به گزارش ایسنا، آفریقا، متشکل از کشورهای غنی و فقیر، پیشرفته، در حال پیشرفت و یا کم توسعه یافته ، فرصتی ناشناخته است که تاکنون مورد غفلت واقع شده؛ هر چند اخیرا دستگاه سیاست خارجی کشورمان و در راس آن وزیر امور خارجه سفر به این قاره را در دستور کار قرار داده و به نوعی در حال بهبود توسعه روابط و بهره‌گیری از ظرفیت‌های این کشورها که در زمینه‌های سیاسی و فرهنگی، مواد خام و معدنی، استعدادهای بسیار کشاورزی، ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی فراوان، بازار بکر و گسترده، نیروی کارگر ارزان و ...، می‌باشد، است و در سال‌های گذشته هم اندک استفاده‌ای از این فرصت شده است، اما آن‌چنان که باید و شاید این موضوع مورد توجه قرار نگرفته است.

محمد جواد ظریف صبح یک‌شنبه 28 خرداد ماه در سفری 48 ساعته که البته بیش از 20 ساعت آن را در مسیر پرواز رفت و برگشت به سه کشور حضور داشت، عازم سه کشور الجزایر تونس و موریتانی شد. سفری که هدف از آن تعمیق و گسترش روابط دو جانبه و همچنین بررسی موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله سوریه و مسایل مربوط به کشورهای خلیج فارس عنوان شد.

حسین جابری انصاری، معاون وزیر خارجه که در این سفر ظریف را همراهی می‌کرد  تنظیم این سفر رمضانی را  در چارچوب روابط با امت اسلامی عنوان کرد و گفت: در فضای رمضان روابط برادرانه و دوستانه بین کشورها در دستور کار قرار می‌گیرد.

وی یادآور شد که سفر وزیر خارجه به سه کشور الجزایر، موریتانی و تونس برای استفاده از ظرفیت "رمضان" و در چارچوب سیاست ثابت جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود.

مقصد اول؛ الجزایر

اولین مقصد این سفر الجزایر بود؛ کشوری که میان مراکش و تونس واقع شده ، پایتختش الجزیره  و مردمش عرب و بربر هستند و دین رسمی‌شان اسلام و مذهب‌شان سنی است. زبان رسمی‌اش عربی است ولی به زبان فرانسوی و بربر نیز صحبت می‌کنند.

 قسمت اعظم مناطق ساحلی الجزایر کوهستانی است و بنادر طبیعی اندکی دارد.

الجزیره پایتخت و بزرگترین شهر کشور الجزایر است که در شمال قاره آفریقا واقع شده است.

شهروندان الجزیره نیز به تاسی از شهروندان بسیاری از شهرهای بزرگ جهان نام‌هایی اختصاری را برای این مرکز تجمع انسانی برگزیده‌اند؛ نام‌هایی نظیر البهجه یا الجزیر لابلاش (الجزیره سفید). این نام به دلیل رنگ سفید نمای ساختمان‌های شهر انتخاب شده است. این شهر در بخش غربی خلیجی واقع در سواحل دریای مدیترانه قرار دارد.

- ساختمان‌های سفید به سبک معماری فرانسوی

این کشور از سال 1954 تا 1962 برای رهایی از استعمار و استقلال‌طلبی با فرانسه درگیر جنگ بود که در نهایت به استقلال این کشور انجامید و پس از 132 سال سلطه فرانسه از این کشور برداشته شد و جمهوری دموکراتیک مردمی الجزایر به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.

ملت الجزایر از ۱۹۵۴ تا روز استقلال یعنی مدت هشت سال جبهه آزادی‌بخش ملی، یک میلیون قربانی داد و در تاریخ کشورهای عرب و شمال آفریقا، الجزایر به عنوان «ارض میلیون شهید» سرزمین یک میلیون شهید معروف شد.

به جهت یادبود شهدای این کشور نمادی با نام "مقام‌الشهید" در کنار دریای مدیترانه خودنمایی می‌کند.

- مقام الشهید

وزیر امور خارجه کشورمان در بدو ورود به الجزیره  پایتخت این کشور گفت: ایران و الجزایر دارای سیاست‌های مشابه در عرصه بین‌الملل در جهت تقویت همکاری بین کشورهای اسلامی و غیر متعهد هستند و این سیاست‌ها را دنبال می‌کنند و امیدواریم بتوانیم با مشورت با یکدیگر این سیاست‌ها را با هماهنگی پیش ببریم.

- ظریف در فرودگاه الجزایر

وی گفت: روابط بسیار خوب دو و چند جانبه با الجزایر داریم. در شرایطی که تحولات منطقه و بین‌الملل نیازمند گفت‌وگو است، ضرورت داشت این سفر انجام گیرد.

ظریف پس از استقبال از سوی عبدالقادر مساهل همتای الجزایری‌اش از فرودگاه  به ساختمان وزارت خارجه این کشور رفت و در دور اول گفت‌وگو با وزیر خارجه الجزایر شرکت کرد؛ دیداری که مساهل آن را  در چارچوب رایزنی‌های مستمر در شرایط فعلی برای کشورهای اسلامی  عنوان کرد.

- ساختمان وزارت خارجه الجزایر

در این دیدار موضوعات مختلف روابط دو جانبه و مسائل منطقه‌ای به تفصیل مورد گفت‌وگو قرار گرفت.

عبدالقادر مساهل در این دیدار با بیان این که معتقدیم کشورهای منطقه اختلافات را باید با گفت‌وگو حل و فصل کنند، افزود: احترام به حاکمیت کشورها از دیگر اصول ماست. از این‌ رو موضع ما یک موضع مستقل است. ما اولویت‌هایی در سیاست خارجی خود داریم که یکی از آنها مبارزه با تروریسم است. ما قربانی تروریسم هستیم و در سال‌های نه چندان دور بیش از ۲۰۰ هزار شهروند خود را از دست دادیم. تحربیات زیادی داریم و می‌دانیم منشاء آن چیست و کجاست.

- دیدار ظریف و وزیر خارجه الجزایر

وزیر خارجه الجزایر گفت: اختلافات در جهان عرب همیشه وجود داشته است. بحران سوریه یکی از نمونه‌هاست. اگر  همه به حق حاکمیت ملت‌ها و دولت قانون و خواسته مردم احترام بگذارند چنین وضعیتی به وجود نمی‌آید. در لیبی هم دخالت‌های خارجی کار را به اینجا کشاند. اگر دخالت خارجی در سوریه، لیبی و یمن نبود مشکلات زودتر حل می‌شد. امروز شاهد اختلاف در جهان اسلام و عرب هستیم. امیدوارم گفت‌وگوها بتواند شروع شود و بدانیم هیچ راهی جز گفت‌وگو نداریم.

وی هم‌چنین در خصوص مسائل خلیج فارس هم ابراز امیدواری کرد که تلاش‌ها برای گفت‌وگو نتیجه دهد.

در ادامه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم با اشاره به تحولات منطقه افزود: با شما موافقم که تروریسم‌ مشکل اصلی منطقه است و راه‌حل آن هم دموکراسی است؛ البته دموکراسی که از داخل کشورها باشد. باید اولویت همه مبارزه با افراط باشد. همه باید کمک کنیم برای رسیدن به راه‌حل و نه تحمیل راه‌حل. ما نمی‌توانیم برای مردم کشورهای مختلف راه‌حل تعیین کنیم. اصل موضوع این است که ما به عنوان کشورهای خارجی باید کمک کنیم، نه تعیین تکلیف کنیم. دخالت خارجی عامل اصلی طولانی شدن بحران در کشورهای منطقه است و به پیچیده شدن آن انجامیده است.

وزیر امور خارجه کشورمان افزود: از این وضعیت دو گروه استفاده می‌کنند: تندروها و صهیونیست‌ها؛ صهیونیست بدون هیچ هزینه‌ای دارند از این مساله سوء‌استفاده می‌کنند.

وی در عین حال تاکید کرد که ایران در دام دسیسه‌ها نمی‌افتد و زمینه سوء استفاده صهیونیست‌ها فراهم نخواهد شد. 

ظریف با اشاره به شرایط به وجود آمده میان کشورهای خلیج فارس نیز اظهار کرد: ما نگران تشدید وضعیت میان قطر و همسایگان آن هستیم و معتقدیم بهترین راه گفت‌وگو هست. ما هم آماده‌ایم در این زمینه کمک کنیم.

وزیران خارجه ایران و الجزایر پس از پایان این دور از گفت‌وگو در جمع خبرنگاران نیز به تشریح جزییات این دیدار و موضوعات مطرح شده در ان پرداختند.

دیدار با عبدالمجید تبون نخست‌وزیرالجزایر در کاخ نخست وزیری برنامه بعدی ظریف در الجزیره بود. دیداری که در آن تبون اظهار امیدواری کرد که روابط اقتصادی دو کشور به موازات روابط خوب سیاسی به پیش برود و ما آمادگی داریم مناسبات دو جانبه را در همه زمینه بویژه در حوزه اقتصادی و تجاری با جمهوری اسلامی ایران گسترش دهیم.

- کاخ نخست‌وزیری الجزایر

وی همکاری های بانکی، تولید خودرو، ساخت مسکن و ... را از جمله زمینه های همکاری دو کشور برشمرد و افزود: دو کشور اشترکات فراوانی داریم و معتقدیم هر چه سریعتر باید توافقات گذشته اجرایی شود.

تبون با اشاره به تحولات منطقه نیز اظهار داشت: روابط ما با کشورهای منطقه خوب است ولی متاسفانه برخی کانون های بحران در جهان عرب و اسلام وجود دارد که نوعی نزاع جاهلی است. اسلام عامل وحدت همه ماست و همگی دارای منافع مشترک هستیم و معتقدیم اعتدال و گفت‌وگو راه حل همه مناقشات و اختلافات است.

در ادامه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم با اشاره اهمیت فراوان روابط با الجزایر افزود: ما تقریبا درباره تمامی نکاتی که اشاره کردید اشتراک نظر داریم. دو کشور در مسائل منطقه‌ای و بین المللی همواره تفاهم و رایزنی داشته و داریم. در موضوعات همکاری دو جانبه سقفی برای همکاری با الجزایر وجود ندارد و در حوزه های بانکی، خودروسازی، مسکن، صنایع پیشرفته و... آماده رفع موانع و گسترش مناسبات با الجزایر هستیم.‌

حضور ظریف در ضیافت افطار وزیر خارجه الجزایر آخرین برنامه وزیر خارجه کشورمان در سفر چند ساعنه اش به این کشور بود.

مقصد دوم: موریتانی

محمد جواد ظریف بامداد دوشنبه به وقت محلی وارد موریتانی شد . هر چند  در اصول تشریفات استقبال در نیمه شب معمول نیست اما وزیر خارجه کشورمان ساعت 2 بامداد به وقت موریتانی با استقبال گرم همتای موریتانیایی‌اش در فرودگاه نواکشوت مواجه شد .

دیدار با وزیر خارجه موریتانی و رییس‌جمهور این کشور از جمله برنامه‌های ظریف در این سفر چند ساعته بود.

جمهوری اسلامی موریتانی  کویری در کنار اقیانوس اطلس کشوری در شمال آفریقا به پایتختی نواکشوت است.

پهناوری موریتانی یک میلیون و سی هزار و هفتصد کیلومتر مربع است که نود درصد آن را بیابان پوشانده‌است. جمعیت این کشور دو میلیون و هفتصد هزار نفر متشکل از عرب از قبایل بنی حسان، هلالی و بنی سلیم، و اقوام آمازیغ (بربر) و سیاهپوست است.

ماهی از اقیانوس اطلس و سنگ آهن تقریباً تنها کالاهای صادراتی موریتانی هستند.

این کشور در کنار مراکش، الجزایر مالی و سنگال واقع شده و زبان رسمی‌اش عربی و فرانسه است. آب و هوایی خشک و گرم دارد و در سال 1960 از استعمار فرانسه در آمده و حکومتی جمهوری اسلامی، ریاستی و پارلمانی دارد.

اسلام دین غالب و رسمی این کشور است و همگی پیرو مذهب مالکی و غالبا صوفی هستند اما از محبین اهل بیت بوده و آن را علنا ابراز میک‌نند.

موریتانی به عنوان دروازه ورود اسلام به قاره آفریقا شناخته می‌شود و علمای بزرگی را به جهان اسلام تقدیم کرده است. روحیات بادیه و صحرانشینی در این کشور حفظ شده ساکنان شهرهای آن در اوقات فراغت به بیابان‌های سواحل اقیانوس اطلس می روند و زمان زیادی را به انس با طبیعت و دام و شتر و ... می‌پردازند.

از نظر اقتصادی تولید ناخالص داخلی این کشور یک میلیارد و دویست میلیون دلار می باشد و درآمد سرانه حدود 500 دلار می‌باشد   . در ردیف 150 جهانی از نظر توسعه منابع انسانی قرار دارد. 46 درصد جمعیت این کشور زیر خط فقر است و این در حالی است که درصدی از مردم این کشور مولتی میلیاردر هستند و عمدتا در خارج از موریتانی ساکنند. عمده منابع اقتصادی این کشور شامل صید ماهی، معادن، دامداری و ثروت دامی کم نظیر( دارای بیش از 25 میلیون راس دام با میانگین نفری 8 راس)و کشاورزی می‌باشد.

بیشترین حجم روابط  اقتصادی این کشور با کشورهای چین، فرانسه، اسپانیا، پرتقال و ترکیه می‌باشد. بیش از 75 درصد نیازهای غذایی و 95 درصد سایر نیازهای کشور از خارج وارد می‌شود.

در مرداد 95 جمهوری اسلامی ایران با معرفی سفیر جدید آمادگی خود را برای توسعه و تحکیم روابط اعلام نمود که طرف موریتانی علیرغم فشار حکام خلیج فارس با این پیشنهاد موافقت کرد و از مهرماه 95 سفیر فعلی ایران در نواکشوت مستقر و فعالیت خود را آغاز کرد.

در حال حاضر موریتانی در تهران سفارت دارد .برای سفر به موریتانی روادید با هماهنگی سفارت در فرودگاه نواکشوت با مبلغ 55 یورو صادر می‌شود.

اخذ اقامت برای هموطنان ایرانی در موریتانی زیاد پیچیده نیست و هزینه آن مبلغ زیادی نمی‌شود.

با توجه به موقعیت این کشور و نیاز آن به زیر ساخت‌ها  موریتانی فرصت مناسبی است که تجار و متخصصان ایرانی بتوانند به خوبی از آن بهره ببرند.

در دیدار ظریف با رییس‌جمهور موریتانی که اولین برنامه وزیر خارجه کشورمان در نواکشوت بود  راه‌های گسترش و تعمیق مناسبات دو جانبه در همه زمینه‌های سیاسی و اقتصادی مورد گفت‌وگو و تبادل نظر قرار گرفت.‌

تحولات منطقه‌ای نیز از دیگر محورهای گفت‌وگوی دو مقام بود که در آن دو طرف بر حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات میان کشورها از طریق گفت‌وگو تاکید کردند.

در دیدار ظریف با همتای موریتانیایی خود نیز ، وزیر امور خارجه کشورمان ضمن تشکر از مهمانوازی گرم دولت و ملت دوست و برادر و با فرهنگ موریتانی اظهار کرد: موریتانی سابقه طولانی در میانه‌روی دینی دارد. سیاست مستقل شما در روابط بین‌الملل هم موجب جایگاه ویژه شما شده است.

- ساختمان وزارت خارجه موریتانی

وی افزود: ما آمادگی داریم همه توافقات گذشته را اجرایی کنیم و موارد جدید را هم با جدیت پیگیری کنیم.

در ادامه دو طرف در خصوص گسترش همکاری‌های بانکی و تشویق بخش خصوصی برای فعالیت در بخش‌های معدن، انرژی، کشاورزی و شیلات تبادل نظر کردند.‌ همکاری‌های علمی و تکنولوژی، هوا فضا، دارو و درمان، بیوتکنولوژی، همکاری‌های علمی و دانشگاهی به طور خاص مورد توجه قرار گرفت.

وزیران امور خارجه دو کشور هم‌چنین در خصوص برگزاری سازوکار مشورت‌های سیاسی منظم و مستمر میان دو کشور تبادل نظر کردند.

رایزنی در خصوص مسائل منطقه‌ای و مبارزه با تروریسم و افراط همکاری عملی و فکری از دیگر محورهای گفت‌وگوهای ظریف و اسلکو احمد ایزید بیه بود.

مقصد سوم: تونس

وزیر خارجه کشورمان در سومین و آخرین مقصد سفرش به شمال آفریقا عصر دوشنبه به وقت محلی وارد تونس شد.

تونس کشوری در شمال آفریقا و جنوب دریای مدیترانه است که از غرب با الجزایر و از شرق و جنوب با لیبی هم‌مرز است. پایتخت این کشور شهر تونس است..

تونس شمالی‌ترین کشور قارهٔ آفریقاست. پهناوری آن ۱۶۳٬۶۱۰ کیلومتر مربع بوده و دارای ۹۶۵ کیلومتر مرز مشترک با الجزایر و ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک با لیبی استو

کشاورزی، معادن و منابع طبیعی، جهانگردی و صنعت نفت در اقتصاد تونس نقش مهمی دارند. زیتون، انگور، گندم، میوه‌جات و سبزیجات از فراورده‌های کشاورزی تونس هستند. این کشور دارای منابع انرژی هم‌چون نفت، گاز طبیعی و معادن فسفات، آهن، روی و سرب است. تولیدات این کشور بیشتر شامل مواد شیمیایی، پارچه، برق و سیمان است. از این کشور نفت خام، روغن زیتون، مرکبات، آهن و سرب صادر می‌شود.

ظریف پس از ورود در فرودگاه تونس مورد استقبال وزیر خارجه این کشور قرار گرفت.

در کاخ قرطاج مقر ریاست جمهوری این کشور با الباجی  قائدالسبسی رییس جمهور تونس دیدار کرد.

- محوطه بیرونی کاخ قرطاج

- محوطه درونی کاخ قرطاج

در این دیدار رئیس‌جمهور تونس ضمن خیر مقدم به وزیرامورخارجه جمهوری اسلامی ایران انتخاب مجدد دکتر روحانی را به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران تبریک گفت و مجددا از وقوع حادثه تروریستی در تهران ابراز تاسف و همدردی کرد.

السبسی ایران را کشوری تاریخی و متمدن توصیف کرد و افزود: آماده گسترش و تعمیق روابط با ایران‌ هستیم.

در این دیدار وزیر امور خارجه کشورمان هم ضمن تشکر از مهمان‌نوازی گرم دولت و ملت تونس سلام‌های گرم دکتر روحانی را خطاب به ایشان ابلاغ کرد.‌

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان این‌که ایران روابط با تونس را به عنوان کشوری متمدن و اثرگذار مهم می‌داند، اظهار کرد: ما هیچ سقفی برای گسترش روابط با تونس قائل نیستیم و معتقدیم ظرفیت‌های زیادی برای توسعه روابط وجود دارد و جمهوری اسلامی ایران آماده است تجربیات خود را در زمینه‌های مختلف با تونس تبادل کند.

گفت‌وگو  در خصوص راه‌ها و زمینه‌های گسترش روابط  دو جانبه و مسائل منطقه‌ای از دیگر محورهای گفت‌وگو در این دیدار بود.

محمدجواد ظریف پس از دیدار با رییس‌جمهوری تونس در توضیحی درباره این نشست با حضور السبسی گفت: دیدار خوبی با رییس‌جمهور داشتیم و از حکمت و درایت ایشان درباره موضوعات منطقه‌ای استفاده کردیم.

وی ادامه داد: در زمینه همکاری دو جانبه آمادگی ایران و تونس مورد تاکید قرار گرفت.

ظریف افزود: همین‌طور در مورد موضوعات منطقه‌ای و ضرورت پیدا کردن راه‌حل برای پایان دادن به درگیری‌ها در منطقه از جمله یمن و سوریه و مشکلاتی که بین کشورهای منطقه وجود دارد صحبت کردیم و انشالله با وزیر محترم امور خارجه بیش‌تر در این‌باره گفت‌وگو خواهیم کرد.

وزیر خارجه کشورمان در ادامه برنامه های سفرش به تونس با وزیر خارجه این کشور دیدار کرد.

- ساختمان وزارت خارجه تونس

وزیر امور خارجه تونس در دیدار با ظریف ضمن خیر مقدم به وزیر امور خارجه کشورمان و با اهمیت خواندن این سفر اظهار کرد: لازم است در این سفر مهم راه‌های گسترش روابط دو جانبه در همه زمینه‌ها مرور شود و برای برخی موضوعات تصمیم گرفته شود. 

وی با ابراز تمایل کشورش برای گسترش روابط با ایران در همه زمینه‌ها و بدون محدودیت افزود: امیدواریم اوایل سال ۲۰۱۸ کمیسیون مشترک میان دو کشور را داشته باشیم.

در ادامه ظریف گفت: از نظر جمهوری اسلامی ایران هیچ سقفی برای روابط دو کشور در هیچ حوزه‌ای وجود ندارد.

وی افزود: پیشنهاد می‌کنیم ساز و کار ایجاد گفت‌وگوهای مستمر سیاسی میان دو کشور ایجاد شود.‌

برگزاری هفته فرهنگی تونس در تهران، اعزام هیات تجاری تونسی به تهران، مسائل منطقه‌ای و دیگر موضوعات مورد علاقه، از دیگر محورهای گفت‌وگوهای دو مقام بود.

حضور در ضیافت افطار وزیر خارجه تونس در محلی زیبا و در نزدیکی میدان ساعت شهر تونس آخرین برنامه ظریف در این سفر فشرده کاری بود.

- میدان ساعت تونس

وزیر خارجه کشورمان بامداد سه‌شنبه به وقت تونس این کشور را ترک کرد و صبح سه‌شنبه به تهران وارد شد.

اگر چه در این سفر رایزنی‌ها و مشورت‌های سیاسی درباره آخرین تحولات با محوریت کمک به حل بحران‌ها، مشکلات و اختلافاتی که در منطقه وجود دارد و همین طور مرور آخرین وضعیت روابط دو جانبه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انجام شد. همچنین برخی تصمیم‌گیری‌ها برای مرحله جاری روابط دو جانبه با این کشورها انجام و مرور شد و در مورد برخی مناسبت‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نیز بحث و گفت‌وگو شد، اما نباید فراموش کرد که آفریقا را باید از نو شناخت . باید رقابت با کشورهایی چون چین، ترکیه و ... در این قاره غنی از منابع را در اولویت قرار داد که این نیازمند برنامه‌ریزی دستگاه دیپلماسی در هموار کردن راه چه در زمینه سیاسی و چه در زمینه اقتصادی و سرمایه‌گذاری است.

شاید رسانه‌ها نیز در این مسیر و معرفی آفریقا _ این تکه جدا شده از دریای مدیترانه _ کوتاهی کرده‌اند، اما نباید فرصت و زمان را از دست داد؛ چراکه نه این کشورها تضمین دارند که همواره با ایران همکاری کنند و نه دیگر کشورها در خواب به سر می‌برند که به این قاره غنی نیندیشند.

ایران و آفریقا با توجه به قرابت فرهنگی و هم‌چنین تجارب و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های مختلف می‌توانند همکاری‌های خوبی با یکدیگر داشته باشند.

گزارش از: فاطمه ابوطالبی

انتهای پیام