: آمریکا هنوز نسبت به واقعیات عینی در سطح منطقه بی‌توجه است و با ادامه حضور نظامی غیرمشروع در خاک سوریه بر پیگیری سیاست‌های مخرب و تش‌زای خود اصرار دارد.
وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه ادامه اشغال فلسطین همچنان حادترین مساله‌ای است که منطقه و جهان با آن دست به گریبان است خاطر نشان کرد: همه مسائل منطقه مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر این معضل اصلی و ستمی است که طی هفتاد سال گذشته بر مردم فلسطین رفته است. شناسایی بیت‌المقدس به عنوان پایتخت رژیم نامشروع صهیونیستی توسط آمریکا، اعلام دشمنی آشکار با مسلمانان و دولتهای اسلامی و ایجاد فرصت برای افراطی‌گری و تروریسم است.
ظریف در ادامه صحبت‌های خود به ترسیم وضعیت مطلوب پرداخت و گفت: تمرکز بر مشکلات امنیتی و تنش‌ها باید با در نظر داشتن دورنمایی مشخص صورت گیرد و معطوف به تلاش برای نیل به شرایط امنیت مطلوب در سطح منطقه باشد، برای این منظور دو ایده «منطقه قوین» و « امنیت شبکه‌ای» می‌تواند مبنای شکل‌گیری پارادایم جدیدی برای غرب آسیا باشد.
وی در ترسیم ایده منطقه قوی توضیح داد: تلاش برای ایجاد منطقه قوی به جای برتری جویی و حذف دیگر کنش‌گران ریشه در نگاه راهبردی جمهوری اسلامی ایران به منطقه پیرامونی خود دارد و به معنی پذیرش اصل تامین منافع جمعی در منطقه خلیج فارس و تامین قاعده برد ـ برد در سطح این منطقه است. بر این اساس، تامین منافع هر یک از کشورهای منطقه در گرو تامین منافع همه کشورهای منطقه است. تلاش سلطه‌جویانه توسط هر یک از کشورهای منطقه برای حذف رقبا و تبدیل شدن به قدرت فائقه و سلطه‌گر از منظر ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک عامل تنش‌زا بوده و موجب ایجاد موانع اساسی بر سر راه توسعه ملی کشورها خواهد بود. چنین رقابتی تنها دور باطلی را موجب می‌شود که نمی‌تواند برنده‌ای داشته باشد. دیگر مناطق جهان بعد از اینکه رقابت‌های مخرب سلطه محور را پشت سر گذاشته و به همکاری با هم متمایل شدند، توانستند به صلح و توسعه دست یابند. کشورهای این منطقه به حکم جغرافیا محکوم به همزیستی با یکدیگر هستند علاوه بر اینکه تاریخ، فرهنگ و مذهب مشترک چنین همکاری و همزیستی را نه تنها اجباری بلکه مطلوب و متبوع می‌سازد. توانایی و قدرت ما در گرو تلاش برای تقویت جمع ما است و تلاش هر یک از ما برای تقویت خود به ضرر دیگران و موجب تضعیف همه ما خواهد شد.
ظریف با بیان اینکه مسابقه تسلیحاتی نمونه‌ای از رقابت‌های مخرب است، ادامه داد: میانگین هزینه‌های نظامی همسایگان ما در منطقه خلیج فارس نسبت به تولید ناخالص داخلی از بالاترین‌ها در سطح جهانی است. در سال گذشته کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مجموعا 116 میلیارد دلار صرف بودجه‌های نظامی کرده‌اند چنین اقدامی هم موجب تنش می‌شود، به بی‌اعتمادی دامن می‌زند و هم موجب هدر رفتن سرمایه‌های حیاتی مردم منطقه و پر کردن جیب‌های یغماگرایان سازنده تسلیحات مرگبار می‌شود. در شرایطی که منطقه ما با طیفی از مشکلات حاد مانند تروریسم، افراطی‌گری، بحران‌های زیست محیطی همچون گرد و غبار و خشکسالی، تشدید مهاجرت و ضعف دولت‌ها در پاسخگویی به مطالبات مردم مواجه است، رقابت مخرب تسلیحاتی و تنش بین همسایگان به معنی تحمیل هزینه‌های بیشتر به ملت‌های منطقه و موجب تشدید بیش از پیش این مشکلات خواهد بود.
وی ادامه داد: هیچ کشوری نمی‌تواند به قیمت ناامن کردن همسایگان خود برای خود امنیت تولید کند چنین تصوری در جهان پیوسته توهمی خطرناک است. تجربه 4 دهه گذشته منطقه ما ثابت کرده که چنین تلاشی بیش از همه دامن‌گیر آنهایی شده که برای همسایگانشان جنگ و خونریزی خواسته‌اند. تجربه صدام، طالبان و داعش و افراط زنده‌ترین نمونه‌های این واقعیت انکارناپذیرند.
ظریف همچینین به موضوع امنیت شبکه‌ای اشاره کرد و گفت: با توجه به واقعیات جهان به هم پیوسته کنونی و شرایط ویژه منطقه پیرامونی ما در حاشیه خلیج فارس که در چهار دهه گذشته تلخ‌ترین و مخرب‌ترین بحران را تجربه کرده است، روش‌های بلوک‌بندی و ائتلاف، ناکارآمدی خود را ثابت کرده و هر ائتلافی پیش درآمد بحران و تجاوز بعدی بوده است. از سوی دیگر اختلاف در اندازه، جمعیت، توان اقتصادی و قدرت نظامی زمینه‌ساز نگرانی‌های امنیتی دائمی و تکیه بر قدرت‌های خارجی بوده و به توهم امکان خرید امنیت منجر شده است که این خود تنها به ناامنی و افزایش بی‌اعتمادی منجر شده است. هم‌زمان تلاش‌ها برای ایجاد یک نظام امنیت جمعی، غیرواقع‌بینانه بوده و به شکست و ناکامی منتهی شده است.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد راهکار برون رفت از این چرخه باطل و خطرناک امنیت شبکه‌ای بر مبنای هم‌افزایی و فراگیری با مشارکت همه کشورهای کوچک و بزرگ منطقه بر مبنای اصول و اهداف منشور ملل متحد شامل اصل برابری کشورها، اصل عدم توسل به زور اصل حل مسالمت‌آمیز اختلافات اصل احترام به تمامیت ارضی کشورها، اصل عدم مداخله داخلی در امور یکدیگر و احترام به تعیین سرنوشت هر کشور توسط آحاد همان ملت است.
ظریف ادامه داد: امنیت شبکه‌ای به معنای کنار رفتن اختلاف نظر یا فراموش کردن مشکلات تاریخی نیست. بلکه صرفا روشی برای مدیریت آنها و جلوگیری از تشدید خصومت‌ها و ائتلاف‌های مقطعی ناکارآمد و تنش آفرین است. در این چارچوب کشورهای منطقه اعم از کوچک و بزرگ ضمن نفی هرگونه هژمونی توسط هریک از قدرت‌های منطقه‌ای یا فرامنطقه‌ای، امنیت شبکه‌ای در سطح منطقه را مبنای همکاری برای نیل به ترتیبات پایدار برای حفظ امنیت منطقه قرار می‌دهند.
وی اظهار کرد: چنین نگرشی موجب ارتقای همکاری بین کشورهای منطقه و ایجاد فرصت برای حمله در جهت تقویت امنیت و ثبات خود به عنوان مکمل ثبات همسایگانش خواهد شد چراکه بر مبنای این نگرش واقع‌بینانه از شرایط جهان به هم تنیده کنونی، امنیت یک کشور یا گروهی از کشورها بدون امنیت دیگران تامین شود. در چنین چارچوب مفهومی وعملیاتی، سلطه جویی یک جانبه گرایی، تقابل و حذف، که از علل اصلی مشکلات جاری در روابط بین‌الملل است دیگر جایگاهی ندارد و با پذیرش مبانی اصولی این چارچوب، دکترین ناکارآمد و تنش‌زای توازن قوا یا تکیه بر بلوک‌بندی‌های نظامی و مسابقات خطرناک و پر هزینه تسلیحاتی جای خود را به سازوکار امنیت شبکه‌ای مبتنی بر مشارکت و ارتقای همکاری در حوزه‌های منافع مشترک و گفت‌وگو در حوزه‌های اختلاف نظر و منافع خواهد داد.
تشریح جزئیات پیشنهاد ایجاد یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای در خلیج فارس از زبان ظریف
ظریف در ادامه صحبت‌های خود گفت: در مورد راه‌های رسیدن به شرایط امنیتی مطلوب، در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگر باید در گفت‌وگو و انجام اقدامات اعتمادساز تاکید کنیم. محرز است که ما در تمامی سطوح این منطقه به طور حاد با مشکل کمبود گفت‌وگو مواجه هستیم. جلوه‌های این مشکل در همه سطوح در منطقه آشکار است، در سطوح ملی بین حاکمان و مردم و در سطوح بین‌المللی بین دولت‌ها و نیز بین ملت‌ها. با توجه به مشکلات عظیمی که در سطوح ملی و منطقه‌ای وجود دارد دولتهای ما بیش از هر زمان دیگر نیاز به گفت‌وگو های اطمینان بخش دارند. این گفت‌وگوها قبل از اینکه در مورد موضوعی به خصوص باشد یا با هدف نیل به توافقی صورت بگیرد باید هدف فهمیدن یکدیگر و شناخت متقابل را دنبال کند و برای طرف‌های گفت‌وگو روشن کند که همه ما نگرانی‌ها، ترس‌ها، آرزوها و امیدهای کم و بیش مشابهی داریم که نه تنها به حکم جغرافیا ناگزیر از هم‌جواری و همزیستی با هم شده‌ایم بلکه با اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی از یک سو و فرصت‌ها و چالش‌های مشترک از دیگر سو می‌توانیم از این گفت‌وگو و تعامل مثبت در جهت منافع مردم‌مان بهره ببریم. چنین گفت‌وگوهایی می‌تواند و باید جایگزین شعارها، لفاظی‌ها و بیانیه‌های بی‌حاصل تبلیغاتی شود که از طربق رسانه‌ها به سوی هم شلیک می‌کنیم.
ظریف به اهمیت تدابیر ایجاد اعتماد اشاره و گفت: طی سال‌های گذشته تنش‌ها، تجاوزات و جنگ‌های متعدد در منطقه و فعالیت‌های مخرب گروه‌های تروریستی موجب شکل‌گیری بحران اعتماد متقابل در کشورهای منطقه شده است. گفت‌وگو به نحوی که به آن اشاره کردم یکی از مهم‌ترین ابزارها برای رفع بی‌اعتمادی است. با این حال در مواردی در کنار گفت‌وگوی مستقیم و رو در رو، نیازمند اتخاذ تدابیری با هدف کاهش سطح نگرانی‌ها هستیم. اتخاذ چنین تدابیری برای جلوگیری از افزایش تنش، حذف یا کاهش اثر عوامل تنش‌زا و مهم‌تر از آن کسب اطمینان قطعی از عدم وقوع برخوردهای تصادفی یا ناشی از اشتباه محاسبه، ضروری است. از این طریق باید بتوانیم امکان پیش‌بینی رفتارهای کنش‌گران منطقه‌ای را افزایش دهیم و متناسب با آن نگرانی اقدامات غافلگیرانه را کاهش دهیم.
وی تاکید کرد: تبادل اطلاعات در همه حوزه‌ها از اقداماتی است که در راس تدابیر ایجاد اعتماد قرار دارد. اطلاع‌رسانی درباره اهداف مقاصد و جلوگیری از سوءبرداشت‌ها، هدف عمده تبادل اطلاعات است. اجتناب از طرح مسائل تنش‌زا یا اقدامات تحریک‌آمیز، تبادل پرسنل رسمی اعم از نظامی و غیرنظامی برای تماس با همتایان در دوره‌های چند هفته تا چند ماهه، انجام اقدامات اطمینان‌ساز در مرزهایی که با تنش مواجه هستند یا بیم تردد عناصر افراطی در آنها وجود دارد و نهایتا امکان ایجاد تماس مستقیم بین مسوولان کشورهایی که درگیر روابط تنش‌آمیز هستند، از جمله اقدامات قابل بررسی در این حوزه است. توسعه ارتباطات مردمی مانند تشویق گردشگری به ویژه گردشگری حلال، تبادل دانشجو، سفرهای مطالعاتی، برگزاری رقابت‌های ورزشی، ایجاد فرصت‌های بیشتر برای صاحبان حرف و کارآفرینان برای انجام ارتباط با همتایان، تشویق تماس هنرمندان کشورها با یکدیگر، و اجرای برنامه‌های نمایشی، مبادله فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی که مردمان منطقه را با راه و رسم زندگی یکدیگر آشنا می‌کند. مرور کتاب‌های درسی با هدف حذف مطالب منفی و درج مطالب مثبت در مورد همسایگان و ابتکارهای دیگری از این دست در این حوزه قابل بررسی هستند.
وی ادامه داد: همکاری در حوزه‌های مشترک فرصت و چالش، از مدیریت بلایای طبیعی، مبارزه با فرقه گرایی و افزاط تا توانمندسازی زنان و جوانان برای مشارکت فعال درعرصه‌های مختلف حیات اجتماعی می‌تواند زمینه دیگری برای اقدامات اطمینان ساز باشد و این موضوع از طریق ایجاد کمیته‌های مشترک هماهنگی ایجاد شود.
ظریف با بیان اینک اصل تعامل سازنده با جهان بر پایه عقلانیت و اعتدال که متضمن گفت‌وگو ی سازنده، مشارکت و هکاری بر پایه منافع مشترک و احترام متقابل و نیز اعتقاد به الگوی برد برد در تعامل با دیگران است، به عنوان اصل اساسی سیاست خارجی دولت رئیس‌جمهور روحانی اعلام شده است و برجام محصول اعمال موفق این سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی است و اجرای دقیق آن تا کنون نقش مهمی در کاهش تنش و تقویت صلح و ثبات در منطقه داشته و تداوم آن بیش از پیش می‌تواند در این جهت موثر باشد.
وی تاکید کرد: به عنوان اولین گام برای حرکت به سمت پارادایم جدید امنیت شبکه‌ای در منطقه‌ای قوی و باثبات، جمهوری اسلامی ایران پس از موفقیت برجام، پیشنهاد ایجاد یک مجمع گفت‌وگو منطقه‌ای در خلیج فارس را مطرح کرد. این مجمع می تواند به عنوان سازوکاری در یک گفت‌وگو در همه سطوح رسمی وغیررسمی در منطقه خلیج فارس قرار گیرد و هم‌زمان با ترغیب همکاری و گفت‌وگو رسمی و دولتی، مشوق گفت‌وگو بین نخبگان غیردولتی باشد. در همین چارچوب، کشورهای منطقه می‌توانند مشورت‌های اولیه برای به اجرا گذاشتن تدابیر اعتمادساز را نیز انجام دهند.
وی در پایان سخنان خود در افتتاحیه دومین کنفرانس امنیت تهران گفت: امیدوارم بحث‌های دومین کنفرانس امنیت تهران بتواند زمینه ساز فکر و اقدام جمعی برای تدوین و پذیرش یک الگوی مفهومی جدید برای امنیت در این منطقه حساس و پرآشوب باشد.
به گزارش ایسنا، بر اساس اعلام قبلی قرار بود حسن روحانی رییس‌جمهور کشورمان سخنران افتتاحیه این کنفرانس باشد که به دلیل عدم حضور رییس‌جمهور، وزیر خارجه کشورمان سخان خود را ایراد کرد.
انتهای پیام
نظرات