در مقابل تئوری رسانه‌های دولتی ترکیه مبنی بر حمایت آمریکا از ناآرامی‌های اخیر این کشور، بسیاری از کودتای 25 تیر ترکیه به عنوان طرح رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور این کشور برای پاکسازی دولت یاد می‌کنند. روزنامه واشنگتن تایمز یکی از چندین رسانه‌ای است که نه تنها اردوغان را حلقه اصلی این کودتا می‌داند بلکه سه ماه پیش در گزارشی پیش‌بینی کرده بود که سیاستمدار نه چندان قانع ترکیه برای تحکیم پایه‌های قدرتش دست به کودتا خواهد زد.

گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال کودتا در ترکیه طی چند ماه گذشته تا حدی بالا گرفته بود که فرماندهان نظامی در نهایت مجبور به واکنش شدند و هرگونه تلاش در این زمینه را تکذیب کردند. اما اردوغانی که به بدبینی شهره است آیا با همین یک بیانیه از سوی فرماندهان نظامی دلش آرام گرفت و دست از تفحص عقاید دگراندیشان برداشت؟

این ادعای ارتش و سازمان اطلاعات ترکیه بود که بیش از پیش به گمانه‌ها درباره "کودتای خودخواسته" دامن زد. چهار روز پس از کودتا ارتش این کشور با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که چند ساعت قبل از اجرای کودتا توسط گروهی از نظامیان، از تلاش آنها مطلع شده بود. هم‌زمان اعلام منابع دیپلماتیک مبنی بر اینکه فرانسه اطلاعاتی را حداقل دو روز پیش از وقوع کودتا به دستگاه‌های اطلاعاتی ترکیه درباره مقدمه‌چینی گروهی از نظامیان برای اقدام علیه رئیس‌جمهور این کشور داده بود افکار بسیاری از تحلیلگران را به این مسئله معطوف کرد که وقوع یک "کودتای کنترل شده" می‌تواند بهترین اتفاق ممکن برای دولت اردوغان باشد که هم‌زمان با احساس نیاز به مسئله‌ای برای بازیابی محبوبیتش، به شدت به سرکوب مخالفان و پاکسازی آن‌ها نیاز دارد.  

نوام چامسکی، زبان‌شناس و تحلیلگر سیاسی برجسته آمریکایی اما نظر دیگری دارد. او که در دی ماه سال گذشته به دلیل امضای طوماری علیه اقدامات اردوغان در جنوب شرق این کشور از سوی او "نادان" خطاب شده بود، شواهد موجود درباره این ادعا را فعلا کافی نمی‌داند.

چامسکی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به شرایط مبهم فعلی اوضاع در ترکیه می‌گوید: هیچ مدرک موثقی مبنی بر این وجود ندارد که اردوغان این کودتا را برنامه‌ریزی کرده است.    

از کنترل کودتایی با چنین ابعاد طی 6 ساعت می‌توان سه رویکرد را در پیش گرفت؛ اول آنکه اردوغان با حمایتی مردمی و دولتی با هوشمندانه‌ترین راه یعنی به میدان آوردن مردم از یکی از سخت‌ترین مهلکه‌های بازی قدرت گریخت یا اینکه در سقط کودتایی خودخواسته هزاران نفر را از عرصه قدرت، اعتراض و بیان محو کرد همان طور که از روز کودتا تا امروز نزدیک به 50 هزار نفر از نیروهای نظامی، قوه‌قضاییه، اداری و دانشگاهی ترک بازداشت و اخراج شده‌ یا مورد بازجویی قرار گرفته‌اند. رویکرد سوم موج‌سواری اردوغان را مطرح می‌کند؛ اینکه او با توسل به مردم و حلقه وفادارانش اوضاع را کنترل کرد و حالا با بهره‌برداری از شرایط پیش‌آمده کودتایی را در نهادهای کشوری به راه انداخته است.  

 چامسکی که در چند سال گذشته همواره آنکارا را به حمایت از داعش متهم می‌کند، در دسته حامیان رویکرد سوم جای گرفته و توضیح می‌دهد: دست داشتن دولت در کودتا اگر چه هنوز قابل تایید نیست اما اردوغان قطعا برای دستیابی به اهداف شنیع خود در حال سوءاستفاده از شرایط به وجود آمده است.

وی پیش از این نیز نسبت به اهداف و رفتارهای اردوغان هشدار داده بود: سیاست‌های اردوغان در مسیر خطرناکی حرکت می‌کند؛ مسیر سرکوب شدید و افزایش خودکامگی .

به طور قطع برای رسیدن به هر هدفی، پاکسازی کامل دولت از صداهای متفاوت و نه حتی مخالف نه تنها نامشروع بلکه ظالمانه است؛ خواه آن هدف حفظ مردم از بی‌ثباتی باشد خواه تبدیل کشور به میدانی خالی برای یکه‌تازی.

انتهای پیام