به گزارش ایسنا، زباله‌های فضایی اشیاء گوناگونی هستند که توسط انسان‌ها به وجود آورده شده و در مدار زمین در حال گردشند، اما در حال حاضر فاقد هرگونه بهره‌مندی هستند.

زباله فضایی در واقع بقایای فعالیت بشر در فضا است، از قطعات سفینه‌ها گرفته تا قسمت‌هایی از سفینه که در مراحل مختلف مامورت فضایی از آن جدا می‌شوند یا هر چیز دیگری که به عمد یا سهو در مدار زمین رها شده و دیگر هیچ کاربردی ندارد.

در صورتی که این زباله‌ها در ارتفاعات پایین‌تر رها شوند در جو زمین می‌سوزند و از بین می‌روند اما زباله‌های موجود در مدار تا مدت‌ها باقی می‌مانند. برای مثال ماهواره ونگارد1 تا 240 سال در فضا باقی خواهد ماند.

ناسا هم در سال ۲۰۱۱، گزارش کرد که میزان این زباله‌های فضایی به نحو تصاعدی افزایش یافته و به مرز بحران رسیده تا جایی که پروفسور ویتالی آدوشکین استاد آکادمی علوم روسیه، می‌گوید زباله‌های فضایی، به خصوص زباله‌های بجا مانده از ماهواره‌های نظامی، می‌تواند باعث تنش سیاسی و نظامی بین کشورهای حاضر در فضا شود.

کشوری که مالک ماهواره آسیب دیده و تخریب شده است به زحمت بتواند عامل اصلی این برخورد را به سرعت شناسایی کند. این یک مسئله سیاسی خطرناک است.

برآورد می‌شود که تعداد این اشیاء دهها میلیون باشد و از این تعداد بیش از پانصد هزارتا از آنها به هنگام چرخش بر مدار زمین رهگیری می‌شوند. با توجه به سرعت این زباله‌ها که در حدود 28 هزار  کیلومتر در ساعت است امکان آسیب رساندن به ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی حتی توسط قطعات نسبتاً کوچک وجود دارد. ناسا هشدار داده بیش از ۲۰ هزار قطعه بزرگتر از توپ تنیس و بیش از نیم میلیون قطعه بزرگتر از تیله در مدار زمین پراکنده‌اند که بیش از همه ایستگاه فضایی بین‌المللی، شاتل‌ها و سفینه‌های سرنشین‌دار را تهدید می‌کنند. 

سازمانهای فضایی آمریکا و روسیه بیش از ۲۳۳ هزار قطعه بزرگتر از 10 سانتی‌متر را در فضا زیر نظر دارند، اما گفته می‌شود نیم میلیارد ذره کوچکتر از 10 سانتی‌متر و تریلیون‌ها ذره کوچکتر در فضای اطراف زمین در گردشند. میزان زباله‌های فضایی در مدارهای پایین در نیم قرن اخیر به میزان چشمگیری افزایش یافته و در صورتی که این زباله‌ها پاک نشوند، برخورد "زنجیره‌ای" این قطعات سرگردان با همدیگر، ذراتی کوچک‌تر و متعددتر ایجاد خواهد کرد.

این زباله‌ها اغلب با سرعت ۲۸ هزار کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند و حتی اگر خیلی کوچک باشند باز هم می‌توانند به ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی آسیب بزنند. ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال ۲۰۱۴، پنج بار مجبور شده برای جلوگیری از برخورد با زباله‌های فضایی به مانورهای تغییر  مسیر متوسل شود.

گاهی سرعت این زباله‌ها تا دو برابر سرعت معمول یعنی 56 هزار کیلومتر در ساعت می‌رسد که این سرعت به معنی قدرت بسیار بالای این زباله‌ها( برابر با انفجار یک نارنجک) در ایجاد آسیب و صدمه جدی در بدنه ماهواره‌ها و ایستگاه فضایی است.

بر اساس دستورالعمل‌های ناسا، اگر احتمال برخورد زباله‌های فضایی با ایستگاه فضایی بین‌المللی یا سفینه‌ای بیش از یک در 100 هزار باشد و این مانور در اهداف مامورت تغییر اساسی ایجاد نکند، سفینه باید مانورهای تغییر مسیر انجام دهد. اما اگر احتمال برخورد بیش از یک در 10 هزار باشد مانور باید انجام شود مگر آنکه برای فضانوردان خطرناک باشد. این مانورها معمولاً جزئی هستند و یک تا چند ساعت قبل از زمان برخورد احتمالی انجام می‌شوند.

در سال ۱۹۹۶، یک ماهواره فرانسه بعلت برخورد با قطعات بجا مانده از یک موشک فرانسوی که 10 سال پیش از آن منفجر شده بود آسیب دید.

در سال ۲۰۰۹ یک ماهواره از رده خارج روسیه با ماهواره تجاری ایریدیوم آمریکا برخورد و آن را منهدم کرد. این برخورد دو هزار قطعه دیگر در فضای اطراف کره زمین رها کرد.

چین در سال ۲۰۰۷ برای انهدام یک ماهواره از رده خارج خود از یک موشک استفاده کرد که برخوردش با آن ماهواره بیش ار ۳۰۰۰ قطعه زائد در مدار زمین رها کرد. شش سال بعد، ماهواره بلیتس روسیه، به دلیل برخورد با یکی از این قطعات از کار افتاد.

در هشتم تیر ۱۳۹۰ خطر برخورد یکی از این اشیاء به ایستگاه بین‌المللی فضایی به وجود آمد و در حالی که فضانوردان مستقر در ایستگاه در دو کپسول سایوز پناه گرفته بودند، شی ناشناخته از فاصله‌ای در حدود ۳۳۰ متری ایستگاه رد شد. بیشتر زباله‌های فضایی در مداری به دور زمین می‌گردند که از دو قطب می‌گذرد.

مطالعات فراوانی در زمینه راهکارهای مختلف برای حل این معضل انجام می‌شود برای مثال دیروز (سه‌شنبه 29 فروردین) یک کنفرانس از سوی آژانس فضایی اروپا در آلمان برگزار شده است.

در این کنفرانس بیش از 400 محقق ارشد و استاد دانشگاه‌های برتر فعال در عرصه فضا حضور داشتند.

جو ورنر مدیر آژانس فضایی اروپا در این کنفرانس گفت: این موضوع یک مشل جهانی و همگانی است و برای حل آن نیز باید همکاری‌های بین‌المللی انجام شود.

تلاش‌هایی در جهت ساخت تجهیزات و سلاح‌هایی برای نابودی زباله‌های فضایی انجام گرفته است که اکثرا به دلیل عدم قطعیت درباره محل قرارگیری زباله‌ها در ابتدای راه هستند.

تولید سلاح‌های لیزری برای نابودی این قطعات یکی از طرح‌هایی است که با جدیت از طرف سازمان فرماندهی دفاع هوافضای آمریکا(NORAD) دنبال می‌شود.

انتهای پیام