به گزارش خبرنگار ایسنا،‌ حشره‌شناسی پزشکی شاخه ای از علم حشره شناسی است که در آن تمرکز مطالعه بر روی حشرات و بند پایانی است که است که اهمیت پزشکی، دامپزشکی یا پزشکی قانونی دارند. اهمیت حشرات در حوزه پزشکی در قرن 19 شناخته شد. نخستین کشف مهم در این زمینه در سال 1877 توسط متخصص انگل‌شناسی به نام پاتریک منسون (Patrick manson) انجام شد. او در کشور چین مشغول به فعالیت بود و موفق شد در خون بیماران خود نوزاد «فیلری» به نام Wuchereria را مشاهده کند. این فیلر توسط پشه‌ای  از جنسCulex منتقل می‌شود.

در ادامه این تحقیقات در سال 1898 محققان ثابت کردند عامل مولد مالاریا (پلاسمودیوم‌ها) توسط پشه آنوفل و در سال ۱۹۰۰ نیز ثابت شد تب زرد توسط پشه‌ای به نام Aedesaegypti منتقل می‌شوند.

در سال 1903 محققان فهمیدند عامل بیماری «خواب» که در آفریقا از مسائل مهم بهداشتی است، انواعی از بندپایان هستند.

محققان همچنین دریافتند که لیشمانیاها بوسیله انواع بخصوصی از پشه خاکی به نام فلبوتوموس منتقل می‌شوند.

با توجه به قرار داشتن ایران در منطقه زیستی پالئارکتیک و نیز نفوذ مناطق زیستی افروتروپیکال از جنوب و اورینتال از شرق، حشرات و به تبع آن حشرات مهم از نظر پزشکی در ایران از تنوع بسیار بالا برخوردار هستند. این امر موجب شده که بیماری‌های ناقل زاد در ایران شیوع زیادی داشته باشند. برخی از مهمترین این بیماری‌ها عبارتند از انواع مالاریا، انواع لیشمانیا (سالک)، تب دانگ، تب کنگو کریمه، انواع دیگری از تب‌های خونریزی دهنده، میازیس، عقرب گزیدگی، انواع بیماری‌های گوارشی و غیره. موارد فراوانی از وجود انواع حشرات که باعث آزار و درد فراوان برای مبتلایان می‌شوند نیز در ایران وجود دارند همانند آلودگی به شپش، آلودگی به ساس، انواع دیگری از آفات شهری و خانگی، مورچه‌های نیش زن، انواع سوسک‌های تاول‌زا و غیره. با تفکیک رشته حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین و اعلام وجود آن به عنوان رشته‌ای مستقل در دانشکده بهداشت، این حوزه مورد توجه فراوان محققان این شاخه بسیار مهم از علوم بهداشتی در کشور قرار گرفت. 

تلاش برای شناسایی حشرات بومی 

موزه حشره‌شناسی پزشکی متعلق به گروه حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین دانشکده بهداشت دانشگاه علوم ﭘزشکی تهران بیش از نیم قرن قدمت دارد. این موزه همچنین به عنوان تنها موزه جامع حشره‌شناسی پزشکی در کشور مطرح است.

این موزه از بدو تاسیس این دانشکده در خدمت آموزش دانشجویان آن گروه و علاقه‌مندان شرکت کننده در دوره‌های آموزشی بوده است.

یکی از مهمترین این دوره‌ها، دوره بین‌المللی مالاریا بوده است. در این موزه کلکسیونی از حشرات و بندپایان بالغ و نابالغ مهم از نظر ﭘزشکی و غیرﭘزشکی وجود دارد.

این کلکسیون‌ها شامل انواع خانواده‌های متعددی از راسته‌های دوبالان (Diptera)، بال غشاییان (Hymenoptera)، سخت بالپوشان (Coleoptera)، آنوپلورا (Anoplura)، مالوفاگا (Mallophaga)، سیفوناپترا (Siphonaptera)، بال‌پولکداران (Lepidoptera)، چوبک مانندها (Phasmoptera)، جوربالان (Homoptera)، ناجوربالان (Hemiptera) و غیره است.

نمونه حشرات جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناشی دانشگاه علوم پزشکی تهران

نمونه حشرات جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناسی

از سایر بندپایان نیز گونه‌های متعددی از کنه‌های سخت و نرم، مایت‌ها، عقرب‌ها و عنکبوت‌ها است.

در کل تعداد نمونه‌های بالغ حدود 67 هزار و 831 و تعداد نمونه‌های لام یا نابالغ در حدود 37 هزار عدد است که در بین این تعداد نمونه‌هایی با قدمت بیش از 50 سال نیز وجود دارد. اکثرا این نمونه‌ها از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری شده‌اند.

در این موزه نمونه‌هایی از کشورهای مختلف همچون چین، استرالیا، هندوستان و آمریکا نیز مشاهده می‌شود.
 

نمونه جمع‌آوری شده استرالیا
 

نمونه‌ای از کشور چین

موزه حشره‌شناسی پزشکی رکن اساسی کلاس‌های عملی مرتبط با بحث حشره‌شناسی پزشکی است. درس‌هایی که واحدهای عملی آنها با نمونه‌های موزه حمایت می‌شوند شامل اغلب دروس رشته حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین است که در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی ارائه می‌شود.

نمونه مورچه‌های جمع‌آوری شده در موزه حشره‌شناسی
 

نمونه سنجاقک در کلکسیون حشرات دانشگاه علوم پزشکی تهران

علاوه بر آن این موزه برای دروس مرتبط در سایر گروه‌های آموزشی دانشکده بهداشت، انگل‌شناسی پزشکی دانشجویان دکترای حرفه‌ای دانشکده پزشکی و داروسازی و نیز دوره‌های بین‌الملل دانشگاه خدمات آموزشی و تحقیقاتی ارائه می‌دهد.

این موزه پذیرای دانشجویانی است که بطور روزانه به آن مراجعه می‌کنند تا شناسایی و سیستماتیک حشرات و بندپایان را خارج از برنامه کلاسی تمرین کنند. همچنین بسیاری از دانشجویان در جهت انجام کارهای تحقیقاتی پایان‌نامه خود از فضا و امکانات موزه استفاده می‌کنند.

علاوه بر آن موزه حشره‌شناسی همه ساله میزبان دانشجویانی از سایر دانشگاه‌ها و دانش‌آموزان دبیرستان‌های مختلف نیز است.

موزه حشره‌شناسی پزشکی گروه حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران آمادگی خود را برای حمایت از واحدهای عملی دروس مرتبط اعلام می‌کند.

نمونه عقرب صیدشده توسط دانشجویان در دوره کارآموزی که به دانشگاه تحویل داده خواهد شد

این موزه جعبه‌های کلکسیون بالغ و نابالغ حاوی تمامی نمونه‌های مورد نیاز برای این دروس در مقاطع مختلف دانشگاهی را در اختیار دارد که آماده واگذاری به مراکز درخواست دهنده است.

انتهای پیام