«کلاش» همان گیوه محلی یا پای افزار کُردی است که صدها سال پیش مردم این منطقه از الیاف طبیعی آن را ساخته و استفاده کرده‌اند.

کلاش، پاپوشی است که زیبایی لباس کُردی را در تن مردان کُرد، صدچندان می‌کند به طوریکه مردانی که لباس کُردی می‌پوشند حتما از این پاپوش هم استفاده می‌کنند.

استان کردستان خواستگاه کلاش است و مردان و زنان در مناطقی همچون مریوان، سروآباد، اورامان و... به بافتن آن مشغول هستند.

این نوع کفش پای چپ و راست آن مشخص نیست، به این دلیل که بعد از مدتی بتوان تاهای آن را تعویض کرد و از فرسوده شدن فقط یک تای آن جلوگیری کرد.

رنگ‌های به کار برده در آن اکثرا، سفید، آبی و قرمز است اما بنا به درخواست خود خریدار هم می‌توان رنگ مورد علاقه وی را درست کرد.

این نوع گیوه، بیشتر برای مردان کاربرد دارد اما نوع زنانه آن هم بافته شده و مورد استفاده قرار می گیرد.

به دلیل دارا بودن شاخصه‌های لازم در مریوان، ثبت ملی کلاش به نام این شهر در سال 94 انجام شد که در مرداد ماه امسال هم سه نفر از ارزیابان بین المللی برای بررسی ثبت جهانی این صنعت به مریوان سفر کردند و زیرساخت های لازم را در این شهر مورد بررسی قرار دادند.

ثبت جهانی کلاش به نام مریوان

25 شهریورماه امسال بود که مدیرکل میراث فرهنگی کردستان از ثبت جهانی کلاش به نام شهر مریوان خبر داد.

سیدمحسن علوی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، منطقه کردستان، به روند جهانی شدن کلاش مریوان اشاره و عنوان کرد: در شورای ثبت جهانی صنایع دستی، پرونده کلاش مریوان تکمیل شده بود و پس از حضور کارشناسان جهانی برای بررسی وضعیت شهرستان مریوان، ما بسیار امیدوار بودم که این قضیه به سرانجام برسد که خوشبختانه اینچنین شد.

وی ادامه داد: برای ثبت جهانی هر اثری شاخصه‌های بسیاری لازم هستند کما اینکه شهرهای دیگری هم در استان کردستان به کلاش بافی مشغول هستند اما شهر مریوان فقط دارای بیشتر شاخصه‌های لازم برای ثبت جهانی بود.

کلاش مریوان، علاوه بر استفاده در داخل کشور، به کشورهای خارجی بویژه اقلیم کردستان عراق هم صادر می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با نحوه کلاش بافی در شهرستان مریوان با مادح مکی، مدیر عامل تعاونی کلاش بافی در شهرستان مریوان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

بیشترین تولیدکننده کلاش در شهرستان مریوان است

مدیر عامل تعاونی کلاش بافی در شهرستان مریوان با بیان اینکه 15 سال است در زمینه کلاش بافی کار می‌کنم، اظهار کرد: این تعاونی در سال 80 دایر شده است و پنج شعبه دارد.

مادح مکی، بیان کرد: بیشترین تولید کننده را در شهرستان در مریوان و مناطقی همچون جوجه سازی و کانی دینار داریم و بهترین زیر کلاش را در روستای دَل می بافند.

مدیر عامل تعاونی کلاش بافی عنوان کرد: اکنون بیشترین بافنده کلاش را در شهرستان مریوان داریم و بیشترین صادارت نیز به کردستان عراق انجام می‌شود.

وی در ادامه کار بافت کلاش را شامل دو مرحله زیر و بالای کفش دانست و گفت: کار زیر کفش را مردان انجام می‌دهند و کار روی آن را که یک کار با ظرافت است زنان انجام می‌دهند.

مکی، کار بافت کلاش را کاری چهار نفری عنوان کرد و گفت: دو نفر آقا برای زیر کفش و دو نفر خانم روی آن را می‌بافند.

وی به همبستگی بین زن و مردم در منطقه کردستان اشاره و تصریح کرد: زنان مریوانی علاوه بر کار در خانه و باغداری، به امر کلاش بافی هم مشغول هستند و کمک خرجی برای اقتصاد خانواده هم به شمار می‌روند.

کلاش منبع درآمدزایی خوبی برای بانوان است

مدیر عامل تعاونی کلاش بافی در ادامه گفت: مواد اولیه بافت کلاش را خودمان در اختیار بانوان می‌گذاریم و آنها فقط کار بافت را انجام می دهند که منبع درآمدزایی خوبی برای بانوان هم هست.

وی مواد به کار رفته در کلاش را شامل پوست گاو(تیر)، موی بز(پرگما)، پارچه پیکنه و میخ عنوان کرد و افزود: در هر جفت کلاش حدود 40 الی 50 میخ در قسمت انتهایی زیر کفش به کار می‌رود به دلیل اینکه از فرسوده شدن زودهنگام قسمت زیر کلاش جلوگیری کند.

مکی تصریح کرد: براساس آخرین تحقیقاتی که صورت گرفته است پوست گاو حالت بوگیر را دارد به همین دلیل در کلاش بافی مورد استفاده قرار می گیرد.

نمونه کلاش «پیرشالیار» با قدمتی 800 ساله

وی قدمت کلاش را به شکلی که هم اکنون وجود دارد به 500 الی 600 سال پیش نسبت داد و ذکر کرد: البته نمونه کلاش «پیرشالیار» هم در اورامان موجود است که بالغ بر 800 سال قدمت دارد.

مدیر عامل تعاونی کلاش بافی، خاطرنشان کرد: کلاش کفشی خنک و انعطاف پذیر است و در فصل بهار و تابستان بیشتر کاربرد را دارد.

به سراغ یک صادرکننده کلاش هم رفیتم و وضعیت صادرات کلاش را از وی جویا شدیم...

مختل شدن صادرات کلاش در پی بسته شدن مرزها

شاهو قادری نیا، صادرکننده کلاش به اقلیم کردستان عراق اظهار کرد: 15 سال است که در کار صادرات کلاش مشغول به فعالیت هستم و یک هزار نفر بافنده برایم کار می‌کنند.

وی این یک هزار بافنده را شامل 200 نفر مرد و مابقی زن عنوان کرد و گفت: اگر به هر دلیلی مرز بسته شود کار من که 90 درصد صادرات است مختل می‌شود و از یک هزار نفر بافنده فقط شاید اشتغالزایی 20 نفر را بتوانم نگه دارم.

قادری نیا گفت: در سال حدود 20 هزار جفت کلاش را به خارج از کشور که عمدتا اقلیم کردستان عراق است با قیمت هر جفت، 85، 95 یا 100 هزار تومان صادر می‌کنم.

وی خاطرنشان کرد: بیشترین متقاضی کلاش در ایران، خود استان کردستان است و در شهرهای دیگری همچون اصفهان، اهواز و تهران خیلی کم متقاضی داریم.

در ادامه به منطقه جوجه سازی یکی از مناطق فعال در امر کلاش بافی در مریوان رفتیم و با خانواده «خسبی» که حدود چهار نسل از آنها در امر کلاش بافی مشغول به فعالیت بودند دیدار کردیم.

در مسیری که می رفتیم، در کوچه‌ها و خیابان‌های مریوان زنان و دختران جوان را می دیدیم که مشغول کلاش بافی هستند، آنها آموزش‌ های آکادمیک را از جایی ندیده بودند بلکه هر کدام به واسطه دیگری این امر را یاد گرفته بود.

در ادامه با فرماندار و رئیس میراث فرهنگی مریوان هم در مورد نحوه ثبت جهانی کلاش و ادامه فعالیت این صنعت در مریوان به گفت‌وگو نسشتیم.

جشن ثبت جهانی کلاش در مریوان برگزار می‌شود

فرماندار مریوان اظهار کرد: اسم مریوان در یونسکو به ثبت رسیده است و بعد از ماه محرم، با حضور نمایندگان پنج قاره و مسئولان استانی و کشوری، جشنی به مناسبت ثبت جهانی کلاش در مریوان برگزار می شود.

محمد شفیعی افزود: هم اکنون در شهرستان مریوان چهار هزار و ۵۵۳ نفر دارای مجوز کلاش بافی بوده و مشغول فعالیت در این عرصه هستند.

وی در ادامه گفت: باید کمیته برون مرزی کلاش را تشکیل دهیم و همچنین به تمامی سفارت‌خانه‌های ایران کلاش را ارسال کنیم تا قدم موثری در ادامه بحث ثبت جهانی کلاش باشد.

شفیعی بیان کرد: با توجه به صادرات کلاش مریوان به اقلیم کردستان عراق، درصدد برگزاری نمایشگاه‌های دوجانبه در هر دو منطقه در راستای معرفی و فروش بیشتر کلاش هستیم.

وی همچنین ایجاد نمایشگاه و دبیرخانه دایمی را از دیگر برنامه‌های پیش رو در این زمینه دانست و گفت: به دنبال جذب سرمایه گذاری هستیم که ما در ایجاد شهرک کلاش بافی در مریوان یاری کند.

صادرات سالانه 300 هزار جفت کلاش مریوان به عراق

رئیس میراث فرهنگی مریوان نیز گفت: در حال حاضر سالانه 300 هزار جفت کلاش از شهرستان مریوان به اقلیم کردستان عراق صادر می‌شود که بالغ بر چهار میلیارد و 500 میلیون تومان درآمدزایی داشته است.

وی گفت: شورای جهانی صنایع دستی چهار سال به شهرستان مریوان فرصت داده است که زیرساخت‌های ثبت جهانی را تکمیل کند که در صورت موفقیت در آن، برای چهار سال بعد هم ثبت جهانی کلاش تمدید خواهد شد.

رئیس میراث فرهنگی مریوان عنوان کرد: در مدارس و دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای حتما باید رشته صنایع برای آموزش کلاش ایجاد شود و همچنین کارگاه‌های آموزشی به صورت فعال در این زمینه در مریوان فعالیت کنند.

ضرورت راه اندازی بازارچه صنایع دستی با محوریت کلاش

وی همچنین به ضرورت راه اندازی بازارچه صنایع دستی با محوریت کلاش تاکید کرد و گفت: درصدد ایجاد این بازارچه در شهرستان مریوان هستیم.

حدادیان گفت: در حال حاضر آموزش‌ها در سطح شهرها و روستاهای مریوان به صورت فصلی و دوره‌ای برگزار می‌شود.

رئیس میراث فرهنگی مریوان در ادامه اظهار کرد: حضور در نمایشگاه‌های ملی و بین المللی هم یکی دیگر از اقدامات ما در آینده خواهد بود تا بتوانیم کلاش را بیشتر معرفی و عرضه کنیم.

وی گفت: براساس آمارهای غیر رسمی هم اکنون در شهرستان مریوان بیش از پنج هزار نفر در امر کلاش کلاش بافی مشغول به فعالیت هستند اما به صورت رسمی در حال حاضر چهار هزار و 550 نفر کارت استادکاری کلاش بافی در این شهرستان دریافت کرده‌اند.

حدادیان در مورد بیمه کلاش بافان هم اظهار کرد: امسال بحث بیمه صنعتگران صنایع دستی در مجلس به تصویب رسید که هنوز ابلاغ نشده است اما با ابلاغ آن گام مهمی در راستای بیمه کلاش بافان برداشته خواهد شد.

از هم اکنون، شهرستان مریوان چهار سال وقت دارد که زیرساخت‌های لازم برای کلاش را فراهم کند تا در چهار سال آینده هم عنوان جهانی خود را تمدید کند؛ امید است مسئولان و تمامی متولیان امر از این فرصت بدست آمده نهایت استفاده را ببرند تا گامی موثر در راستای توسعه اقتصاد گردشگری استان هم باشد.

گزارش از ویدا باغبانی، خبرنگار ایسنا، منطقه کردستان