دکتر مهدی زارع در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره ریسک سوانح در ایران توضیح داد: ریسک سوانح فقط به خطر مربوط نیست؛ در واقع ریسک عبارت است از حاصل ضرب خطر، آسیب‌پذیری و معرضیت در یکدیگر. بنابر این برای میزان یک خطر مشخص هرچقدر آسیب‌پذیری بیشتر و در معرض بودن مردم یا تاسیسات بیشتر باشد، ریسک بالاتر است و هرچقدر در شرایط مشابه آسیب‌پذیری را کم کنید و مردم را از معرض خطر دور نگاه دارید، ریسک پایین‌تر می‌آید.

وی ادامه داد: با توجه به این تعریف کلی، درباره ریسک سوانح در ایران می‌توان گفت در دو دهه گذشته به دلایل مختلف از جمله خشکسالی در ایران، جمعیت هر چه بیشتر در نقاط مشخصی همچون مراکز استان‌ها متمرکز شده است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ادامه درباره اقدامات ایمنی که در کشور جهت جلوگیری از زلزله انجام شده و وضعیت ایران در مقایسه با سایر کشورها در این زمینه، اظهار کرد: قسمتی مربوط به شناخت حادثه و مسائل علمی مربوط به آن است که در سال‌های اخیر کارهای خوبی در این زمینه انجام شده است، یعنی بدنه علمی ایران مخصوصا در سال‌های بعد از جنگ و سه دهه اخیر ایران رشد خیلی خوبی کرده است، البته این به آن معنا نیست که در گذشته هیچ پیشرفتی نداشته، اما در حال حاضر با نسل جدیدی از محققان مواجه‌ هستیم که به مساله کاهش ریسک بسیار می‌توانند کمک کنند.

زارع افزود: قسمت دیگر مربوط به زیرساخت‌ها است، از جمله زیرساخت‌های زلزله‌شناسی، آزمایشگاه‌های مختلف مربوط به سازه و ... است که در سه دهه اخیر در این موارد هم در ایران کارهای خوبی انجام شده است؛ اما معتقدیم که زیرساخت‌ها به سرمایه‌گذاری‌های خیلی بیشتری نیاز دارند تا از آن چیزی که در حال حاضر وجود دارد، گسترده‌تر و پیشرفته‌تر شوند.

وی یادآور شد: به عنوان مثال ما 20 سال پیش در زمینه زیرساخت‌های مربوط به زلزله از ترکیه جلوتر بودیم، ولی ترکیه در حال حاضر مخصوصا در 10 سال اخیر، از ما در این زمینه پیشرفت بیشتری کرده است. همچنین رومانی به عنوان یک کشور اروپای شرقی که چندان هم توسعه یافته نیست، با اینکه تنها یک ساحل 140 کیلومتری در دریای سیاه دارد، اما برای زلزله و سونامی سامانه هشدار کشوری ایجاد کرده و از نظر زیرساختی خود را مدرن کرده است.

استاد زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی با بیان اینکه بعضی از کشورها در سه دهه اخیر کاملا شرایط خود را متحول کرده‌اند، گفت: مثلا شرایط مکزیک در زلزله 19 سپتامبر 1985 که در نتیجه آن شهر مکزیکوسیتی کاملا ویران شد، در مقایسه با زلزله 32 سال بعد یعنی 19 سپتامبر 2017 کاملا متحول شد و این‌ بار بسیار کمتر خسارت دید؛ این مسئله نشان‌دهنده این است که مکزیک در این سه دهه واقعا عوض شده و در تمامی جنبه‌ها به سوی کشورهای در حال توسعه موفق  و در نهایت توسعه‌یافته حرکت کرده است.

زارع بیان کرد: اگر طیف کشورهای در حال توسعه همچون مالزی، ترکیه، آرژانتین و مکزیک را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم در زمینه ایجاد زیرساخت خیلی از ما موفق‌تر بوده‌اند. در کشور ما سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت‌ها به دلایل مختلف مطلوب نبوده و چارچوب و بدنه اجرایی که باید کار را در دست بگیرد، نیازمند نوسازی است و نوسازی به معنای به‌کارگیری نیروهایی است که در حال حاضر با علم روز تربیت می‌شوند.در کشور ما سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت‌ها به دلایل مختلف مطلوب نبوده و چارچوب و بدنه اجرایی، نیازمند نوسازی است و نوسازی به معنای به‌کارگیری نیروهایی است که در حال حاضر با علم روز تربیت می‌شوند.

وی درباره وضعیت تربیت نیروی انسانی در دانشگاه‌های کشور در حوزه زلزله گفت: وضع کشور در این زمینه به طور نسبی در مقایسه با کشورهای مشابه که درحال توسعه و دارای سانحه هستند، همچون پاکستان، مالزی، ترکیه و ... نامطلوب نیست و از متوسط این کشورها بالاتر قرار دارد.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: در کشور ما یک معضل کلی درباره خصوصی سازی آموزش عالی و تعداد انبوه دانشجو و دانشگاه وجود دارد که رشته‌های مربوط به حوزه زلزله را نیز شامل می‌شود که یک مساله کلی استدر کشور ما یک معضل کلی درباره خصوصی‌سازی آموزش عالی و تعداد انبوه دانشجو و دانشگاه وجود دارد که رشته‌های مربوط به حوزه زلزله را نیز شامل می‌شود.، برای مثال ممکن است دانشجویان در دانشگاه‌هایی تحصیل کنند که کیفیت مطلوبی از نظر آموزش نداشته باشند، اما وضعیت در دانشگاه‌های خوب کشور واقعا مناسب و مطلوب است، ولی مشکل اصلی جذب نشدن دانش‌آموختگان این مراکز است.

زارع تاکید کرد: در جذب بهترین فارغ‌التحصیلان دکتری در کشور دچار مشکل هستیم و فارغ‌التحصیلان یا باید از کشور مهاجرت کنند و یا اینکه به کارهای غیر مرتبط با تخصصشان بپردازند. فارغ‌التحصیلان یا باید از کشور مهاجرت کنند و یا اینکه به کارهای غیر مرتبط با تخصصشان بپردازند.

وی اظهار کرد: این مسئله، حتی اگر برای یک نفر اتفاق بیفتد، خیلی مهم است. چرا که روی آن یک نفر سرمایه‌گذاری زیادی شده است تا آموزش ببیند و متخصص شود. به طور کلی می‌توان گفت پرورش نیرو در کشور ما به نسبت مطلوب است، اما استفاده از همین نیروها در بدنه اجرایی وضعیت مناسبی ندارد.

پرورش نیرو در کشور ما به نسبت مطلوب است، اما استفاده از همین نیروها در بدنه اجرایی وضعیت مناسبی ندارد.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ادامه درباره کاربرد نقشه‌های خطر در ایران و جهان گفت: این نقشه‌ها کاربرد زیادی دارند و باید به شکل مداوم به‌روز شوند؛ چرا که این نقشه‌ها هستند که مناطق با ریسک کم، متوسط و پر ریسک را مشخص می‌کنند و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز در تهیه این نقشه‌ها در سطح ملی و بین‌المللی در حال فعالیت و مشارکت است و در پروژه‌های بین‌المللی حضور دارد.

زارع در پایان با بیان اینکه هر اتفاق جدیدی که در جهان می‌افتد، سوال‌های جدیدی را ایجاد می‌کند، گفت: اتفاقات جدید همچون سونامی 2011 ژاپن لزوم به روز شدن نقشه‌های خطر را یادآوری می‌کنداتفاقات جدید همچون سونامی 2011 ژاپن لزوم به‌روز شدن نقشه‌های خطر را یادآوری می‌کند.. بنابراین نقشه‌های خطر یک فرایند دنباله‌دار هستند که امروزه در کشور ما نیز توسط محققان در حال پیگیری هستند.

انتهای پیام