به گزارش ایسنا، ریچارد نفیو، کارشناس ارشد تحریم در تیم مذاکره‌کننده آمریکا در سال‌های 2013 تا 2014 در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 با انتشار گزارشی مفصل در اندیشکده بروکینگز به بررسی بند T در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پرداخت.
وی با تاکید بر اینکه برجام در محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران کارساز بوده است، نوشت: بحث و گفت‌وگوها درباره برجام پیرامون بند T متمرکز است که می‌گوید ایران از مدل‌های کامپیوتری برای شبیه‌سازی وسیله انفجاری یا سیستم‌های انفجاری چند نقطه‌ای منفجر شونده مناسب برای یک وسیله انفجاری هسته‌ای، (مگر این که کمیسیون مشترک تایید کند)، یا سیستم‌های تشخیص انفجاری ( باز هم مگر اینکه تایید شود) یا منابع نوترونی منفعل یا مواد تخصصی برای منابع نوترونی منفعل استفاده، طراحی، توسعه و خریداری نخواهد کرد.
در اصطلاح عامیانه، ایران اساسا پذیرفته است که دست به فعالیت‌های مختلفی که به آن اجازه خواهد داد یک کلاهک هسته‌ای را بررسی یا طراحی کند، نخواهد زد. از آنجایی که برخی از این فعالیت‌ها کاربردهای محدود برای طراحی تسلیحات غیر هسته‌ای دارند، این امکان وجود دارد که یک مجوز خاص برای مواردی خاص اعطا شود. اما اصل کلی این است که این فعالیت‌ها به میزان زیادی برای تسلیحات هسته‌ای مهم هستند و باید کاملا ممنوع شوند. نکته مهم این است که این بخش انقضاء ندارد و به همین دلیل، حامیان برجام اغلب آن را یکی از دلایل اهمیت داشتن توافق حتی پس از کاهش محدودیت‌های ایران پس از 10 تا 15 سال از زمان اجرایی شدن آن می‌دانند.
برخی این سوال را مطرح کرده‌اند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دانش لازم برای اعمال بخش T را دارد یا نه اما اظهارات اخیر یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز هیزم به این آتش انداخت.
آمانو در 26 سپتامبر در گفت‌وگو با رویترز اذعان کرد که ابزارهای آژانس برای راستی‌آزمایی بخش T محدود است.
وی همچنین گفت: در این زمینه، راهنمایی مضاعف کمیسیون مشترک نیاز است.
این مقام پیشین آمریکایی در ادامه گزارش خود با اشاره به اینکه منتقدان برجام می‌گویند که این حرف بی‌کفایتی برجام برای جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد، نوشت: معقول‌ترین استدلال‌های این مباحث این است که همان گونه که آمانو اشاره کرد، بدون بیانیه‌ای اساسی از جانب ایران درباره محل ذخیره همچنین تجهیزات و کاربری‌های آنها، اجرای تعهدات آژانس در بخش T دشوار خواهد بود. این استدلال می‌گوید که اگر بیانیه‌ای ( از سوی ایران) وجود داشت، آژانس می‌توانست از اماکن مورد تردید، بازدید و تایید کند که از آنجا برای تحقیقات درباره سلاح هسته‌ای استفاده نمی‌شود و سپس طرف‌های برجام را از تحلیل خود مطلع می‌کرد. برخی حتی فراتر از این رفته و ادعا کرده‌اند که با توجه به مخالفت ایران با دسترسی به سایت‌های نظامی‌اش احتمالا این کشور در این اماکن روی تسلیحات هسته‌ای کار خواهد کرد.
وی تصریح کرد: اما این استدلال‌ها اغراق‌آمیز هستند. در واقع اظهارات آمانو به راحتی هرگونه سختی برای مذاکره بر سر توافق کنترل تسلیحات میان کشورهای دشمن را، آن هم در فضایی که به اندازه جو پیش روی برجام سیاسی است، برجسته می‌کند.
البته نمی‌توان گفت که این قسمت از برجام و نظام راستی‌آزمایی آن بی‌نقص است.
آمانو هیچ‌گاه نگفت که قادر نیست پایبندی ایران به بند T را راستی‌آزمایی کند، بلکه گفت که ابزارهایش محدود هستند و کارش با داشتن بیانیه‌ای از سوی ایران راحت‌تر خواهد بود. این ممکن است صحت داشته باشد اما نباید از این حقیقت فاصله گرفته شود که در صورت وجود شواهدی دال بر داشتن فعالیت در موارد ذکر شده، آژانس کماکان به موجب برجام مسوولیت و حق درخواست دسترسی به تاسیسات مرتبط را دارد.
قابل ذکر است که ماهیت گسترده بخش T کمک می‌کند تا؛ برخلاف سانتریفیوژهای تحقیق و توسعه یا کار با فلزات تخصصی که می‌تواند در برنامه موشکی کاربرد داشته باشد (موضوعی که خارج از برجام است)، استفاده از اقلام و فن‌آوری‌های با کاربرد دوگانه بدون تایید کمیسیون مشترک امکان‌پذیر نباشد. به همین دلیل، هر نشانه‌ای مبنی بر اینکه این اقلام در فعالیت‌های تحقیقاتی ایران استفاده می‌شود، نقض آشکار برجام محسوب خواهد شد.
ریچارد نفیو همچنین با تاکید بر اینکه وی یکی از حامیان برجام است، نوشت: البته برای اطمینان از این موضوع باید شواهدی وجود داشته باشد که هرگونه فعالیت غیر قانونی را نشان دهد. برای من که از حامیان توافق هستم، بازرسی‌های منظم اطمینان‌بخش هستند.
انتهای پیام
نظرات